Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIETAJEMNOŚĆ

Następne hasło: NIETAJNO »

NIETAJEMNY (10) ai

W pisowni rozłącznej (6), w łącznej (4).

Oba e oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	N	nietajemny	f	N	nietajemnå
	G			G	nietajemn(e)j
	A	nietajemn(e)go		A	nietajemną

pl
N	subst	nietajemn(e)

sg m N nietajemny (1). ◊ A nietajemn(e)go (1). ◊ f N nietajemnå (5). ◊ G nietajemn(e)j (1). ◊ A nietajemną (1). ◊ [n N nietajemno cf NIETAJEMNO]. ◊ pl N subst nietajemn(e) (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. tajemny.

Znaczenia

1. Jawny, znany, wiadomy (8)
- a. W funkcji rzeczownika: »nietajemna [u kogo]« = wiadoma rzecz (1)
2. Nie umiejący zachować tajemnicy (2)

1. Jawny, znany, wiadomy; clarus, cognitus, non obscurus Mącz (8): Res clara, Yáſna/ Yáwna rzecz/ Nietáyemna. Mącz 55c; Virtute cognita et spectata fide homo, Człowiek nietáyemney cnoty y wiáry niepoſpolitey. Mącz 251a, 185a, 257a.

nietajemny komu (2): proſtotę rąk moich ktora iemu [Bogu] nigdy byłá nietáiemna. RejPos 25; vczyń łáſkę zemną Prze dobroć ſwoię świátu nie táiemną. KochPs 34.

Wyrażenie: »nietajemna rzecz [u kogo]«. [ze zdaniem podmiotowymi] (1): NIe táyemna tho rzecż ieſt v pobożnych á bogoboynych ludzi/ iáko bárzo w tym/ [...] poſpolići ludzye przećiwko Pánu Bogu y powinnośći ſwey grzeſzą RejPosWstaw [41²].

a. W funkcji rzeczownika: »nietajemna [u kogo]« = wiadoma rzecz [ze zdaniem podmiotowym] (1): Mam też zá to [mowił Skanderbeg do książąt] że tho nietáiemna v was z iákiey zacnośći poſzedł álbo vroſł Othoman BielKron 244.

2. Nie umiejący zachować tajemnicy (2): Szjia długa vkazuie [...] á znamio⟨nuje⟩ ⟨cżło⟩wieka proſtego mgłego y nie ſmiałego, takie⟨ż⟩ nie taiemnego nieuka y zawiſnego GlabGad O8v, O4.

Synonimy: 1. jasny, jawny, otwarty, otworzysty, wiadomy, znany.

Cf NIETAJNY, TAJEMNY