[zaloguj się]
[pdf]

NIEWĄTPLIWY (55) ai

W pisowni łącznej (35), w rozłącznej (20).

e jasne.

Fleksja
sg
mNniewątpliwy fNniewątpliwå, niewątpliwa, niewątpliw(a) nNniewątpliw(e)
Gniewątpliw(e)go Gniewątpliwéj Gniewątpliwégo
Aniewątpliwy, niewątpliwégo Aniewątpliwą A
Iniewątpliwym Iniewątpliwą Iniewątpliwym
L Lniewątpliw(e)j L
pl
N subst niewątpliwé
G niewątpliwych
A subst niewątpliwé
I n niewątpliwymi, niewątpliw(e)mi
L niewątpliwych

sg m N niewątpliwy (4). ◊ G niewątpliw(e)go (1). ◊ A niewątpliwy (3), niewątpliwégo (1). ◊ I niewątpliwym (2). ◊ f N niewątpliwå (10), niewątpliwa (1), niewątpliw(a) (1); ~ (attrib) -å (7), -a (1) CzechRozm; ~ (praed) -å (3). ◊ G niewątpliwéj (3); -éj (2), -(e)j (1). ◊ A niewątpliwą (6). ◊ I niewątpliwą (3). ◊ L niewątpliw(e)j (1). ◊ n N niewątpliw(e) (2). ◊ G niewątpliwégo (1). ◊ I niewątpliwym (1). ◊ pl N subst niewątpliwé (4); -é (2), -(e) (2). ◊ G niewątpliwych (4). ◊ A subst niewątpliwé (4); -é (1), -(e) (3). ◊ I n niewątpliwymi (1) CzechRozm, niewątpliw(e)mi (1) CzechEp. ◊ L niewątpliwych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Taki, w którego nikt nie wątpi, w którego nie można wątpić, niewzbudzający wątpliwości, pewny, niezawodny; prawdziwy, szczery; certus JanStat, JanPrzyw, Cn; indubitatus JanStat; authenticus, credulus, exploratus, fidelis, incunctabilis, indubitabilis Cn (47): KromRozm I L4; Ktorym [apostołom] ſię też ſam potym gdy był vmęcżon zſtáwił żywym [Chrystus] w wielu niewątpliwych znákoch [in multis argumentis] BibRadz Act 1/3; A ták to ieſt nie wątpliwy cżłonek wiáry náſzey/ iż Ociec/ Syn/ y Duch ſwięty od pocżątku ieſt iedyne Boſtwo RejPos 138; To, co słyszę od ciebie, prawda niewątpliwa KochMon 26; CzechRozm 100v; Oczko 4v, 5v; pánie dobrotliwy/ Tyś ón mieſzkániec/ y ſtróż niewątpliwy Miáſtá świętégo KochPs 30, 68, 190; SkarŻyw 463; Iákoż to kilká świádectw/ á iákoby nie wątpliwych przykłádow iáśnie pokażę. CzechEp 282, 188, 359, 416; Oto widáć na niebie wieczór niewątpliwy. KochEpitCat 109; KochPhaen 8; GrochKal 18, 27; WujNT przedm 20; SiebRozmyśl F3; SkorWinsz A2v.

niewątpliwy komu (2): CzechRozm 142v; Nie zábáwiáiąc ſię długimi/ w rzecży wſzem wiernym nie wątpliwey/ wywody CzechEp 323.

W połączeniach szeregowych (5): Evidens probatio, Demonstratio, Yáwne/ Yáſne á nie wątpliwe potwyrdzenie. Mącz 12c; Iákoż tym liſtem náſzym odnawiamy [przywileje] [...] y mocné/ trwáłé/ niewątpliwé/ nieporuſzoné/ á nieodmienné [firma, durabilia, certa, inviolata, et immutabila JanPrzyw 55] mieć chcemy SarnStat 13, 163, 942, 1186.

W przeciwstawieniu: »wątpliwy... niewątpliwy« (1): Alexánder wolał ſie wątpliwey wierze lekárzowey polecić/ niż niewątpliwą śmierćią vmrzeć. BielKron 124.

W charakterystycznych połączeniach: niewątpliwa(-y, -e) moc, obrońca, potwirdzenie, prawda (2), prawo, rzecz (9), słowa (2), stroż, swoboda, świadectwo (4), świadek, tekst, znak (4), znamię.

Fraza: »to (jest) rzecz niewątpliwa« = to jest pewne [zawsze ze zdaniem podmiotowym; w tym: iż (4), że (1), bezspójnikowym (1)] (3): Bo to rzecz nie wątpliwa/ że wáſze bieſiády/ [...] o Wierze dyſputuią rády. Prot C; CzechEp 355; Dido/ iáko żywa Aeneaſzá nieznáłá/ to rzecz niewątpliwa. KochDz 108.
Wyrażenia: »nic niewątpliwy« (2): CzechEp 302; Tákiego wieku tedy téy parze vcćiwéy/ [...] życz [...] Któryby łaſki twoiéy przećiw ſpráwiedliwym Swiátu wſzytkiému świádkiem był nic niewątpliwym. KochEpit A4.

»nigdy niewątpliwy« (1): Ktory [Chrystus] ſam ieſt iſtotną oną prawdą żywą. [...] nigdy nie wątpliwą. KołakSzczęśl B2v.

»wedle prawa niewątpliwy« (1): y do nas iáko Páná y przyrodzonégo dźiedźicá/ y wedle práwá prawdźiwégo y niewątpliwégo potomká ſwégo [heredem verum et legitimum, ac indubitaturn suceessorem suum JanStat 796]/ y do Korony króleſtwá náſzégo Polſkiégo/ od któréy przeſzłych czáſów byli odpádli/ záśię wróćili ſie [obywatele ziemie bełzkiej] SarnStat 1053.

Szeregi: »jasny a (i) niewątpliwy« (3): KromRozm III O6 A; zażby/ weyźrzawſzy záraz w te ták iáſne y niewątpliwe ſłowá Chriſtuſowe/ tego nie oſądźił CzechEp 53, 302. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niewątpliwy i jawny« (1): ACz ſwobody narodu Polſkiégo y Litewſkiégo nie wątpliwé ſą/ y wſzému świátu iáwné. SarnStat 14. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pewny a niewątpliwy« (1): gdy by wtorey propoſicyey [...] ſłowem Bożym y pewnymi á niewątpliwemi známiony [...] dowiodł CzechEp 327.

»prawdziwy i niewątpliwy« = verus et indubitatus JanStat (2): iż przerzeczonégo Zbigniewá Kárdynałá y Biſkupá Krákowſkiégo/ wſzyſcy y káżdy zoſobná obywátele [...] zá prawdźiwégo y niewątpliwégo Kárdynałá będą trzymáć y rozumieć SarnStat 171, 1053. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W przen (1): żebyś był Helenę Graekom wydáć roſkazał/ á tę niewątpliwą Wielkiey woyny pochodnią co napręcej zgáſił KochOdpr C4v.
a. W funkcji rzeczownika (4):
Fraza: »(to) niewątpliwa« = jest pewne [zawsze ze zdaniem podmiotowym; w tym: że (2), iż (1), bezspójnikowym (1)] (4): To też niewątpliwa/ Ze Graekowie Heleny nie tylko przez poſły/ Ale náwet y przez miecż domagáć ſię będą. KochOdpr B4; CzechEp *2; PowodPr 58; przyſług y ſtáránia zámilczę [...] zá którémi niewątpliwa, czekáią W. M. cześć, ſławá, y vćiechy wielkié. GosłCast 7.
Szereg: »nie tylko niewątpliwa ale też i nieodmienna« (1): A iż to nie tylko niewątpliwa: ále też ieſt y nieodmienna: że záwżdy prawdá rodźi nienawiść CzechEp *2.
2. Wynikający z niezawodności, świadczący o niezachwianej pewności: indubitatus JanStat, Cn; indubius JanStat (8): áby duſzá z wiáry żyłá/ máiąc niewątpliwą nádzieię odpuſzczenia. BibRadz I 2d marg; KochTarn 75; áby záwieſzenié Roków náſzych Królewſkich/ ták było obwołano wſzyſtkim poddánym króleſtwá náſzégo/ żeby do wiádomośći wſzyſtkich niewątpliwéy przyſzło SarnStat 536; tákowym [listom] wiárá niewątpliwa ma bydź dáná SarnStat 842, 1020; WitosłLut A6.

W połączeniu szeregowym (1): Táć ieſt Kátholicka wiárá/ przez którą ſámę dzieią ſię wſzytkie cudá: wſzákże nie od wſzytkich [...] ále od tych/ ktorzy máią wiárę mocną/ niewątpliwą/ y niezwyćiężoną/ y ze wſzytkiemi dárámi cudow. WujNT 72.

W charakterystycznych połączeniach: niewątpliwa nadzieja, ufność, wiara (4).

Szereg: »szczyry a niewątpliwy« (1): że pod przykryćim chlebá ónego/ który widźiſz/ niewidomie/ ſzczyrą wiárą á nie wątpliwą maſz wierzyć BiałKat 276v.

Synonimy: 1. isty, nieomylny, niepochybny, oczywisty, pewny; 2. nieomylny.

Cf [NIEWĄTPIONY], WĄTPLIWY

KK