Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MIOTANIE

Następne hasło: MIOTEŁKA »

MIOTANY (10) part praet pass impf

miotany (7), miotan (1), miotan a. miotany (2).

o jasne; w formach niezłożonych a pochylone w formach złożonych a jasne.

Fleksja

sg
m	N	miotany	f	N	miotanå, miotåna
	G	miotan(e)go		G
	D	miotan(e)mu		D

pl
N	m pers	miotani
N	subst	miotané

sg m N miotany (2). ◊ G miotan(e)go (1). ◊ D miotan(e)mu (1). f N miotanå (1), miotåna (1); ~ (praed) -anå : -åna MurzNT (1:1). ◊ pl N m pers miotani (2). subst miotané (2).

Sł stp s.v. miotać, Cn brak, Linde XVII w. s.v. miotać.

Znaczenia

1. Rzucany, ciskany (3)
- a. W losowaniu: o rzucie kostką itp. (2)
2. Zrzucany (1)
3. Wrzucany (2)
4. Popychany, wprawiany w gwałtowny ruch; rzucany wiatrem to w jedną to w drugą stronę; (4)

1. Rzucany, ciskany (3):

miotany czemu (żywotnemu) (1): Ostrearius panis, Chleb który żołwiom bywa miotány. Mącz 271b.

a. W losowaniu: o rzucie kostką itp. (2): A gdźieby ſie [...] o gránice niemogli oni dobrzy mężowie wybráni zgodźić/ tedy niech lóſy z oboiéy ſtrony będą miotáné [sortes ab utraque parte mittantur JanStat 848] SarnStat 1072 [idem] 1264.

2. Zrzucany (1):

Zwrot: »z wierzchu miotany« (1): Były też Plutei o trzech kołkách/ ktore przytaczali pod mur [...] ſkorą ſurową przykryte z wierzchu dla ogniá z wierzchu miotánego BielSpr 61v.

3. Wrzucany [w co] (2) : A ieſlić tráwę polną ktoráto/ dźiś ieſt/ a na záiutrz bywa wpiec miotána [hodie existens (marg) est (–), et cras in clibanum iniectum (marg) mittitur (–)]/ Bog tak przyodźiéwá/ żali wás nie dáleko więeyi MurzNT Matth 6/30 [Malecki poprawia: do piecza wrzuczona bywá [za:] Wypowiedzi o języku i stylu w okresie staropolskim (do połowy XVIII w.), t. II, Słownik, opr. J. Puzynina, Wrocław 1963, s. 286], Luc 12/28.

4. Popychany, wprawiany w gwałtowny ruch; rzucany wiatrem to w jedną to w drugą stronę; iactatus Mącz [w tym: czym (3)] (4):

Wyrażenie: »i tam i sam miotany« (1): Iactatus, Y tám y ſám miotány/ rzucány. Mącz 161c.

Szereg: »wzruszony i miotany« (1): Bo ktoć wątpi/ ten podobny ieſt wáłu morſkiemu/ wiátrem wzruſzonemu y miotánemu [qui a vento movetur et circumfertur; którégo wiátr wzruſza y tám y ſám nośi WujBib]. WujNT Iac 1/6.

W przen (2):

Wyrażenia: »miotany leda wiatrem nauki« (2): Abyſmy iuż nie byli dźiećmi chwieiącemi. ſię/ y nie byli miotáni thám y ſám ledá wiátrem náuki [fluctuantes, et circumlati (marg) circumferamur (–) omni venio doctrinae] BibRadz Eph 4/14 [idem] RejPosRozpr c.

»miotany tam i sam« (2) BibRadz Eph 4/14; RejPosRozpr c. Cf »miotany leda wiatrem nauki«.

Synonimy: 1. rzucan; 3. wrzucany; 4. popychany, wzruszany.

Cf MIOTAĆ