[zaloguj się]
[pdf]

NIEOMYLNY (461) ai

W pisowni łącznej (411), w rozłącznej (50).

e oraz o jasne.

comp nieomylniejszy (1).

Fleksja
sg
mNnieomylny fNnieomylnå, nieomyln(a) nNnieomyln(e)
Gnieomyln(e)go Gnieomylnéj, nieomylniejszéj Gnieomyln(e)go
D Dnieomyln(e)j Dnieomyln(e)mu
Anieomylny, nieomyln(e)go Anieomylną Anieomyln(e)
Inieomylnym Inieomylną Inieomylnym
Lnieomylnym Lnieomyln(e)j Lnieomylnym
pl
N m pers nieomylni
subst nieomyln(e)
G nieomylnych
D nieomylnym
A m pers nieomyln(e)
subst nieomyln(e)
I m nieomylnymi, nieomyln(e)mi
f nieomyln(e)mi, nieomylnymi
n nieomyln(e)mi
L nieomylnych
inne formy
sg f A a. I - nieomylną

sg m N nieomylny (32). ◊ G nieomyln(e)go (7). ◊ A nieomylny (11), nieomyln(e)go (9). ◊ I nieomylnym (18). ◊ L nieomylnym (1). ◊ f N nieomylnå (77), nieomyln(a) (3). ◊ G nieomylnéj, nieomylniejszéj (20); -ej (1), -(e)j (19). ◊ D nieomyln(e)j (2). ◊ A nieomylną (39). ◊ I nieomylną (14). ◊ A a. I nieomylną (1). ◊ L nieomyln(e)j (11). ◊ n N nieomyln(e) (12). ◊ G nieomyln(e)go (8). ◊ D nieomyln(e)mu (1). ◊ A nieomyln(e) (12). ◊ I nieomylnym (5). ◊ L nieomylnym (7). ◊ pl N m pers nieomylni (1). subst nieomyln(e) (54). ◊ G nieomylnych (47). ◊ D nieomylnym (8). ◊ A m pers nieomyln(e) (1). subst nieomyln(e) (29). ◊ I m nieomylnymi (1) LeovPrzep, nieomyln(e)mi RejPos. f nieomyln(e)mi (10), nieomylnymi (1) LubPs. n nieomyln(e)mi (6). ◊ L nieomylnych (12).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Pewny, nieodwołalny, nieuchronny (149):
a. Który na pewno nastąpi (44): Ieſt w kóniec gór Rákuſkich mieyſce [...]: któré [...] pooráné y pośiané/ zboża róznégo bárzo dobry á nieomylny vrodzay do ręku ludźióm podáie Oczko 9v; poſtąpiwſzy ná to Rotmiſtrzom pewne ſolaria, y wybráńcom nieomylną płacą/ ſkoroby pod chorągieẃ ná mieyſce popiſowi náznáczone przyſzli [...] VotSzl Cv.
α. O wydarzeniach zapowiedzianych przez Boga (42) Tu iuż trzecią biedę Apoſtoł nieomylną opowieda złoſnikom ſwiátá tego/ á pociechę wiernym/ á piſze iż ma rychło przyść. RejAp 96v; Cieſzże ſie moy miły wierny Páńſki/ iż cżás twoy obiecány nieomylny ieſt/ á pewnie to przydzye/ iż tobie będzie wypełniona obietnicá á zapłátá twoiá RejAp 157, BBv, 6v, 61v, 87, 91 (12); RejPos 220v, 222, 222v, 223, 245v (18); iáko ieſt zań ſtráſzliwy gniew y nieomylna pomſtá v Páná. RejZwierc 47v, 47, 59v, 115, 133v, 204; poſłała do Báraká ſyná Abinoego/ [...] oznáymniąc mu wolą Bożą/ [...] żeby miał dzieśięć tyśięcy ludzi do boiu: vpewniaiąc go o nieomylnym zwyćięſtwie SkarŻyw 559.

W połączeniach szeregowych (2): á wieſz iuż o exekuciey iego/ iż thám tego żadną winą áni wieżą nie zápłáćić/ iedno záwżdy nieomylną á nie vſtrzeżoną á ſrogą pomſtą nád ſobą RejPos 335, 169.

W charakterystycznych połączeniach: bieda nieomylna(-y, -e), błogosławieństwo (2), burda, czas, dług, krolestwo, łaska, pociecha (10), pomsta (12), radości (2), rozkosze (2), strach, upadek, wesele, zapłata (3), zbawienie, zwycięstwo.

Szereg: »pewny a nieomylny« (3): A niech też ſobie káżdy wſpomni ſmiertelność ſwoię/ á iż to dług ieſt pewny á nieomylny/ á káżdy gi s cżáſem ſwym/ pewnie zápłáćić muśi. RejZwierc 169v, 171, 191.
b. Który na pewno się spełni, musi zostać wypełniony (o obietnicach i rozkazach boskich oraz sądach na nich opartych) (105); wſſechmocna mowá twoiá Pánie [...] miecż oſtry nieomylne roſkazánie [insimulatum imperium] twoie nioſąc/ [...] w ſſytkie kąty nápełniłá ſmierćią Leop Sap 18/16; Sthoły [= stuły] białe znák nádzieie nieomylney. RejAp 68, 61v, 190v marg, Ee4v; RejPos 264, 284; iáko cie ruſzyć nie máią ty ſrogie á nieomylne pogrożki iego. RejZwierc 256v, 261.

W połączeniach szeregowych (2): A ktemu iż ſobie nie wſpomieniemy onych wdzyęcżnych/ ſwiętych/ á nigdy nieomylnych obietnic á záſlubow iego RejPos Ooo2, 293.

W charakterystycznych połączeniach: nieomylna(-y, -e) nadzieja (2), pogrożki, proroctwa (2), przywilej, rozkazanie (2), sentencyja.

Wyrażenia: »nieomylny (jest) dekret« [szyk 14:8] (22): Pomjlcż każdy a bądż pilny Decret ydże nieomylny RejKup ee3v; Pociechá wyernym/ iż choć ſie źli ná nie náſádzą/ wſzákoż ſámi w ſwe śidłá powpadáią zá nieomylnym dekretem Bożym LubPs bb3v marg; RejWiz 188; RejAp 19v, 62, 148, 166; RejPos 205, 228v, [249]v, 277, [292]v (8); iż niebo y zyemiá przeminąć może/ ále ſłowá á dekrethá iego nieomylne nigdy ſie zmienić áni przeminąć nie mogą. RejZwierc 2v, 37v, 41v, 69v, 72v, 184, 188v.

»nieomylny na wszem« (1): iſz ſą ſtateczne a nieomylne nawſſem obietnice twoie RejPs 113v.

»nieomylna (jest) obietnica« [szyk 58:6] (64): RejPs 113v; Bo obyetnice páńſkye pewne á nye omylne. KromRozm III M4v; LubPs bb marg; RejAp 119v, 155v [2 r.], 192, Dd4v; A iákoż thu ma być ſtráſzna śmierć/ ábo piekło/ themu káżdemu wiernemu Páńſkiemu/ ktory dufa iemu y tym nieomylnym obietnicam iego. RejPos 222; nigdy odmienić ſie nád nim nie może ſroga obietnicá á nieomylna Páná iego. RejPos 253v, 128v, 151, 159v, 169, 189 (46); Thák iż ſie wypełniły nád nimi iáwnie ony nieomylne obiethnicze Páńſkie/ iż áni cień áni znák namnieyſzy nie zoſtał mieſzkánia ich RejZwierc 184v, 30v, 88, 131, 134v, 188v (10).

»sądy (są) nieomylne« (4): Sądy Páńſkie dziwne á nieomylne. RejZwierc 184 marg, B3, 184, Bbb2v.

»nieomylny(-e) (są) ślub(y), zaśluby« [szyk 2:1] (2:1): Ták też ſą záſię nieomylne ſluby y obietnice iego/ iż żaden wierny by theż był w nawięthſzym ſtráchu y niebeſpiecżeńſtwie nigdy vpáść nie może RejAp 48, 98; RejPos Ooo2.

»nieomylne wyroki« (2): á s poháńbieniem káżdy táki muśi vżyć cżáſow ſwoich/ wedle nieomylnych wyrokow iego. RejPos 334v, 303.

Szeregi: »istotny a nieomylny« (1): potwirdził tego pewnym á nieomylnym tym znákiem Boſtwá á możnośći ſwey/ [...] iż to iſtotna á nieomylna obietnicá ieſt iego RejPos 222.

»mocny a nieomylny« (3): Iż obrzeż káżdego z narodu ſwoiego/ áby záwżdy ten znák nośił ná ſobie/ áż do wypełnienia tych mocnych á nieomylnych obietnic moich. RejPos 297v, 349v, Ooo2.

»pewny a nieomylny« (7): KromRozm III M4v; RejAp 98; RejPos 237, 250, 351; á iákoż thu ná piecży nie mieć tych stráſzliwych pogrożek Páńſkich? wiedzącz że pewne á nigdy nieomylne ſą. RejZwierc 56, 263v.

»stateczny a nieomylny« (1): RejPs 113v cf »nieomylny na wszem«.

»wierny a nieomylny« (1): gdyż pewnie będzieſz iſt y tu zá żywotá beſpiecżeńſtwá ná wſzem ſwego/ y tych przyſzłych wiernych á nieomylnych obietnic ſwoich RejZwierc 134v.

2. Zawierający prawdę; absque errore, exploratus, testatus Cn (187): RejPs 114; Zda mi ſye iż będą ſobie bráć ná świádecthwo powieść nieomylną Iezu Kryſtá LeovPrzep F4; RejAp 59v; A ieſliże tho s pokornym ſercem á z zupełną wiárą będzyeſz mogł vcżynić/ pewnie á nieomylnie táć nieomylna nowiná też tobie będzye powiedzyaná RejPos 246, 44v, 151, 211v, 272v, 275 (9); RejZwierc 130v; Biſkup ieſzcże nieumieiąc dobrze onego widzenia rozeznáć/ prośił aby mu ie Pan Bog/ ieśli ieſt nieomylne/ drugi raz powtorzyć racżył SkarŻyw 538; WujNT 67, Cccccc3v.

W połączeniach szeregowych (7): KromRozm II t4; przez ćiáło ná thym mieyſcu nic inſzego rozumieć niemamy/ iedno zupełną á ſkuteczną/ prawdźiwą á nieomylną náukę Kryſtá Páná Zbáwićielá náſzego LeovPrzep G2v; RejAp 74v; RejPos 88, 241, 318, 322.

W charakterystycznych połączeniach: nieomylny(-a, -e) głos, historyje, nowina (2), pismo (2), postanowienie (4), powieść (2), sprawy, tajemnice (2), widzenie.

Fraza: »((to) jest) rzecz nieomylna« [w tym: iż, że (23)] [szyk zmienny] (30): RejKup D; Abowiem kto bierze ná dáremno Imię Boże/ á ſwego fáłſzu nim potwierdza: pewna á nie omylna rzecz ieſt/ iż pomſty od Bogá nie vydźie. GroicPorz y4; Acż to rzecż nieomylna/ iż káżde ſtworzenie/ Ku iego właſney chući ciągnie przyrodzenie. RejWiz 171; LeovPrzep [K]; RejAp BB, [13], 40v, 190v, 196; RejPos 2v, 71v, 75v [2 r.], 212, 222 (13); RejZwierc 3v, 51, 131, 167; A cokolwiek powiádaſz/ Bog to roſkázuie/ A to rzecż nieomylna/ iákoż dobrze cżuię. HistHel B3; ReszHoz 124; WerGośc 226; LatHar 187.
Wyrażenia: »nieomylna nauka« [szyk 11:3] (14): OrzQuin T; naydźiemy domowe przykłády/ kthore potwierdzáią tę náukę o Biegach Niebieſkich być nieomylną. LeovPrzep a4, G2v; Tego wſzytkiégo óni mądrzy ludźie przez Geometr. dochodźili/ nád którą niemáſz pewnieyſzéy/ nieomylnieyſzéy Náuki. GrzepGeom B2; RejPos 173v, 184v, 191v, 352, Ooo4v; ReszPrz 30 [2 r.] 34, 54; SkarKaz 488a.

»na wszem nieomylny« (2): LubPs gg2; iż my ieſtechmy rozni od pogánow/ gdyż tákie święte náuki mamy ktore ſą pewne/ y ná wſzem nieomylną prawdą Bożą podpárte BibRadz *3v.

»ni w czym nieomylny« (1) : Znácżąc to mocno/ iż iego ſłowá ſwięte ſą pewnie prawdziwe á ni w cżym nieomylne. RejAp 86.

»nieomylne poselstwo« [szyk 4:2] (6): Vciekayże ſie [...] do Ieremiaſzá/ do Ianá s. álbo do tych od kthorych poſelſthwá nieomylne mogą przyść do vſzu twoich RejPos [310], 241, 277, 300, 302v; RejZwierc 88.

»nieomylna prawda« [szyk 29:3] (32): KromRozm I Fv; Bogá/ ktory yeſt doſkonáła mądroſć [...] nyeomylna prawdá/ ktora áni kogo omylić/ áni od kogo omylona być nyemoże KromRozm II b2, c3v, q2, ſv, t4; LubPs gg2; BibRadz *3v; Thoć ieſt nieomilna prawdá iż ſam nie może nic/ ále z dopuſzcżenia Páńſkiego wzburza inſtrumentá á złe nacżynie tego ſwiátá RejAp 23, 5v, [13]v, 17, 42, 74v (11); RejPos 83v, 84 [2 r.], 89, 89v, 144 (10); SkarJedn 45, 159; SkarŻyw 598.

»rzecz nieomylna« [szyk 23:9] (32): CzechRozm 260v; Podźże záś dáley/ co ćię potka: bowiem Rzecż tobie bráćie nieomylną powiem Iák przed Sżołtyſem v gáynego práwá/ Poydźie twa ſpráwá. KlonFlis H3v. Cf Fraza.

»nieomylne (jest) słowo« [szyk 25:10] (35): Czoż tu rzecżemy/ iákąż wymowkę mieć będziemy/ ktorzy nie ſłuchamy tego ſwiádká ták pewnego/ ábo nie wierzymy thym nieomylnym ſłowom iego. RejAp 8, BB6v, 36, 42, 86, 177v; á więczey inych ſłow [...] pilnuiemy/ [...] niżli ſłow iego ſwiętych á prawdziwie nieomylnych RejPos 145v, 88, 153v, 176v, 189v, 240 (20); RejZwierc 42v, 196v, 256 [3 r.], Bbb2v; KarnNap A4v; SkarJedn 43; więcey wierz nieomylnemu ſłowu Bożemu/ niżli świerzbiącemu á pierzchliwemu rozumkowi ludzkiemu. LatHar 381.

»nieomylne świadectwo« (4): RejAp 7v; RejPos 275, 336; To nie omylne świádectwo/ iż ko[ś]ćioł wſzyſtek od Apoſtołow ieſzcże/ znał tę zwierzchność Biſkupá Rzymſkiego SkarJedn 128.

Szeregi: »dowodny a nieomylny« (1): iż kożda dowodna á nie omylna náuká/ y gruntowna wiádómość náſzá/ ná pewnéy przyczynie ſye ſádowi OrzQuin T.

»istotny a nieomylny« (2): ieſzcże to porucżyć racżył/ áby ie przez nádchnienie Duchá ſwiętego/ wiernie był ſwiátu podał/ mocno [...] vtwirdzáiąc tę iſtotną á nieomylną prawdę iego RejPos 325, 286v.

»mocny a nieomylny« (1): kto ſie iedno przypátrzyć chce dziwnym ſpráwam á poſtępkom iego/ á ktemu onym mocnym á nieomylnym ſłowom y obietnicam iego. RejPos 352v.

»nieomylny a nieodmienny« (1): ſtańmy mocno przy tym Pánu ſwoim/ á przy tych nieomylnych á nieodmiennych ſłowiech iego RejPos 189v.

»nieomylny ani ochybny« (1): Tákże y Apoſtołowie/ tákże y wſzyſcy Prorocy ták nas w tym viśćili/ [...] iż to ieſt rzecż nieomylna áni ochybna RejPos 75v.

»pewny, (a) nieomylny« (14): GroicPorz y4; Słuchayże iáko nam tu ten Apoſtoł iſci to piſánie ſwoie iż ieſt pewne á nieomylne. RejAp 10v, 196; GrzepGeom B2; RejPos 75v, 222, 239, 277, 302v; RejZwierc 51, 167; ReszHoz 124; WerGośc 226; LatHar 187. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»prawdziwy, (a) nieomylny« [szyk 9:1] (10): Aż gdy ſie ty rzecży pocżęły pełnić toż dopirko ludzie przyſzli k ſobie/ iż ty widzenia były prawdziwe/ á nigdy nieomylne. RejAp 3v, 86; RejPos 242v, 335v, 336; vpewniáiąc ie ſwym prawdziwym/ á nigdy nieomylnym ſłowem y obietnicą nieodmienną/ że wſzyſcy ktorzy tego Krztu w wierze świętey vżywáć będą/ [...] od wſzyſtkich grzechow y potępienia wiecżnego ſą wolni KarnNap A4v; ReszPrz 30 [2 r.], 34, 54. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»szczyry a nieomylny« (6): Iż yeſt ſſczyra á nye omylna prawdá/ ktorey ſye dźyerżeć mamy/ yáko kágáńcá w ćyemnoſci. KromRozm II c3v; RejAp 99v,120, 192; Tu ieſt roſpráwá o ſzcżyrey á nieomylney práwdzye y o prawdziwey náuce Páná náſzego RejPos 83v marg, 84. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

W przen (19): RejAp 133; A pewnie też tego bądź iſt/ iż ſie márnie muśiſz obráźić á otrąćić o ten kámień á o ten nieomylny fundáment/ o ktorymći z dawná Prorocy opowiedáli RejPos 301v; Azaſz też ná nas nie głośno woła oná druga nieomylna piecżęć ſwiętych obietnic iego RejPos Ooo4, 265v; Chcąc też iákoby práwie/ przez to piſánie/ z gruntu właſnego y nie omylnego/ budowánie ſwe otey rzecży wyſtáwić CzechEp 103.
Wyrażenie: »nieomylne usta« [szyk 13:1] (14): oto ſłyſzymy iż práwie iákoby ſie ręką ſwą podpiſuie/ á nieomylnemi vſty ſwemi to nam piecżęthowáć racży RejAp 194, 42, 177v; Gdyż to wieſz á ſłyſzyſz s ſwięthych á nieomylnych vſt iego RejPos 87, 90, 240, 277, 289, 293v (11).
a. Za pomocą którego można poznać prawdę (25): Co tedy piſze iż Ian ś. Antychriſtowſkich gońcow kácerzow kłádźie tę nieomylną dumę. Ktorzyby przeli iż Chriſtus przyſzedł w ćiele. CzechEp 344.
Wyrażenia: »nieomylny dowod« (2): Abowiem ſámá iednoſtáynoſc Biegow niebieſkich/ ieſt nieomylnym dowodem/ że ono ozdobne y ſubtylne budowánie/ ieſt ſpráwione wedle myſli Bożey LeovPrzep a2; WujJud 36.

»nieomylny znak« [szyk 15:5] (20): KromRozm III C5v; LeovPrzep b2v; RejPos 222; BiałKat 368v; Nie omylny tho znák prawdy Bożey ieſt/ gdy ná nię cżárt bije/ boby on ſwoię rzecż znał y miłował. GrzegŚm 28, 28 marg; Szcżyroſć náuki nieomylnym znákiem koſćiołá być niemoże. WujJud 130v marg, 130v; WujJudConf 130v; BudNT przedm a5, Ii3v; CzechRozm 131v, 165; SkarJedn 21, 25; NiemObr 161; Znák tego nieomylny Niedźwiadek więc dáie/ Kiedy ná kóńcu nocy z wody ráno wſtáie. KochPhaen 12; ReszPrz 14, 54 [2 r.].

Szeregi: »pewny, (a, i) nieomylny« (8): Są nam też [Pisma św.] pewnym á nieomylnym práwidłem/ pokázuiąc nam roznicę miedzy złym y dobrym/ á vkázuiąc nam prawdźiwą chwałę Bożą BibRadz *3v; LeovPrzep b2v; RejPos 222; Bo wiárá w pewnych á nieomylnych rzecżách ieſt vgruntowána WujJud 82v, 36; ReszPrz 14, 54 [2 r.].

»prawdziwy a nieomylny« (1): Toć ſą prawdźiwe á nyeomylne znáki przez duchá S. [...] nąm podane KromRozm III C5v.

3. Mówiący, znający prawdę; certus, locuples Cn (54): Thyć ſą moy miły ſynu przykazánia y vſtáwy/ ktorych mię też moy miły oćiec vcżył nie omylny Miſtrz BielKron 258; RejAp BB6, BB6v, 115, 123v; RejPos 142, 289, 294 [2 r.], 325v, 342; Abowiem to ieſt Bog nieomylny/ á nigdy ſie wſpák obroćić nie mogą ſwięte ſłowá iego. RejZwierc 206.

W charakterystycznych połączeniach: nieomylny(-a, -e) Bog (Pan, Krol nieba i ziemie) (5), bostwo (3), doktor, Duch Św., mistrz (2), prorok (2), sprawca, szafarz.

Wyrażenia: »w obietnicach, w słowie swym nieomylny« = dotrzymujący obietnic [szyk 3:1] (3:1): RejAp 25; RejZwierc 245v; Wyznam ćię w obietnicách twoich nie omylnym KochPs 103; Ná twe Kryſte záwołánie/ śmiele ſię my ſpuſzcżamy/ mocnie wierząc żeś Pan wierny/ w słowie ſwym nie omylny/ coś nam ślubił wſzyſtkoś ſpełnił ArtKanc L3v.

»nieomylny poseł (a. posłaniec)« [szyk 10:1] (11): RejAp 20, 149, 160; RejPos 265 [2 r.], 269v, 270; W wtórym [przykazaniu] wnet wędzidłá vſtóm włóżył: áby to ięzyk odnośił/ co w ſercu ma: á ſercá ſwego pewnym vrzędownikiem był/ á poſłem nie omylnym. BiałKat 48v; RejZwierc 5, 206; Ten ieſt tedy pewnym á nieomylnym poſłáńcem Bożym/ ktory od Bogá moc [...] biorąc/ z kośćiołem ſię zgadza SkarJedn 53.

»nieomylny świadek« (4): Iuż będzyeſz miał ſwey cnoty nieomylne ſwiádki. RejWiz 105v; RejAp 176v; gdyż iuż wieſz/ á z nieomylnych ſwiádkow/ iż ciáło vmorzone Páná twego/ wſtáło z martwych. RejPos 113v; SkarŻyw 599.

Szeregi: »pewny a nieomylny« (2): w ſámym Pánu Bogu, ktory ieſt pewnym á nieomylnym ſzáfárzem wſzytkich bogactw wiecżnych RejPos 7; SkarJedn 53.

»prawdziwy a nieomylny« (5): RejAp 25; RejPos 240, 277v, 318v; Temi ſłowy prawdźiwy á nieomylny miſtrz náucza nas SkarKaz 548a.

a. Wynikający ze znajomości prawdy (18): KromRozm II b2; tochmy ſie iuż ſzyroko náſłucháli o tey ſwiętey wiádomośći iego/ á iż ſie przed nim nic nie ſkrije (marg) Wiádomość Páńſka nieomylna ieſt. (‒) RejAp 42, 19v, Ff3; ábyś náſládował ſwiętey rády á náuki iego/ á nieomylnych ſpraw y poſtępkow iego. RejPos 327v, 197v [2 r.], 275, Ooo5.

W połączeniach szeregowych (2): A przeto práwá y vſtáwy yego dobre/ nyeomylne/ doſkonáłe/ y wyeczne ſą/ á ſámy w ſobye żadney odmyány álbo popráwy ludzkyey nyepotrzebuyą. KromRozm II b2, b3.

W charakterystycznych połączeniach: postępki nieomylne(-y, -a), poznanie, prawo (3), sprawy (2), upominanie(3), ustawy, wiadomość (2), zakon.

Wyrażenia: »obyczajem nieomylnym« (1): tedy wierzyć mamy/ iż Duch S. obycżáiem nieomylnym Boſką ſwą mocą/ wewnątrz iego [dziecięcia] duſzę ocżyśćia KarnNap Bv.

»(jest) nieomylny sąd« [szyk 1:1] (2): WIemy naſz miły panie iz ſą nieomylne ſądy twoie RejPs 110v; RejAp 125v.

»nieomylna sprawiedliwość« [szyk 2:1] (3): RejPs 188v, 220v; zámiáta ie [Pan] precz od śiebie/ y niechce o nich nic wiedźieć: y przeto w rózmáité záślepienié vpádáią/zá nieomylną ſpráwiedliwośćią Bożą. BiałKat 113v.

Szereg: »pewny a nieomylny« (1): rozum człowyeczy [...] nyemoże [...] żadney rzeczy iſtnoſći/ áni przyczyn/ przez ktore pewne á nye omylne poznánye rzeczy káżdey bywa/ poyąć KromRozm III B6v.
4. Prawdziwy, nie pozorny; authenticus Cn (3): Tákże záplugáwiona myſl cżłowieká vnioſłego ieſli ſzcżyrą prawdą á nieomylną ſzcżyroſcią nie będzye wycżyſcioná/ trudno ſie zágoić ma. RejZwierc 85.

W połączeniu szeregowym (1): ktory [kościół boży] dla práwego/ nyeomylnego/ á wyecznego dobrá [...] pod yeden porządek y ſpráwę zgromádzon yeſt KromRozm III A6v.

Szereg: »nieomylny, pewny« (1): Teraz do trzećiego háſłá/ álbo znáku Kośćiołá Bożego przyſtępuię/ ktore gdźie ſię naydźie/ tám ieſt nie omylny/ pewny kośćioł BOży. ReszPrz 27.
5. Na którym można polegać, niezawodny; certus, credulus, fidelis, praesens, praesentaneus Cn (36): BierEz L4v; iż on ieſt nieomylne beſpieczeńſtwo moie RejPs 90v, 193, Ff6v; KromRozm III N4; Ale ieſliże [Bóg] ieſt duch dziwny á ſubtylny/ Chce też áby y ſługá [tj. człowiek] był z nim nieomylny. RejWiz 115; co tho ieſt [...] być záwżdy w nieomylney opiece á w opátrznośći iego. RejPos 40v, 326, 332, 343, [344]v, Ooo2; y iuż długim rzeczy zwyczáiem/ práktykę ſpraw nieomylną máiąc/ w ſkrytſzych niż ia ſpráwách/ dobrześ tego doznał. Oczko A3; Synowie Efráimowi/ męże doświadczeni/ Y łukiem nieomylnym włádáć náuczeni KochPs 115, 153; boć ta [tj. Matka Boska] ieſt zbáwienia náſzego pewna pomoc/ y nieomylna nádzieiá/ nikt ſię ná tey Mátce miłoſierdzia nigdy nieomylił SkarŻyw 460; CzechEp 343; PaxLiz D4; KlonWor 54.

W połączeniach szeregowych (2): RejPos Ooo2; ABowiem ieden kſtałt przyiacioł ieſt/ w kthorym ſie záwiera dobry/ cnotliwy/ wierny/ á nieomylny przijaciel RejZwierc 89.

W charakterystycznych połączeniach: nieomylne(-y, -a) bezpieczeństwo, dzielca, łuk, nadzieja (3), obrońca, opatrzność (2), opieka (2), opiekalnik (2), opoka, praktyka, proba (2), przyjaciel (2), sługa, sprawca, straż.

Wyrażenie: »nieomylna rada« [szyk 7:1] (8): Rádá Páńſka nieomylna ná radę cżártá omylnego. RejPos 240 marg; A ták ſłuchay pilno nieomylney rády Páná twego RejPos 201, 172 [2 r.], 240, [254] [2 r.], 275.
Szeregi: »mocny (a. nieprzemożony) a (i) nieomylny« (2): gdyż tu vſtáwicżnie ma chodzić w pewnym beſpiecżeńſtwie/ á w mocney á w nieomylney ſtraży iego RejPos [292]v; y ná nim [Bogu] ſámym nam przeſtawáć/ w nim vſáć y budowáć ſię/ iáko ná ſkále y opoce nieprzemożoney/ y nieomylney/ każą. CzechEp 271.

»pewny a nieomylny« [szyk 2:1] (3): Iż oto ten iuż ieſt báránek Boży/ ktory przyſzedł s pewney á nieomylney rády ſpołecżnego á ſwiętego Boſtwá wiekuiſtego. RejPos 275, 309v, 328.

W przen (6): RejPos 302; Abowiem gdy ku onemu dawnemu bechtyrowi przyoblecżeſz ná ſię tę nieomylną zbroię Páńſką/ pewnie możeſz być W. W. pewien káżdego ſzcżęſcia ſwego RejZwierc 254v; Niechay zaſłoną nieomylną wſzędźie W káżdey mey trwodze/ wiecżnych cżáſow będźie Kreẃ twoiá droga: ná ſrogim wylana Krzyżu GrabowSet O4v.
Wyrażenia: »nieomylne lekarstwo, maści« (1:1): co narychley vciekay do tego ſwiętego á pewnego lekárzá ſwego/ gdyż wieſz o onych pewnych á nieomylnych máſciach á receptach iego RejPos 309v; A tu dopirko nieomylnie tego będzyeſz iſt/ iż on nie omieſzka do ciebie z onym ratunkiem ſwym/ á iáko tu ſłyſzyſz/ z onym nieomylnym á pewnym lekárſtwem ſwoim/ z miłoſierdzyem ſwym. RejPos 328.

»nieomylna ręka« (1): iżeś iuż tego pewien ieſt/ iż on tuż nád ſámym wirzchem głowy twoiey dzyerży obronną/ pocieſzliwą/ á nieomylną rękę ſwoię. RejPos Ooo2.

6. Niezachwiany, niewzruszony, nie poddający się wątpliwościom; certus Cn (21): y poſłáli do krolá powiádáiąc mu wierną á nie omylną poddáność ſwoię BielKron 402; y onego [przyjaciela] iuż ſobie práwie ſpowinowáczonym vcżyniſz/ gdy pozna nieomylną ſtátecżność w tobie/ y v inych ſobie ſławę vcżyniſz RejZwierc 92v.
Wyrażenia: »nieomylna miłość« [szyk 2:1] (3): nicżego inſzego więczey nie potrzebuie/ iedno ſtátecżney wiáry á zupełney nádzieie/ á wierney á nieomylney miłośći. RejPos 42v, 334v; Miłość przy tobie nieomylna ſtoi. KochFrag 25.

»nadzieja (jest) nieomylna« [szyk 4:1] (5): RejPos 128v, 194; Iedno ten [prawą drogą chodzi] kto [...] w ſtałośći mocno poſtánowiony/ nádzieią nieomylną vtwirdzony RejZwierc 138v, 153; Ocżekawaymyż z nádzyeią nieomylną Páná náſzego Iezuſá Kriſtuſá RejPosWstaw [213].

»nieomylna pewność, upewnienie« [szyk 2:1] (2:1): RejPos 266; A ták to mieyſce nie ſłuży onemu beſpieczeńſtwu y nieomylney pewnośći/ [...] że pewnie ieſt w łáſce Bożey y ieſt pewien zbawienia. WujNT 540; Wielkie y nawyżſze ſzczęśćie/ kto w tym pewność ma nieomylną/ iż zna práwego Bogá tworcę y Páná ſwego. SkarKaz 274a.

»ni w czym nieomylny« (1): A wiáry/ cnoty/ ſławy/ pátrz iáko iey pilni/ A co komu przyſtoi ni w cżyni nie omylni. RejZwierc 244.

»wiara dufanie (jest) nieomylna(-e)« [szyk 4:2] (5:1): RejPos 146v; Do Nádzieie przybędzie wnet Státecżna myſl/ á nieomylne dufánie o Pánu ſwoim. RejZwierc 127v, 9; NiemObr 69 [2 r.]; wiárę w ſobie nieomylną vmacniaymy y rozſzerzaymy SkarKaz 159a.

Szeregi: »pewny i (a) nieomylny« (2): W ten cżás bowiem nádźieiá nie ſłábieie/ kiedy ná wierze pewney y nieomylney/ iáko ná fundámenćie mocnym ſtoi. NiemObr 69, 69.

»wierny a nieomylny« (1): RejPos 251v cf W przen.

»zupełny a nieomylny« (2): RejPos 128v; A tuchmy ſie wżdy potroſze s tey trudnośći wywiedli/ iż wżdy chociay ták z dáleká o tey wielmożnośći y mowić y rozumieć możemy/ wiárą zupełną á nieomylną oſtátká dokłádáiąc. RejZwierc 9.

W przen (1): iáko Pan vſtá prawdziwe á ſerce wierne á nieomylne błogoſłáwić racży RejPos 251v.
7. Stały, nie ulegający zmianom; stabilis, status Cn (1):
Szereg: »pewny a nieomylny« (1): Zá długim zwyczáiem przyſzło iż then Sąd zową wy ożonym/ iákoby ná pewne á nieomylne czáſy vłożonym GroicPorz 1v.
8. Właściwy, stosowny; certus, ratus Cn (10): A toć ieſt nieomylna mowá/ godna przyięćia. Abowiem ſlugá kośćioła ſwiętego [...] mowi ták. Ia ćiebie N. krztzę/ w imię oycá y ſyná y duchá Swiętego. KrowObr 46v; s kthórey [Modlitwy Pańskiej] możeſz obáczyć: żeć w niey ieſt wſzyſtkich rzeczy nam potrzebnych/ [...] krotka á pożytheczna náuká/ y nieomylna prośbá BiałKat 221.

W połączeniach szeregowych (2): RejZwierc 20 cf »nieomylne obyczaje«; CzechEp 156 cf »nieomylne wyrozumienie«.

Wyrażenia: »nieomylne obyczaje« (1): tuć dopirko trzebá będzie pilno y vważáć y rozeznawáć/ gdzie ieſth álchimia á gdzie práwy bránt/ to ieſt/ gdzie ſą prawdziwe/ cnotliwe/ á nieomylne obycżáie. RejZwierc 20.

»nieomylne wyrozumienie« (1): A to ieſt właſne/ proſte y nieomylne ſłow tych wyrozumienie: á nie to ktore I.M.X.K. [...] przywiodł. CzechEp 156.

Szereg: »pewny a (i) nieomylny« (3): A ták gdy iuż [...] dopytaſz ſie pewney á nieomylney drogi do tego wezwánia iego ſwiętego/ gotuyże ſie pilno RejPos 241, 293; BiałKat 43v.
W przen (5):
Wyrażenie: »nieomylna droga« (5): Abowiem tám znaydzyeſz wſzytki pociechy ſwoie/ y lekárſtwá wſzytki ſwoie ná káżdy vpadek twoj/ wſzytki nieomylne drogi ná pocżćiwe poſtępki twe RejPos [226]v, 241, 293; BiałKat 43v; A gdy ſię iey kto wrzecżách duchownych y około ſtanu żywotá ſwego dokładał y rádził: [...] ná modlitwie ſię pierwey z Pánem ſwym rozmowiwſzy/ nieomylną drogę podawáłá. SkarŻyw 582.
a. Wynikający z właściwej oceny (1): Tám Monárchy ſławnego łáſkę nieomylną/ Káżdy widźiał ku tobie SapEpit [B2].

Synonimy: 1. nieuchronny, nieustrzeżony; 3. niekłamliwy, prawdziwy; 5. niechybny, niewątpliwy.

Cf NIEOMYLONY, OMYLNY

MP