Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MNIEMANIE

Następne hasło: MNIEMIEĆ »

MNIEMANY (24) part praet pass impf

mnieman, mniemany (18), mniman, mnimany (6); mnieman(y) KrowObr, Calep, WujNT, SarnStat, PowodPr, SkarKaz (4); mniman(y) RejPos, BudNT, CzechEp; mnieman(y) : mniman(y) Mącz (2:1), BudBib (1:1), SkarŻyw (6:1).

mniemany, mnimany (4), mnieman (2).

-e- (16), -é- (2) Mącz, SarnStat. W formach złożonych a jasne, w formach niezłożonych a pochylone.

Fleksja

sg
m	N	mniemany, mniemån	f	N	mniemanå
	G	mnieman(e)go		G
	A	mnieman(e)go		A	mniemaną
	I	mniemanym		I	mniemaną

pl
N	m pers	mniemani

sg m N mniemany (4), mniemån (2); (attrib) mniemany, (praed) mniemån. ◊ G mnieman(e)go (2). ◊ A mnieman(e)go (2). ◊ I mniemanym (5). ◊ f N mniemanå (3). ◊ A mniemaną (1). ◊ I mniemaną (2). ◊ pl N m pers mniemani (3).

Sł stp s.v. mniemać, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) w.

Znaczenia

1. Udany, fałszywy (8)
2. Przypuszczalny, uważany za kogo (15)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Udany, fałszywy; imaginarius Mącz, Cn; adumbratus, fictus, fucatus, simulatus Cn (8): Mącz 165d; áby iedno ſwiát poſiadáli pokrytą ſwiątobliwoſcią á ſpráwiedliwoſcią mnimáną ſwą/ zápomniawſzy wſzechmocnośći Páná tego RejPos 314; wſzyſtkie niepokoie przećiw iemu y kośćiołowi iego/ pod mniemáną obroną krześćiáńſką ſie otwárzáią. PowodPr 44; SkarKaz 349a.

W połączeniu szeregowym (1): tákowy niema prawdziwey y żywey wiáry/ ále ma wiárę obłudną/ mniemáną/ málowáną/ martwą y prozną KrowObr 61.

W przeciwstawieniach: »mniemany ... istny, prawdziwy, rzeczny« (3): CzechEp 248; Ten obraz ná duſzy ieſt tá ſpráwiedliwość nie mniemána/ ále rzeczna y prawdźiwa. SkarKaz 349a.

Wyrażenie: »mniemany papież« = papież awinioński (1): Zácżym wnet ozdrowiał/ y od Benediktá mniemánego Papieżá odeśćia prośił. SkarŻyw 309.

2. Przypuszczalny, uważany za kogo; opinabilis Calep (15): iſz go [św. Józefa] Pan Bog ná to obrał/ áby był oycem mniemánym wiecżnego Bogá ná ziemi. SkarŻyw 241; y potym z tymże Pánem/ y niegdy z mnimánym ſynem ſwym/ po zmartwychwſtániu iego/ do wiecżney chwáły bez końcá [św. Józef] wſtąpił. SkarŻyw 245, 241 [2 r.], 242, 596; Opinabilis, Quod opinione concipi potest. – Mniemani. Calep [733]b; áby nie był mniéman więtſzéy mocy Stároſtá á niżli Król [ne maioris autoritatis esse putetur capitaneus, quam rex JanStat 546] SarnStat 530; SkarKaz 43b.

mniemany za kogo (2): Si vos vultis perhiberi probos, Yeſli chcecie być za dobre mniemani. Mącz 151d; BudBib Bar 5/55.

cum A cum inf (1): Ne tu videaris mentitus Abyś nie był mnieman nieprawdę powiedáć. Mącz 216c.

W przeciwstawieniu: »mniemany ... własny« (2): ktorym bluźni mowiąc: że Pan Chriſtus był nie mniemánym/ ále właſnym ſynem Ioſephowym/ y z właſnego naśienia Ioſephowego? WujNT przedm 6; SkarKaz Oooo2d.

Szeregi: »nazywany albo mniemany« (1): Mogąli tedy być názywáni/ álbo mniemáni [existimandum est aut vocandum] Bogi? BudBib Bar 5/39.

»rzeczony i mnimany« (1): Ani ſię przećiwią krolowi y nieprzyiaćielom/ iákoſz tedy mogą być rzecżeni y mnimáni [existimandum est aut recipiendum] zá Bogi? BudBib Bar 5/55.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): to iego nacżęſtſze było słowo Mnimány/ y domnimánie BudNT Ii3v.

Synonimy: 1. fałszywy, zmyślony.

Cf MNIMAĆ, NIEMNIEMANY