Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [NIEBYWAŁOŚĆ]

Następne hasło: [NIEBYWANIE] »

NIEBYWAŁY (12) part praet act

W pisowni rozłącznej (7), w łącznej (5).

e oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	N	niebywały	f	N	niebywała, niebywał(a)	n	N
	L			L			L	niebywałym

pl
D		niebywałym
I	m	niebywał(e)mi

sg m N niebywały (5). ◊ f N (praed) niebywała (2), niebywał(a) (1). ◊ n L niebywałym (1). ◊ pl D niebywałym (1). ◊ A subst niebywałe (1). ◊ I m niebywał(e)mi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. bywały.

Znaczenia

I. W funkcji właściwej: Który nie był (9)
II. W funkcji przymiotnika: Niedoświadczony (3)
- a. Nie znający innych krajów, nie mający doświadczenia w świecie (1)

I. W funkcji właściwej: Który nie był (9):

a. Który się nie zdarzył, nie wystąpił lub rzadko się zdarzał (4): Zem Księgi Polſkie/ nigdy nie bywałemi bukſztaby: drukował. FalZiołUng V 119; BielKron 412v; Przyſzedł/ oczóm krwáwym ſen dawno nie bywáły. GórnTroas 33.

niebywały gdzie (1): SarnStat 1055 cf Szereg.

Szereg:»niezwykły i niebywały« (1): A inné ſkłádánia y wyćiągánia w króleſtwie náſzym niezwykłé y niebywáłé [insolitas et in consuctas JanStat 798]/ [...] z ſczodrobliwośći náſzéy królewſkiéy oné pſuiemy SarnStat 1055.

b. Który nie znajdował się w jakiejś sytuacji [pod czym] (1): Iniuges – Pod iarzmem nie biwałi. Calep 538a.

c. Rzadko obecny; hospes Mącz, Cn (4):

niebywały gdzie (3): Hospes etiam, Obcy nie bywáły ná yákim mieyſcu Mącz 158d; Wiele ich ieſt/ ktorym tákowe vrzędy dawáią tylko względem rodu á bogactw/ ludźiom niećwicżonym/ nigdy miedzy nowotnymi żołnierzmi niebywáłym [nunquam inter tyrones versatis] ModrzBaz 115; CiekPotr [30].

Przen (1): czeka mię komorká w domu vbogich oycow moich/ do ktorey rychło gość on nie bywáły [tj. śmierć]/ z czeladką ſwoią/ z niemocámi y boleśćiámi zákołáce. SkarKaz )(2.

II. W funkcji przymiotnika: Niedoświadczony; expers, hospes, ignarus, ignotus, imperitus, imprudens, indocilis, inexpertus, insolens, nescius, peregrinus, rudis Cn (3):

niebywały w czym (2): Długo tak będzieſz pływała Ieſtlizes w tym [w grze miłosnej] niebywała RejJóz D3; RejFig B2.

a. Nie znający innych krajów, nie mający doświadczenia w świecie (1):

Szereg: »prosty a niebywały« (1): Lud w niey [w Żmudzi] proſty á niebywáły BielKron 385.

Synonimy: 1. nieobecny, nieobliczny, nieprzytomny.

Cf BYWAŁY

AŻ