[zaloguj się]
[pdf]

NIECZŁOWIECZEŃSKI (9) ai

W pisowni rozłącznej (6), w łącznej (3).

Wszystkie e oraz o prawdobodobnie jasne (tak w nie- oraz człowieczeński).

Fleksja
sg
m G f G n Gnieczłowieczeński(e)go
A Anieczłowieczeńską Anieczłowieczeński(e)
Inieczłowieczeńskim Inieczłowieczeńską I
pl
N subst nieczłowieczeński(e)
I m nieczłowieczeńskiemi
f nieczłowieczeńskiemi
inne formy
pl N a. A subst - nieczłowieczeński(e)

sg m I nieczłowieczeńskim (1). ◊ f A nieczłowieczeńską (1). ◊ I nieczłowieczeńską (1). ◊ n G nieczłowieczeński(e)go (1). ◊ A nieczłowieczeński(e) (1). ◊ pl N subst nieczłowieczeński(e) (1). ◊ N a. A subst nieczłowieczeński(e) (1). ◊ I m nieczłowieczeńskiemi (1). f nieczłowieczeńskiemi (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. człowieczeński.

1. Niegodny człowieka, niezgodny z jego naturą i psychiką: okrutny, nieludzki (2): nie chcieymy w ſobie okázowáć tego nie cżłowiecżeńſkiego okrucieńſtwá [...] przećiw kościołowi Bożemu. LubPs A5; [Samnitowie] nád drugiemi morderſtwo vcżynili nie cżłowiecżeńſkie. BielSpr 46v.
2. Nadprzyrodzony, boski (7): iż ieſt práwy Bog á práwy Meſyaſz/ gdyż tu ſłyſzyſz nie cżłowiecżeńſką ſpráwę iego RejPos [236]v; Iuż náukámi ſwemi/ iuż iáwnemi á nie cżłowiecżeńſkiemi dziwy ſwemi podpieráiąc oney ſwiętey prawdy/ woley/ á náuki ſwoiey. RejPos 338, 196v, 204v, 270v.

W charakterystycznych połączeniach: nieczłowieczeński(-a, -e) dziw, kstałt, podobieństwo, rzecz, sprawa.

Wyrażenie: »nieczłowieczeńska moc« (1): ktore [dziwy] on dziwnie á niecżlowiecżeńſką mocą wielekroć iuż przed tym okázáć był racżył RejPos 347v.
Szereg:»nieczłowieczeński a niepodobny« (1): bo thu iuż nie cżłowiecżeńſkie á niepodobne rzecży v ſwiátá dochodzą do vſzu twoich RejPos 272.

Synonimy: 2. boski, boży.

Cf CZŁOWIECZEŃSKI, NIECZŁOWIECZY, NIELUDZKI

AŻ