[zaloguj się]
[pdf]

NIERUCHOMY (31) ai

W pisowni łącznej (30), w rozłącznej (1).

e jasne; -o- (19), -ó- (3); -o- GosłCast; -o- : -ó- SarnStat (18:3).

Fleksja
sg
mNnieruchomy fNnieruchoma nNnieruchom(e)
G Gnieruchoméj G
A Anieruchomą A
L Lnieruchom(e)j Lnieruchom(e)m
pl
N subst nieruchomé
G nieruchomych
A m pers nieruchomé
subst nieruchomé
L nieruchomych

sg m N nieruchomy (2). ◊ f N nieruchoma (1). ◊ G nieruchoméj (2); -éj (1), -(e)j (1). ◊ A nieruchomą (1). ◊ L nieruchom(e)j (1). ◊ n N nieruchom(e) (1). ◊ L nieruchom(e)m (1). ◊ pl N subst nieruchomé (8). ◊ G nieruchomych (5). ◊ A m pers nieruchomé (1). subst nieruchomé (5). ◊ L nieruchomych (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XIX w. s.v. ruchomy.

Nie poruszający się; nie dający się poruszyć; immobilis Calep, JanStat, Cn; inagitabilis Cn (31): KlonŻal B4; Calep 508b; GosłCast 40; Ale ktorzy ná lądźie mieſzkáiąc nie znáią Morzá/ á z nieruchomey źiemie żywność máią KlonFlis B2.

W przeciwstawieniu: »nieruchomy ... ruchomy« (5): ActReg 76; Teſtámenty nie o rzeczách nie ruchomych, áni dziedzicznych máiętnośćiách: ále tylko o rzeczách ruchomych y Królewſkich niech będą czynioné. SarnStat 709, 156, 709, 1226.

Wyrażenia: praw. »dobra nieruchome« = nieruchości; bona immobilia, res immobiles JanStat, Cn [szyk 16:1] (17): Około dobr nieruchomych, obiecuie sczerze ImP Hetman przyczynic się doKrola I.M. ActReg 76; IEſli Zyd ná dźierżenié imięnia/ álbo ná liſty dóbr nieruchomych pieniędzy pożyczy/ á tego ten którégo rzecz ieſt dowiedźie: My vſtáwiamy/ áby Zydowi y pieniądze y liſty zaſtáwne były odſądzoné. SarnStat 256, 156, 190, 194, 218, 253 (16).

praw. »majętność nieruchoma« = nieruchomość (2): ále ſie to ma rozumieć nie o ſpadkácb máiętnośći nieruchoméy, ále o wnieśieniu, y o ſummách pieniężnych SarnStat 1266, 1267.

praw. »rzeczy nieruchome« = nieruchomości (4): NA Wyłożonych Sądźiech/ bywáią ſądzone [...] targi/ vmowy/ obwiązánia,/ około wſzelkich rzeczy ruchomych y nieruchomych GroicPorz 12v; [ustawiamy] áby o pieniądze álbo o którąkolwiek rzecz/ ták ruchomą iáko nieruchomą [pro ...re mobili vel immobili JanStat 1116]/ álbo in cauſa criminali, która ſie dotycze oſoby/ álbo rzeczy Zydowſkiéy/ żaden Krześćiánin nie był dopuſczon przećiwko Zydowi ku świádectwu/ iedno z Krześćiiáninem á z Zydem. SarnStat 250, 108, 709.

[praw. »własność nieruchoma« = nieruchomość: właſność ieſt dwoiáka/ ruchoma y nieruchoma. Nieruchoma ieſt/ ktora z iednego mieyſcá ná drugie przenieśioná być niemoże. To też ieſt dwoiáka ſtoiąca/ iáko ſą domy/ folwárki/ etć. y leżąca / iáko ſą role/ zapuſty/ etć. SzczerbSpecSax 483 (Linde s.v. ruchomy).]

Szeregi: »nieruchomy i niemy« (1): Ná inem ſtworzeniu nieruchomem y niemem/ ieſt ślad y prześćie po ktorem ćiemniey znáć tego co przyſzedł: ále ná rozumnem cżłowieku/ ieſt obraz y podobieńſtwo Boſkie/ po ktorym łácniey tego cżij ieſt obraz poznáć y rozmiłowáć ſie go káżdy może. SkarŻyw A3.

»(tak) ruchomy i (jako) nieruchomy« = mobilis et immobilis JanStat [szyk 13:2] (15): GroicPorz 12v; wſzyſtki dobrá ich/ ruchomé y nieruchomé/ [...] niech będą publikowáné SarnStat 218; ieſliby Wśi/[...] twiérdze/poſseſsię/ y którékolwiek dobrá/ y inné rzeczy ruchomé y nieruchomé [...] śmiał by wydźiéráć SarnStat 897, 108, 190, 194, 250, 253 (14).

a. Mocny, trwały (3):

W połączeniach pleonastycznych (2): Bo Chriſtus zgołá nieruchoma opoká WujJud 122v; Ten Kośćioł Boży Święty ieſt názwány dom Bogá żywego/ zbudowány z żywych y duchownych kámieni/ ná ſkále nieruchomey WujJudConf 119v.

W przeciwstawieniu: »być nieruchomym ... ruchać się« (1): Pátrz co Fortuná broi: to ſie popſowáło Co było nieruchome/ trwa co ſie rucháło. SzarzRyt D2v.

Synonimy: a. mocny, trwały.

Cf NIERUCHAJĄCY, NIERUCHOWNY, NIERUSZAJĄCY, [NIERUSZYSTY], RUCHOMY

MF