[zaloguj się]
[pdf]

MŁODŹ (77) sb f

młodź (77), [młodz].

młódź (17). ◊ młódź- (6), młodź- (6); młódź- Mącz (5), młodź- MurzHist, GórnTroas, GosłCast (3); młódź- : młodź- KochPs (1:1).

Fleksja
sg
N młódź
G młodzi, młodzi(e)j
D młodzi
A młódź
I młodzią
L młodzi(e)j
V młódź

sg N młódź (39). ◊ G młodzi (10), młodzi(e)j (1) Calep. ◊ D młodzi (3). ◊ A młódź (21). ◊ I młodzią (1). ◊ L młodzi(e)j (1). ◊ V młódź (1).

Składnia orzeczenia typu: młodź byli (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Coll. od „młody”:
1. Młodzi ludzie, przeważnie płci męskiej; iuventus Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Modrz, Calep, Cn; iuventa, pubes Mącz, Calep, Cn; adolescentia Mącz (72): Murm 46; Mymer1 22v; BartBydg 78; Wtem śię obrocił do młodźi ktorá tam ſtała i rzekł im/ Synaczkowie mili MurzHist S2; GliczKsiąż E6; BielKron 416v; A tak doma przyprawiona młodź/ takowymi Xtałty gdy było potrzeba na woynę poſtępowali KwiatKsiąż N2v, C, C4, C4v, M2v M3; Iuventus, Młódź od dwudźieſtu lat aż do ośmi y dwudzieſtu. Mącz 179c, 72a, 106a, 127b, 142d, 179c (16); GórnDworz V4; By Sláchtá iáko indźiey/ po Mieśćiech mieſzkáłá/ Tákby młodź ſtátecżnym ćwicżeniem zrownáłá. Strzegliby ſie ſrogośći Mieyſckiego Vrzędu/ Przeſtáłyby [Przeſtáliby BielRozm 23] zuchwálſtwá y innego błędu. BielSat D [idem BielRozm]; iż młodź tá ktora ſie ná wśi rodźi/ godnieyſza ieſt ku ćwicżeniu rzecżam Rycerſkim BielSpr 2, 1, 3, 11, 12v, 38v; RejPosWstaw [413]; ModrzBaz 134v; Iáki to wrzod ſzkodliwy w rzecżypoſpolitey/ Młodź wſzetecżna KochOdpr C3; Młódź wyśieczono/ pánny ślubu nie czekáły/ Kápłani zbici/ wdowy pogrzebu nie miáły. KochPs 118; SkarŻyw 444; BielRozm 23; Bo co owo młodź ślećie do Włoch dla tańcow/ dla lutnie GórnRozm D3v, L3 [2 r.]; Calep 365b, 573a, [745]a, [871]b [2 r.]; Phil K2; GórnTroas 75; GrabPospR K4; wybił młodź ich [...] Nie miał lutośći nád młokoſem/ áni nád pánienką PowodPr 11, 19, 81, 82; O niewiáſto/ niewiáſto/ ſtuczné śidło młodźi/ Piérwſzéy śmierći przyczyno/ káżdy ná ćię godźi GosłCast 15, 6, 9 żp, 31; SapEpit B3v; [Młodz/ Pubes, iuventus, adolescentia Volck Lll3].

młodź czyja [w tym: ai poss (3), G sb (1)] (4): W ktorey mierze młoć Rzymſka podług ſtarego zwycżayu wybornie była poſtanowiona KwiatKsiąż D3v; Mącz 93b; áby przednia młodź Rycerſtwá Koronnego/ nievważnym ſzáfunkiem/ y ſámá śiebie/ y dobr/ y Fámiliey ſwey [...] nie záwodźiłá PowodPr 58; Bochmy tego wielokroć doświádczyli/ [...] że niezliczona liczbá młodzi ſzlácheckiey do boiu godney/ tu domá prozno zoſtawáłá VotSzl C3.

W porównaniu (1): ták gorączo/ iáko owá młodź/ [...] miłowáć/ y to co oni cżynią/ cżynić chciał GórnDworz Kk7.

Wyrażenia: »młodź dziecinna, nieporastająca« (1:1): Impubes – Ten ktori ieſzcze na brodzie y łunie włoſow nie puſzczą, młodz dzeczinna. Calep 514b; Investis [...] idem est quod impubis – Młod nieporaſtaiącą. Calep 559a.

»kwitnąca młodź« (1): Po wśiách/ po mieśćiéch kwitnącéy młodźi Táki doſtátek iego wiek zrodźi KochPs 106.

Szeregi: »młodź a (albo) dzieci (a. dziatki)« [szyk 1:1] (2): Mącz 134b; Przeto mądrze á ſłuſznie cżynią Páſterze Kośćiołá świętego/ ktorzy młodź álbo dźiatki wcżás á pilnie zá młodych lat ich/ każą vcżyć Kátechizmu WujJudConf 199.

»młodź i dziewice« (1): Młodz y dziewice [Iuvenes et virgines]/ ſtarzy y ż młodemi chwalcie imię boże. WróbŻołt 148/12.

2. Wiek dojrzałości płciowej młodych ludzi bezpośredni po latach dziecinnych; ephebia, pubertas Mącz, Cn; adolescentia Mącz (4): Adolescenturio, Pieśćić ſie/ po dziećinsku ſobie poczináć/ też z dźiecińſtwá wychodźić ku młódźy. Mącz 262a; Pubertas, Młódź/ Młódzieńſtwo/ Czás zwłaſzczá wſtępowánie w małżeński ſtan/ gdy dzieweczki máyą 12 á młodźieńczyk 14. lat. Mącz 329a, 106a, 262a.
3. Młode drzewka (1): Sprochniáły pień podśiecżony/ pátrz iáko zá czáſem/ Oſadza ſię nowym láſem. Z ćiáłá mátki pobutwiáłey młodź wynika nowa [bibl. Iob 11/9] KlonŻal C2v.

Cf MŁODOŚĆ, MŁODZIEŃSTWO, MŁODZIEŻ

JB