[zaloguj się]
[pdf]

MATERAC (10) sb m

materac (9), materacz a. materac (1) Mącz.

Pierwsze a oraz e jasne, drugie a pochylone.

Fleksja
sg pl
N materåc materåce
G materåc(o)w
A materåc
I materåc(e)m
L materåcu

sg N materåc (3). ◊ A materåc (2). ◊ I materåc(e)m (1). ◊ L materåcu (1). ◊ pl N materåce (2). ◊ G materåc(o)w (1).

Sł stp: matras, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Worek wypchany włosiem, sianem, trawą, pierzem itd., podścielany na łóżko; culcitra Mącz, Calep, Cn; substramen, torus Cn (10): Tlumok zlotoglowowi wielki na Materacz WyprKr 97, 95, 95v, 97v; Culcitra, Lożysko/ to yeſt/ Sák słomą/ ſiánem álbo liściem násłany/ które w łoże ná deſzczki álbo ná dno kłádą/ Niektórzy też wełną s zgrzebiámi/ báwełną y grubym pierzem/ tákowe pierziny naſcieláyą. Odſpodnią pięrziną [!] álbo Odeſpodni Piernat/ Máteracz/ ále to włoskie á nie polskie słowo Mącz 71a; SkarŻyw 309; ReszList 171; Calep 275b; Nie záwżdy Máteracow báwełną nátkánych/ Nie záwżdy potraw trzebá záżywáć oſpánych. KmitaSpit A4.

W charakterystycznych połączeniach: materac atłasowy (2), bawełną natkany, ubogi, wełniany; zostawić pod materacem; spać na materacu.

Zwrot: peryfr. »przesieść się z rogożej na materac« = zacząć dbać o wygody (1): iuż moie látá s kloby wychodzą/ ták iż muſzę ſie iuż przeſieſc s koniá ná woz/ á z rogożey ná máterac. BielKron 476.

Synonimy: łożysko, »odespodni piernat«, pierznik, »odespodnia pierzyna«, »spodnia pierzyna«.

AŻ