[zaloguj się]
[pdf]

MUNIMENTUM (27) sb n i m

monimentum n (1), munimentum n a. muniment m (26), [moniment m a. monimentum n]; monimentum ActReg.

e jasne; monimentum z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg pl
N munimenta
G muniment, munimentow
D munimentom
A monimentum munimenta
I munimentami
L munimentach
inne pl A (lat.) - munimenta

sg A monimentum (1). ◊ pl N munimenta (4). ◊ G muniment (6), munimentow (3) SarnStat (6 : 3). ◊ D munimentom (1). ◊ A munimenta (9). ◊ [I munimentami.] ◊ L munimentach (1). ◊ (lat.) A munimenta (2).

Sł stp brak, Cn: moniment, Linde XVII w.: moniment.

1. praw. Pismo urzędowe; dokument, przywilej, zaświadczenie mające moc dowodową; litterae publicae, monimentum, testimonium publicum Cn (26): GDyż nie máłą ſzkodę muśieliby podiąć wiele z poddánych náſzych/ gdyby kśięgi álbo Reyeſtrá/ w których wielkiéy wagi Przywileie y inſzé práwá ludzkié/ y tákże munimenta ſą wiernie wpiſáné/ miáły bydź miáné zá podeyźrzáné SarnStat 328; A gdźieby która przywiléy miáłá/ álbo iákié liſty/ álbo zapiſy ná gránice [...] tá ſtroná będźie miáłá początek do powodu probowáć/ y podeprzéć té gránice z [lege: i] mieyſcá/ wedle muniment ſwych y dawnégo záchowánia. SarnStat 473 [idem 1176]; A Kto ſie bierze ná iáką Exceptią/ álbo wyięćie od práwá: y chce dowodźić ſwoią állegácią z Munimentów SarnStat 764; wyiąwſzy to/ żeby w tákiéy kauźie y áktciiéy/ o ważnośći/ y możnośći zapiſów ſądownie położonych/ ábo iákichkolwiek muniment/ [...] między ſtronámi controwerſia ſie wſczęłá SarnStat 1165, 473, 758, 765 [2 r.], 1164, 1175 (15).

W charakterystycznych połączeniach: dowodzić z munimentow (2); przypatrzyć się munimentom; okazować munimenta, szukać; okazać przez munimenta.

Zwrot: »brać (a. wziąć) na munimenta, ad munimenta« = odroczyć rozprawę sądową celem odwołania się do dowodu z dokumentów [szyk zmienny] (2 : 2): Munimenta appellans. (marg) Agdzieby pozvany bral ſobie ad munimenta tedy ma poviedziecz na iakie munimenta bierze, a ſkąd abo ſktorych act tedy mv niemoze dąno dluzey bycz iedno na roki bliſſe ComCrac 19v; Weźmie ſobie ná kwity/ więc ná munimenta/ Prziydzie cżás áż nie ſądzą/ bowiem záſzły ſwiętá. RejZwierc 244; SarnStat 765.
Wyrażenie: »dylacyja na munimenta« (1): Stroná pozywáiąca może mieć dilácią na munimentá. SarnStat 765.
Szeregi: »munimenta albo dowody, albo obrony prawne« (3): BEdźie powinien Sędźia [...] pytáć/ ieſliby mieli iákié munimenta álbo dowody [munimenta vel documenta JanStat 493/] álbo obrony Práwné ſłuſzné ku popiérániu ſwéy rzeczy SarnStat 159 [idem (2)] 557, 824.

»muniment i kontrowersyja« (1): Bo z zapiſów pozwy pochodzą, z pozwów roſtą Munimenta y Controwerſie SarnStat 1301.

»list[y] i munimenta« (1): gdy to legitimé od tegóż okazano będźie przez liſt iego y Munimenta, że to iego właſność/ et nullo iure wźięta SarnStat 94; [tkanka perłowa i pasek śrzebrny [...] w jednym białym pudełku wespół i z listami albo munimentami InwMieszcz 1583 nr 242].

»wywody abo munimenta« (1): A ſąd wedle ſtárégo zwyczáiu y zeznánia iego/ á z controwerſiiéy ſtron y wywodów ábo munimentów ich/ iáko będźie wedle práwá poſpolitégo rozumiał/ [...] ſkázáć władzą ma. SarnStat 1175.

2. [Pamiątka, zabytek przeszłości w formie pomnika, kamienia nagrobnego, napisu itp. [monimentum vel monumentum ‒ pamiątka, znak pamiątki czyjej, wszelaka rzecz, która nas napomina z czego przeszłego, jako jest grób kamieniem położony, napis, tytuł, słup, księgi etc. Mącz 230d; monumentum vel monimentum ‒ pamiątka przeszłej rzeczy Calep; dziejów księgi ‒ acta, monimenta annalium, monimenta rerum gestarum Cn]: Ná tym págorku [tu mieście Amazyjej] ieſt śiłá monimentow dawnych znákow/ ſnąć ſámych krolow Káppádockich. BusLic 24v.]
3. Dowód, przykład, wspomnienie [pamięć vel potius pamiątka, rzecz pamiętna abo pamięci godna ‒ monimentum Cn] (1): ze był tak Zacnym Krolem ze in pace et in bello, wielkie monimentum zostawił virtutis suae. ActReg 78.

Synonimy: 1. akt, dokument, list; 2. »kamień grobowy«, »kamień nagrobny«; 3. pamiątka, pamięć.

Cf MONUMENT

AKtt