[zaloguj się]
[pdf]

NAPIERŚNIK (26) sb m

napierśnik (26), [napierstnik].

-ſn- (18), -śn- (8).

a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie); teksty nie oznaczają é (Cn a oraz e jasne).

Fleksja
sg
N nåpierśnik
G nåpierśnika, nåpierśniku
A nåpierśnik
I nåpierśniki(e)m
L napierśniku

sg N nåpierśnik (5). ◊ G nåpierśnika (9), nåpierśniku (1); -a BibRadz (7), BudBib; -a : -u BielKron (1:1). ◊ A nåpierśnik (5). ◊ I nåpierśniki(e)m (3). ◊ L napierśniku (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Ozdobny płat tkaniny umieszczony na piersiach, będący elementem rytualnego stroju kapłana (służący też do przenoszenia świętości); pectoraie Pol Ant; fascia, ligamen, ligatura, praecinctorium, rediminculum, taeniae, taeniola Cn (26): Ná tym Nápierſniku ſpráwiſz Láncuſzki iednákie z ſzczerego złotá/ plećioną robotą. BibRadz Ex 28/22; Spráwił też y Napierſnik háftárſką robotą/ tákowąż rownie/ iáka byłá robotá Efodu BibRadz Ex 39/8; A vczynili Napierſnik on ná cżtery gráni/ y ſowity/ który był w dłuż ná piędźi/ á w ſzerz ná piędźi. BibRadz Ex 39/9; Włożył też nań y Napierſnik/ ná ktorem theż przypráwił Vrym/ y Tummim. BibRadz Lev 8/8, Ex 28/23, 24, 26, 28, 39/15 (14); Ná káżdym rogu napierśnika ma być pierścień złoty BielKron 34; Dwádzieśćiá kámieni rożnych w napierśniku Aaronowym. SkarŻyw 491 marg.

W połączeniach szeregowych (2): Który vbior będźie tákowy/ Napierſnik/ Efod/ Szátá długa/ Suknia márſzczona/ Czapká/ y Pás: Ty ſzáty ſwięthe ſpráwią Aaronowi bratu twemu/ y ſynom iego/ áby kápłany moiemi byli. BibRadz Ex 28/4; SkarŻyw 491.

W charakterystycznych połączeniach: napierśnik sprawić (2), uczynić, włożyć; końce napierśnika, rogi.

Wyrażenie: »napierśnik sądu« = pectorale iudicii PolAnt (3): Y będźie noſił Aaron imioná ſynow Izráelſkich ná ſercu ſwem/ w Napierſniku ſądu/ gdy wnidźie do mieyſcá ſwiętego BibRadz Ex 28/29; Przytym [przychędożył go] ſzátą świętą/ złotem/ y Hiácyntem/ ſzárłatem/ y robotą rozmáitą/ z napierśnikiem ſądu [rationalis iudicii] z náuką y z prawdą. BibRadz Eccli 45/11, Ex 28/15.
Szeregi: »efod i napierśnik« = superhumerale et pectorale PolAnt (2): BibRadz Ex 35/9; Kámienie Szochámy/ y kámienie ku oſádzeniu Efodá y napierśnika. BudBib Ex 35/9. [Ponadto połączeniu szeregowym 1 r.].

»naramnik i napierśnik; naramnik z napierśnikiem« (1;1): ná dole záwlecżeſz dwie ſznurze złotogłowowe z napięknieyſzych farb/ ktore obwiąże około ſiebie kápłan/ áby to ſpołu było mocno narámnik z napierśnikiem. BielKron 34v, 35v.

»pektorał albo napierśnik« (1): [efod ma mieć] ná pierſiach otwor ná ſzerz y na dłuż ná dłoń gránowity/ [...] do ktorego otworu Pektorał álbo napierśnik będzye przyłożon BielKron 34.

2. [Ozdoba na piersi konia: Koń iego w ſzcżerym złotym ſtroiu/ pod gárdłem v napierſtniká złota wielka gwiazdá miáſto kutaſá HistOtton 42.]

Synonimy: 1. pektorał, racyjonał,

Cf NAPIERSIEŃ, [NAPIERŚNICA]

TK