[zaloguj się]
[pdf]

NIEWIDZIALNY (22) ai

W pisowni łącznej (21), w rozłącznej (1).

e prawdopodobnie jasne (tak w nie-); a jasne.

Fleksja
sg
mNniewidzialny fN nN
Gniewidzialn(e)go G Gniewidzialn(e)go
Dniewidzialn(e)mu D D
A Aniewidzialną A
Iniewidzialnym I I
pl
N subst niewidzialn(e)
G niewidzialnych
D niewidzialnym

sg m N niewidzialny (3). ◊ G niewidzialn(e)go (4). ◊ D niewidzialn(e)mu (1). ◊ I niewidzialnym (3). ◊ f A niewidzialną (4). ◊ n G niewidzialn(e)go (1). ◊ pl N subst niewidzialn(e) (2). ◊ G niewidzialnych (2). ◊ D niewidzialnym (2).

Sł stp brak, Cn s.v. niewidomy, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

Niewidoczny, nieuchwytny okiem; taki, którego nie można zobaczyć; invisibilis Vulg, Cn; inaspicuus, invisus Cn (22): Piotr S. [...] też był głową Kośćiołá Bożego/ choć Pan Chriſtus przednieyſzą á niewidźiálną głową zoſtáie. WujJud 122, 138v, 139 [2 r.]; Z ktorey przycżyny bywa kośćioł Boży názwan niewidźiálnym/ nie iżby ludźie niewidomi być mieli/ z ktorych kośćioł bywa zbieran/ ále iż wybránych Bożych prawdziwych nie záwſze pozwierzchu poznać możemy WujJudConf 138v; Abowiem rzeczy iego niewidźiálne/ od ſtworzenia świátá przez te rzeczy vczynione zrozumiane/ bywaią poznane WujNT Rom 1/20; Ktory ieſt obrázem Bogá niewidźiálnego/ národzony przed wſzytkim ſtworzeniem WujNT Col 1/15: ktory [Szymon czarnoksiężnik] vczył/ [...] á iż żaden nie może vbłágáć Bogá nawyżſzego/ ktory niewidźiálny ieſt/ iedno przez te ánioły. WujNT 699, 2.Cor 4/4, s. 694, Hebr 11/27.

W połączeniach szeregowych (2): Przetoć y Pan Chriſtus Sákrámentá ſwoie w rzecżách widomych vſtáwić racżył: áby przez zwierzchnie znáki/ duch náſz ku wewnętrznym niewidźiálnym niebieſkim wzbudźić ſie mogł. WujJud 54v; WujNT 1.Tim 1/17.

W przeciwstawieniach: »widzialny (3), widomy (2), obnażony i odkryty oczom, ktory widzimy ... niewidzialny« (7): Tákże ácz Pan Chriſtus ieſt głową niewidźiálną kośćiołá ſwego/ iednák przedśię chce mieć widomą głowę álbo Páſterzá ná świećie WujJud 122; My pod oſobámi chlebá y winá/ ktore widźiemy/ rzecżam niewidźiálnym/ to ieſt Ciáłu y Krwi Páńſkiey/ cżeść cżynimy. WujJud 176v, 121v, 122; gdyż nie vpátruiemy rzeczy widźiálnych/ ále niewidźiálnych [non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videnturf] WujNT 2.Cor 4/18; A nie máſz żadnego ſtworzenia niewidźiálnego przed oblicznośćią iego: lecz wſzytkie rzeczy obnáżone ſą y odkryte oczom iego/ o ktorym mowimy WujNT Hebr 4/13, Hebr 11/3.

W charakterystycznych połączeniach: niewidzialny(-a, -e) Bog (3), głowa Kościoła [= Chrystus], Kośćioł (boży) (2), rzeczy (2).

Wyrażenie: »niewidzialnym obyczajem« (1): Ieſtći [Chrystus] przytomnym álbo obecnym w kośćiele/ ále niewidźiálnym obycżáiem WujJud 124v.
Szeregi: »duchowny a niewidzialny« (2): Twym Argumentem właſnym pokażęć to/ że oprocż Páná Chriſtuſá/ kthory ieſt duchowną á niewidźiálną przednieyſzą głową/ ma Kośćioł y głowę widźiálną zwierzchnią á ćieleſną. WujJud 121v, 122.

»widzialny i niewidzialny« (1): ábowiem przezeń wſzytkie rzeczy ſą ſtworzone ná niebie y ná źiemi/ widźiálne y niewidźiálne [visibilia et invisibilia] WujNT Col 1/16. [Ponadto w przeciwstawieniach 3 r.]

Synonimy: nieoglądany, niewidany, niewidziany.

Cf NIEWIDOCZNY, NIEWIDOMY, WIDZIALNY

IM