[zaloguj się]
[pdf]

NIEUSTRASZONY (21) part praet pass pf

nieustraszony (19), nieustraszon (2).

W pisowni łącznej (15), w rozłącznej (6).

e oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); -ony [w rymie do obrony] (1) GosłCast, -óny (1) BiałKat.

Fleksja
sg
mNnieustraszóny fNnieustraszóna, nieustraszónå nN
Gnieustraszón(e)go Gnieustraszón(e)j G
A A Anieustraszón(e)
I I Inieustraszónym
L L Lnieustraszónym
V V Vnieustraszón(e)
pl
N m pers nieustrasz(e)ni

sg m N nieustraszóny (4). ◊ G nieustraszón(e)go (1). ◊ f N (praed) nieustraszóna (2), nieustraszónå (1); -a GrochKal; -a :-å RejZwierc (1:1). ◊ G nieustraszón(e)j (1). ◊ n A nieustraszón(e) (6). ◊ I nieustraszónym (2).◊ L nieustraszónym (1). ◊ V nieustraszón(e) (1). ◊ pl N m pers nieustrasz(e)ni (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: nieustraszony czym (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Zwykle w funkcji przymiotnika: Nielękliwy, niebojący się, nieodczuwający strachu, mężny, odważny; interritus Calag, Cn; impavidus, imperterritus, intrepidus, otiosus a metu Cn (21): A przetoż my [...] nie vſtráſzeni żadnym wołániem/ pothwarzą/ ábo kłamſthwy/ zdrádámi/ y okrućieńſtwem/ [...] ták záwſze wierzyć będźiem GrzegRóżn C4v; On [tj. Habdank] nic nieuſtráſzóny Piérśćień z pálcá ſwégo/ Ziąwſzy wrzućił do złotá ſkárbu Céſárkiégo. BiałKat d4v; Calag 524a; y podnieść ſię nie mogł [św. Antoni]: wſzákże ſercem wielkim nie vſtráſzony ná ono woyſko wołał: Znáć iſz mocy y śiły nie maćie. SkarŻyw 56; ArtKanc A18; LatHar 380; GosłCast 71.
Szeregi: »mocny i nieustraszony« (2): SkarŻyw 597; Rodźi wam tá mátká [Ojczyzna] mężne y mądre y ſzczęśliwe hetmány/ mocne y nieuſtráſzone rycerſtwo SkarKazSej 667a.

»wielki i (a) nieustraszony« (2): o kośćielną wolność wielkim ſię á nieuſtráſzonym ſercem [biskup] zástáwiał. SkarŻyw 413, 490.

W przen (12):
Wyrażenia: »myśl nieustraszona« (4): Co wſzytko poććiwemu nie może przypáść iedno z rozmyſłu poważnego á z myſli nieuſtráſzoney. RejZwierc 86v, 86v marg, Aaa4v; á Hetman koronny/ Z woyſkiem ſwym cżeka/ tám gdźie nań ogromny Niemiec potrząſa porożem á oná Przedśię w nim wielka myśl nieuſtraſzoná. GrochKal 22.

»nienstraszone serce« [szyk 5:2] (7): SkarŻyw 413, 490, 597, 598; męcżennicy/ y w naſrożſzych mękách/ nieuſtráſzone ſerce miewáli LatHar 202; Chrześćijáninie miły/ nieuſtráſzone miey ſerce ná te wſzyſtkie ſtuſy/ ktore ſię ná ćię obálić mogą. LatHar 576, 577.

»sumnienie nieustraszone« (1): z ſtrony P. Bogá ſámo mam ſumnienie/ ktore przećiw wáſzym potwarzom nievſtráſzone nioſę. SkarKaz 352b.

Szereg: »lwi a nieustraszony« (1): Ochotnie y tyle kroć zdrowie ſwoie Piotr S. zá Páná ſwego ofiárował/ [...] Co pokazał w Páńſkim poimániu gdy ſię ná wſzytko woyſko ſam ieden Lwim ſercem á nie vſtráſzonym rzućić śmiał SkarŻyw 598.
a. Wynikający z odwagi, świadczący o męstwie, o śmiałości (1):
Szereg: »stateczny i nieustraszony« (1): święty Pietrze/ S. Páwle/ [...] ziednayćie nam [...] teyże przerzecżoney wiáry doſkonáłe poięćie y wyrozumienie/ ſtátecżne y nieuſtráſzone iey/ cżáſu potrzeby wyznánie LatHar 429.

Synonimy: mężny, niebojaźliwy, niebojaźny, nielękliwy, nieulękany, śmiały.

Cf USTRASZONY

KK