[zaloguj się]
[pdf]

NAJAZD (149) sb m

najazd m (114), najazda f (12), najazd a. najazda (23); najazda MiechGlab (8), KrowObr (2); najazd : najazda SarnStat (22:2). [Za alternatywne uznano formy wątpliwe z tekstów, w których nie ma zaświadczonej pewnej odmianki oraz z SarnStat, w którym są zaświadczone obie odmianki].

nå- (74), na- (33); nå- GliczKsiąż, LubPs (3), KrowObr (2), RejZwierc, ModrzBaz (4), SkarJedn, StryjKron (14), NiemObr, OrzJan, WujNT, KmitaSpit, PowodPr (2), SkarKaz (4); na- MurzNT, BibRadz (2), BielKron (3), Mącz, BiałKat, BiałKaz, CzechRozm, KochPieś; nå-: na- Leov Przep (1:1), SkarŻyw (2:4), GórnRozm (2:6), Phil (1:1), LatHar (8:1), SarnStat (24:9). ◊ W N i A sg m -jåzd, w pozostałych formach -jazd- (w tym 3 r. błędne znakowanie). ◊ W najazda końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N najazd, najazda najazdy
G najazdu, najazdy najazdów
D najazdowi, najeździe najazdóm
A najåzd najazdy
I najazdem najazdami
L najeździe najazdach, najazdoch
V najazdo

sg N najazd (11), [najazda]. ◊ G najazdu (9), najazdy (2) MiechGlab. ◊ D najazdowi (1), najeździe (2) SarnStat. ◊ A najåzd (13). ◊ I najazdem (5); -em (1), -(e)m (4). ◊ L najeździe (2). ◊ V najazdo (1) KrowObr. ◊ pl N najazdy (13). ◊ G najazdów (33); -ów (3), -(o)w (30). ◊ D najazdóm (15); -óm (4), -om (1), -(o)m (10); -óm BiałKat; -óm : -om SarnStat (3:1). ◊ A pl najazdy (36). ◊ I pl najazdami (4). ◊ L najazdach (1) GórnRozm, najazdoch (1) SarnStat.

SI stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Napad zbrojny, bezprawne wtargnięcie, napaść; impressio Calep, JanStat, Cn; incursio Mącz, Cn; impetus Modrz, Cn; aggressio, aggressura, assultus, impressus, incursus Cn (149): Szoſti kroł [!] Turecki [,..] dani cieſzkie poddanym vſtawiał, y panſtwo ſwe naiazdami rozmnożył. MiechGlab 67; Mi the rzecz chczemi obvarowacz i opatrzicz abi thakowim naiazdom bila droga zamkniona. ZapWar 1545 nr 2646; LibLeg 11/174v; LubPs cc4 marg; dniá nigdy weſołego [żydowska ziemia] nie miáłá/ ále záwżdy vſtáwicżne náiazdy y więźienia. BielKron 266; y tę civilem actionem zową/ gdy kto bez náiázdu zábije GórnRozm H4; Calep 513b; Straż vſtáwnie pilnuie naiázdu iákiego/ Aby iáko obozu nie ſtráćili ſwego. KmitaSpit B; [obwinieni] ſą winni vczynku naiázdem popełnionégo. SarnStat 1169; [Náiázdá/ et náieżdżánie/ Impetus, invasio Volck Mmmv].

najazd czyj [w tym: ai (6), G sb (10), pron poss (1)] (17): Táberná álbo Zábernia/ to miáſto było iáko ieden mur Rzymſkich pánow/ dla náiázdow Niemców do Gálliey BielKron 284; BiałKaz K4v; StryjKron 195, 365, 410, 437, 467; W mocy to ieſt Korony Polſkiey/ opátrżyć ták gránice/ żeby y Pogánie náiázdow wáſzych nie czuli GórnRozm M2; OrzJan 40; LatHar 622; SarnStat 186, 993; PowodPr 24. Cf »najazd nieprzyjacioł«.

najazd na kogo, na co (21): Sthal ſzye przed rokyem nayaſzd na dwor yego Kro. mczi Snyathinſky. LibLeg 11/152v, 6/78, 159, 7/32v; ZapWar 1558 nr 2686; Połowcze [...] cżęſte na nie naiazdy cżyniącz: wiele gim dobra zabierali MiechGlab 2, 19; StryjKron 180; Bo ſię nieſnaſki weſzcżną miedzy ludźmi/ á będą cżynić náiázdy iedni ná drugie BibRadz 4.Esdr 15/16; SarnStat 130, 135, 451, 649, 863, 883. Cf »najazd na dom«.

najazd dokąd (11): yey M. ſzdworv ſſwego Pawła Comornyka do Barv na granycze poſſlacz raczila. abi ſſzye dowyedzyall yeſly sprothwycza abo ſzkogo ynnego tbi nayaſzdi do zyem nyeprziyaczyelſzkich pochodzą LibLeg 11/134, 7/32v; ZapWar 1545 nr 2646; MiechGlab 37, 74; BielKron 284; [Tatarowie] częſtymi naiázdámi do Litewſkich dzierżaw wielkie krzywdy Olgerdowi wyrządzali. StryjKron 416, 122, 195, 427. Cf »najazd do domu«.

najazd skąd (2): ZapWar 1545 nr 2646; Z tegoż mieſtcza naiazdy cżyniącz/ wſzythkę onę za Dunaiem ſthronę, mieczem y ogniem okrutnie zburzyli MiechGlab 16.

W połączeniach szeregowych (23): LibLeg 7/32; ZapWar 1550 nr 2674; A jakożbyśmy my arma foris mocnie być rozumieli, gdyż wewnątrz pełno nienawiści, niezgod, złego serca a złej myśli jednego przeciw drugiemu, pełno insolencyj, swowolności, mordow, zabijania, gwałtow, najazdow na domy i na zamki? Diar 66, 67, 71, 72, 106; RejZwierc 76; Xiążętá Ruſkie widząc wnętrzne bitwy/ naiázdy/ y rozerwánie Kroleſtwá Polſkiego/ miedzy Wacławem Krolem Czeſkim/ y Wladiſławem Lokietkiem [...] do Zięmie Sendomirſkiey [...] wtárgnęli StryjKron 375; GórnRozm A4, D [2 r.], G2, L; LatHar 417, 576, 631; SarnStat 5, 649, 1053, 1196; nuż mory/ głody/ pożogi/ naiázdy Tátárſkie/ kozackie/ mordy domowe/ y plagi przed tym niezwycżáyne/ ktorym końcá niemáſz. PowodPr 24, 67.

W charakterystycznych połączeniach: częste najazd(y) (6), niemałe, niezwykły (2), srogi, ustawiczne (2), wielkie, wszel(a)kie (3), żadne (3); najazdy ludzi; najazdy do dzierżaw, do ziem (3); najazd(y) na dwor, na kniazia, na krześćijany, na osobę, na państwa, na poddane, na zamki; najazdow nie (po)czuć (2), uchować (uchowanie) (2), zabronić; bez najazdu zabić; od najazdow hamować, obwarować, opatrzony, strzec (przestrzegać) (3), wolny, wściągać się; najazdom podległy; przeciwko najazdom mieć [co] (2), pomagać, [przy kim] stać; przywieść ku najazdom; najazdy podjąć (2), przywodzić, ukazować, wstecz wracać; pozwać o najazd, skargi, [kim] świadczyć; przez najazd uczynić [co]; najazdem popełniony, [co] rozmnożyć; najazd(y) był, dzie(wa)ją się (4), [z czego] przychodziły, stał się (2), były zachowane; do najazdów przychodziło.

Zwroty: »najazdami dręczyć i trapić [kogo]« (1): Litwá z oſtankámi Pruſſow pogánow vſtáwicznymi wytarczkámi/ y naiázdámi/ Krzyżaków/ w Pruſiech y w Liflanćiech dręczyli/ y trapili. StryjKron 375.

»(o)bronić od najazdow, obrona przeciwko najazdom« = ab insultibus protegere JanStat [szyk zmienny] (3:1): przekopámi y wáłmi/ [...] polá otacżáli/ á tym ſpoſobem cżynili obronę kráiny ſwey przećiwko naiázdom nieprzyiaćielſkiem [adversus impetum hostilem regionem muniebant]. ModrzBaz 35; rácż obronić ſługi twe/ pokornie przed tobą padáiące/ od wſzelkich nieprzyiaćielſkich náiázdow LatHar 622, 31; SarnStat 1053.

»najazdy odbić« (1): Tę gwałtowną niebeſpieczność y naiázdy Niemieckie/ Gedimin wielki Xiądz chcąc odbić [...] zebrał woyſko wielkie StryjKron 410.

»odeprzeć, dać odpor najazdowi« [szyk zmienny] (1:1): Na ſtároſty to tedy należy/ áby káżdy w ſwoiem ſtároſtwie tákowe mieyſcá zápráwował/ zá ktoremi iáko zá murem/ naiázdowi nieprzyiaćielſkiemu mogłby ſię dáć odpor [ut ... hostium impetus propulsetur et obstruatur]. ModrzBaz 103v; StryjKron 195.

»odpędzić najazd« (1): Ták po woynie Rycerze bywáli weſeli/ Gdy odpędzą naiázdy ſwych nieprzyiaćieli. StryjKron 250.

»pobić jednym najazdem« (1): Dawid/ iáko ſubtelny w drzewie robaczek/ oſḿ ſet mężow pobił iednym naiázdem SkarKaz 84b.

»najazdami pustoszyć, przez najazd spustoszony« (1:1): Vastari incursionibus, Vſtáwicznemi náyázdámi puſtoſzić ziemię Mącz 74c; źiemiá Lubelſka/ Siećiechowſka/ y Lukowſka/ [...] przez naiazd niewiernych Tátárów y Litwy [...] ſą po wielkiéy częśći ſpuſtoſzoné [per insultum ... sunt desolatae] SarnStat 186.

»najazd (u)czynić, działać; najazd uczyniony« = praedas agere Miech [szyk zmienny] (16:1;1): V.C.M. raczil roſkazacz stharoſtham swoyem pogranyczcznem yszby ony zadnych nayaſdow gwalthow y skod zagranyczą w panysthwach Crolya yego M. pana mego czinycz poddanem V. Ce M. nyedopuſczaly LibLeg 7/32, 6/78, 159, 11/170; ZapWar 1545 nr 2646, 1550 nr 2674, 1558 nr 2686; każdego roku dla łupu, [Tatarzy] cżynią naiazdy [invadunt] do ziemie Litewſkiey/ Ruſkiey/ Wałaſkiey y Podolſkiey/ cżaſem też y do Moſkiewſkiey. MiechGlab 74, 2, 16, 19, 37, 65; BibRadz 4.Esdr 15/16; BielKron 280; SarnStat 5, 438, 863.

»najazdem uczynić szkody« (1): ZapWar 1508 nr 2044 cf »najazd i ranienie«.

»wyzwolić od najazdu« (1): [Agezylaus] będąc miłoſcią ku Oycżyznie wzruſzony/ á chcąc ią wyzwolić od tákiego náiazdu nieprzyiacielſkiego y niebeſpiecżeńſthwá/ […] Márdoniuſá [...] mniemáiąc żeby to był Xerxes/ zábił. Phil C4.

»najazdy wzniecać« (1): Synowie Iaroſławowi [...] woyny wnętrzne/ y naiázdy ieden ná drugiego vdziały wzniecać poczęli. StryjKron 180.

»zabieżeć najazdom« [szyk zmienny] (2): XIążętá Ruſkie chcąc zábieżeć/ y odeprzeć częſtym naiázdom do ſwoich Zieḿ drapieżnych Połowcow/ ziecháli ſię ná Siem do Kijowá StryjKron 195; ActReg 147.

Wyrażenia: »najazd domowy, na dom, (do) domu« = invadere domum; invasio domicilii JanStat [szyk 18:1] (11;6:2) (19): LibLeg 11/181v; Ian Thomkowicz Grzegorzewskj yedno sthaynye zeznali slisseli ze bil nayasth na pana Mikolaya Ryniewskiego do domu ZapWar 1558 nr 2686, 1508 nr 2043, 1550 nr 2674 [3 r.], 1558 nr 2686; Diar 66; GórnRozm A4, L; vſtáwiamy: áby wſzyſcy tákowi/ [...] winą Státutową o náieźdźie domowym [de invasione domus] wyráżoną káráni byli. SarnStat 761, 505 [2 r.], 508, 528, 571, 711, 911, 1310.

»gwałtowny najazd« = impressionum incursus; violenta invasio JanStat [szyk 3:2] (5): MetrKor 40/821; oſoby Duchowne y świetckié iemu [królowi] poddáné/ [...] brónić przyſtoi/ y oné od wſzelkiégo gwałtownégo naiázdu ſtrzédz. SarnStat 897, 528, 711, 911.

»jawny najazd« (1): s syemye Voloſkyey slodzyeyſthwa y yawne nayaſzdi wyelkye ſzye dzyeya LibLeg 11/160.

»najazd nieprzyjacielski, nieprzyjacioł (a. nieprzyjacieli)« = impetus hostilis, ineursio hostium Modrz; insultus hostium JanStat [szyk 22:6] (28): ſiedm Hetmanow wybrali każdemu z nich dla naiazdy nieprzyjaciół [propter insultum inimicorum] trzydzieſci tyſięci ludu otdzielili. MiechGlab 58; LeovPrzep D3v; Kroi ma śię ſtáráć o wſzytko cżego do woyny trzebá/ [...] á mieyſcá od naiázdow nieprzyiaćielſkich bliżſze cżęſto obieżdzáć. ModrzBaz 22, 35, 103v, 109; StryjKron 122, 250; Phil C, C4; przetoż v nas nie nowiná/ fráſunek/ ſzkodá/ przygoda/ nieprzyiaćielſkie ſzturmy/ y naiázdy. LatHar 576, 31, 417, 631; SarnStat 9, 130, 133 [2 r.], 135, 431 (14).

»najazd bez okrwawienia« (1): Naiazd bez okrwáwienia. GórnRozm G4v marg.

»najazd wojenny« (2): abismi the rzecz obvarowali iakobi na potomne czasi naiazdi voienne thakowe niezwikle v xiasthwie Mazoweczkim bili zachowani ZapWar 1545 nr 2646, 1545 nr 2646.

»najazd zdradliwy« (1): Mnie ſye zda okázowáć to zaćmienie [słońca] Ceſárzowi wygnánie álbo poimánie/ dla zdrádliwych naiázdow nieprźijaćielſkich LeovPrzep D3v.

Szeregi: »najazdy i bitwy« (1): Ktore naiázdy y ſpolne s Krzyżakámi Litewſkie bitwy/ iżem wyzſzey w Kronice Pruſkiey/ [...] nápiſał/ [.,.] naydzieſz/ [...] ieſliś s pilnośćią czytał. StryjKron 375 [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»gwałt, (i, albo) najazd« [szyk 5:1] (6): ymyenye yego Krolyewſkey Mczi Snyathin. od gwalthow y od nayazdow s walach volne bicz nyemoglo. LibLeg 11/139; ZapWar 1545 nr 2646, 1550 nr 2674; ActReg 147; tego ieſt pótrzebá/ áby pod czás odiáchánia náſzégo tá Rzeczpoſpolita od wſzech poſtronnych nieprzyiaćielſkich naiázdów y gwałtów byłá opátrzoná. SarnStat 133, 438. [Ponadto w połączeniach szeregowych 13 r.].

»najazdy a (i) łupiestwo« (2): MiechGlab 65; obáwiáć ſię trzebá/ áby Rákuſka Ziemiá y inſze ku niey náleżáiące/ Tureckich náiázdow y łupieſtwá nie poczułá. LeovPrzep B2. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»nagrawania i najazdy« (1): w Rzekę Tyber cum totis armis wſkocżył/ á przez cżęſte nieprzyiacielſkie nágráwánia y naiázdy zdrowo ná drugą ſtronę wypłynął [!]. Phil C.

»naście albo najazd« (2): gdi bili pithany [...] iesli bi pan Marczin Dworzinski sprziiacziolmy swoiemy nąssczie albo nayasth vczinili na dom pana Mikolaya Rynyewskiego wssissczi iednostaynye zeznały ZapWar 1558 nr 2686; SarnStat 505.

»niebezpieczność (a. niebezpieczeństwo) i najazdy« [szyk 2:1] (3): StryjKron 410; Phil C4; źiemiá Wołyńſka vſtáwicznie niebeſpieczeńſtwom á naiázdom nieprzyiaćielſkim podległá SarnStat 1182.

»najazd i ranienie« (1): Iako mnye Iakub Byernath szynowye (szbrodowa) andrzewy szbrodowa y Iachym Szbyenkow przenayast domu Mego y ranyenye [!] vczynyly szkody ZapWar 1508 nr 2044. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»stosy i najazdy« (1): dźielńośćią ſwoią/ wſzyſtkié támtych co główniéyſzych w Azyéy narodów/ ſtóſy y naiázdy na ſobie trzymáćie OrzJan 40.

»najazdy i szkody« (4): yego Kro. m. ſprawvya yſchbi nyemale nayaſdi y ſkodi wpaniſthwach yego Kro. m. dzyacz ſzye myali. LibLeg 11/171v, 11/170, 174; Náiázdow y ſkod/ drapieżnych Tátárow/ áby przeſtrzegano y ſtrzeżono/ ludźmi ſłużebnymi/ ná gránicách. BiałKaz K4v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r].

»ucisk i najazdy« (1): ten lud nie ma pokoiá od Sáracenow ſzkodzących/ ktorzy im wielki vćiſk y cżęſte náiázdy z Afryki do nich wtárgnąwſzy dziáłáią. BielKron 280.

»wojny i najazdy« (1): StryjKron 180 cf »najazdy wzniecać«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»w(y)tarczki i najazdy« (2): Trzy też groble y wáły vſypał/ [...] chcąc tymi záſtáwámi/ chytrych á częſtych vkradkiem wtarczek/ y naiázdow do Zieḿ Pruſkich Litwie y Zmodzi zábronić. StryjKron 427, 375.

»zdrada i najazd« = insidium et insultus JanStat [szyk 2:1] (3): [obiecujemy] záwżdy im/ przećiwko wſzyſtkim nieprzyiaćiołom/ ich zdrádźie/ y naieźdźiech [!]/ rády/ pomocy/ y łáſki wiernie dodáwáć SarnStat 999, 987, 998.

»najazdy i złodziejstwa« [szyk 1:1] (2): yedno bi thego nyechay ſtrzekl abi thi nayazdi y zlodzyeyſthwa wpanyſthwa yego Krolyewſkyey mczi. a ſkodi poddanim [...] ſzye nyedzyali LibLeg 11/163v, 11/160.

W przen (19): Trzy ony naiázdy [czarta]/ ták S. Anzelmus wykładał. SkarŻyw 333.

najazd przeciwko czemu (1): oná to ieſt ofiara [o Mszy św.]/ [...] ktorą Dániel vſtáwicżną ofiárą názwał/ y naiázdy Antychiyſtowe przećiwko niey/ dawno opowiedźiał LatHar 75.

najazd na kogo, na co (2): SkarŻyw 56 cf »uczynić najazd«; SkarŻyw 89 cf »najazd ręki żołnierskiej«.

W charakterystycznych połączeniach: ostatni najazd(y), wszel(a)kie (2), wszystki (3); ustrzec się od najazdu; przeciw(ko) najazdom obronę otrzymać, ostać się, umocnić [kogo]; najazdy przełomić.

Zwroty: »bronić od najazdów; przeciw najazdom obrona, obronienie« (1; 1:1) (3): O Pánie BOże/ [...] racz to miłośćiwie nam dáć ábyſmy przyczyną błogoſłáwionego Marćiná wyznawce y biſkupá twego/ przećiwko wſzelkim rozlicznych przećiwnośći naiázdom obronę otrzymali. LatHar 453, 72, 293.

»najazdy oddalić« (1): gdziebykolwiek Dym/ tych rzetzy woniáiących zálećiał/ w mocy ſwięthego imianiá twego/ [prosimy] áby wſzyſtkich nietzyſtych duchow naiázdy oddalił KrowObr 96.

»najazdy przełomić« (1): SkarJedn 389 cf »najazd bałwoehwalski«.

»najazdy skruszyć« (1): Tám y pokuſy rozmite/ y naiázdy ſzátáńſkie/ mocnie w Chryſtuſie vmocniony ſkruſzył: y miedzy proſtemi/ mądrey proſtoty nábył. SkarŻyw 543.

»uczynić najazd« (1): Y vcżynił Czárt nań oſtátni náiazd SkarŻyw 56.

»zachowywać od najazdow« (1): on dziwnie á możnie koſcioł ſwoy záchowywáć racży od wſzelákich ſzátáńſkich y ſwiáthá tego naiázdow y nawáłnośći. LubPs M3v.

Wyrażenia: »najazd bałwochwalski« (1): iuż niezlicżeni męcżennicy oboiey płći/ y roznych lat/ ná náſzey przaśnicy vtucżeni / wizytki naiázdy báłwochwálſkie przełomili SkarJedn 389.

»najazd diabelskich chytrości« (1): Vſtrzeżeſz ſie też ſpráwy chodzącey w cyemnośći/ Ktorą duch zły záſlepya cżłowyecże krewkośći/ Od nayázdu w połudnye dyabelſkich chytrośći. LubPs V.

»domowy najazd« (1): O ktokolwiek będźie chćiał mordy niecnotliwé/ Y domowé okróćić náiázdy krwie chćiwe KochPieś 2.

»nieprzyjaciela dusznego na jazdy« (1): broń mię [...] od wſzelkich nieprzyiaćielá duſznego náiázdow LatHar 72.

»najazdy nieszczęścia świeckiego« (1): Táć wiárá/ [...] świát zwyćięża: to ieſt wizytki naiázdy y pokuły nieſzczęśćia świeckiego. SkarKaz 551a.

»najazdy pożądliwości« (1): dla naiázdow pożądliwośći od ktorey [człowiek] poki żyw wolen nie ieſt/ wypełnić we wſzytkim nie może woley duchá ſwego. WujNT 546.

»przeciwności najazdy« (1): LatHar 453 cf »przeciw najazdom obrona«.

»najazd [czyjej] ręki żołnierskiej« (1): A ták powtore S. Chryzoſtom z wielką mocą/ y náiázdem ná kośćioł iego ręki żołnierſkiey/ [...] wygnány ieſt. SkarŻyw 89.

»najazd szatański, djabelski, antychrystowy, czartowski, nieczystych duchow« [szyk 8:2] (4:3:1:1:1): LubPs cc4 marg, M3v; KrowObr 96; [Pan Bóg] grzéchy [...] iemu odpuśći/ y przećiw náiázdom dyabelſkim/ y przećiw ſtráchowi śmierći mocą ſwoią Boſką go vmocni. BiałKat 383v; SkarŻyw 20, 167 marg, 543; zá cżymby ták warownie vbudowáne będąc/ [dziateczki Boże] oſtáć ſię mogły przećiwko wſzytkim naiazdom ſzátánſkim/ y branam piekielnym. NiemObr 32; LatHar 75, 293.

»świata tego najazdy« (1): LubPs M3v cf »zachowywać od najazdow«

Szeregi: »z wielką mocą i najazdem« (1): SkarŻyw 89 cf »najazd ręki żołnierskiej«.

»najazdy i nawałności« (1): LubPs M3v cf »zachowywać od najazdow«.

»najazdy i pokusy« [szyk 3:1] (4): Náiázdy y pokuſy Dyabelſkie. SkarŻyw 167 marg, 543; LatHar 293; SkarKaz 551a.

Przen (6):
a) Gwałtowne wystąpienie (słowne) przeciw komuś (5):

najazd czyj (1): CzechRozm 225 cf »najazdy wytrwać«.

najazd na kogo (1): MurzNT Luc 6/28 cf »najazdy czynić«.

W połączeniu szeregowym (1): Wołałem ná nie Pánie/ áby na niewierność/ mężoboyſtwá/ cudzołoſtwá/ káźirodztwá/ lichwy/ wydzieránia/ naiázdy/ y inne ſrogie grzechy/ lepſze práwá y prędſzą ſpráwiedliwość náleźli SkarKaz ) (2v.

Zwroty: »najazdy czynić« (1): Błogoſławćie onym ktorzy wás przeklinaią/ i modlcieśię [!] za ty którzy wám złośc wyrządzaią (marg) na wás naiazdy czynią abo wás potwarzaią (‒) [calumniantibus] MurzNT Luc 6/28.

»najazdy wytrwać« (1): Páná BOgá proſzę/ ábych [...] náiázdy wſzelákie/ ábo ſzturmy tych/ ktorzy co przećiwnego mowią/ nie tylko wytrwáć/ ále ie też y odbić [mógł]/ porządnymi y właſnymi świádectwy ſłowá Bożego CzechRozm 225.

Wyrażenie: »jednym najazdem« = za jednym pociągnięciem (1): Ci co modlitwę zá vmárłe pſuią/ iednym naiázdem ty dwie rzeczy obaláią: iż y o ſpráwiedliwośći Bozkiey y karániu ná onym świećie/ y o duſzney trwáłośći/ muſzą nic nie trzymáć. SkarKaz 384a.
Szeregi: »najazdy i ciężkości« (1): Sárá [...] Izmáelá [...] bárzo nierádá widzyáłá/ dla cżego Hágár máthká Izmáelowá weſpołek z Izmáelem/ dla wyelkich á przykrych nayázdow y cyęſzkosći muſiáłá nyebogá precż vſtąpić nie nyemáyąc GliczKsiąż B2v.

»najazdy abo szturmy« (1): CzechRozm 225 cf »najazdy wytrwać«.

b) Nieszczęście, utrapienie (1):
Wyrażenie: »czas najazdu« (1): Spraw ſerce twoie á bądź ſtáthecznym/ á nie ſkwápiay ſię czáſu náiázdu [in tempore inductionis]. BibRadz Eccli 2/2.
a. Coll. Napastnicy; tu w przen (1): Záklinam ćie nanietzyſtſzy Duchu/ y wſzyſtká naiázdo Szátáńſka/ y wſzyſtki fántáſmy/ w imię Oycá y Syná y Duchá Świętego KrowObr 81.

Synonimy: inwazyja, napaść, naszcie, natarcie, wtargnienie.

Cf NAJAŻDŻKA, NAJECHANIE

KCh