[zaloguj się]
[pdf]

NIEWŁASNY (28) ai

W pisowni rozłącznej (18), w łącznej (10).

e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg
mNniewłåsny fNniewłåsnå nNniewłåsné
Gniewłåsn(e)go Gniewłåsn(e)j Gniewłåsn(e)go
D D Dniewłåsn(e)mu
A A Aniewłåsn(e)
Iniewłåsnym Iniewłåsną Iniewłåsnym
Lniewłåsnym Lniewłåsn(e)j L
pl
N m pers niewłåsni, niewłåsn(e)
G niewłåsnych
A subst niewłåsn
I f niewłåsnymi
n niewłåsnémi

sg m N niewłåsny (3). ◊ [G niewłåsn(e)go.] ◊ I niewłåsnym (1). ◊ L niewłåsnym (1). ◊ f N niewłåsnå (2). ◊ G niewłåsn(e)j (1). ◊ I niewłåsną (1). ◊ L niewłåsn(e)j (1). ◊ n N niewłåsné (3); -é (1), -(e) (2). ◊ G niewłåsn(e)go (3). ◊ D niewłåsn(e)mu (1). ◊ A niewłåsn(e) (1). ◊ I niewłåsnym (1). ◊ pl N m pers niewłåsni (1). niewłåsn(e) (2). ◊ G niewłåsnych (3). ◊ A subst niewłåsn(e) (1). ◊ I f niewłåsnymi (1). n niewłåsnémi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Niewłaściwy, nieodpowiedni, nie taki jak ma być, niewłaściwie użyty; improprius Cn (18): SienLek Vuu2; BudBib C; Choćiaż niewiem cżemu ſtárzy nie ktorzy praeſens, cżás ninieyſzy ſobie nád inſzy vlubili: dla nie właſnego też przełożenia textu Hebreyſkiego ſum qui ſum, ieſtem ktorym ieſt: y záś/ qui est miſit me, 2. Moi. 3. v 14. ktory ieſt poſłał mię. CzechEp 67; NiemObr 47, 90.

niewłasny do czego (1): káżdé lékarſtwo/ oſławić á omierzić może/ kiedy do choroby niewłaſné będzie Oczko 12.

W połączeniu szeregowym (1): Zátrudnienié w Pozwie, gdy ſie Pozew piſze ſłowy wątpliwémi, nie właſnémi, Item, niezwyczáynémi. SarnStat 753.

W przeciwstawieniu: »niewłasny ... własny« (1): że dzyeli y wyłącża płod nyewłaſney żony Hágár/ od płodu właſney żony. GliczKsiąż B3v; [A ten [Amurat] był przyzwan przedtym ná pomoc od iednego nie właſnego Ceſárzá Greckiego Cátákuſená roku 1363. przećiw właſnemu dziedźicowi Ceſárſtwá Conſtántinopolſkiego Paleologowi StryjKron 458 (Linde)].

Wyrażenie: »niewłasna(-e) mowa, słowa« [szyk 4:2] (5:1): tám nie tylko ie nie właſnymi mowámi záćimiáią gdy więc ono ich Pátreſowie niektorzy/ o grzechách zá ktore Chriſtus ćierpiał/ po Filozowſku gadaią CzechRozm 222v, *v; Mowy nie właſne y piſmu ś. nieznáiome. CzechEp 140 marg, 9, 143, 146.
Szeregi: »niedobry i niewłasny« (1): ieſli też gánił co/ tedy pewnie nie ſámey właſney rzecży przez ſię/ ále nie dobre y nie właſne iey vżywánie. CzechRozm 71.

»niewłasny ani przystojny« (1): Ale tá odpowiedź nie właſna/ áni pyzyſtoyna [!] ieſt. NiemObr 133.

»wykrętny a niewłasny« (1): O wykrętnym á nie właſnym wykłádzie ſtátutów. SarnStat 52.

»zły i niewłasny« (1): Rumu wtorego odrzucenie to iest złe y nie właſne piſmá ś. vżywánie. CzechEp 138 marg.

2. Nie swój, obcy, cudzy; extrarius, improprius, nothus Cn (7): ia y ſyn twoy Sálomon będzyem zá grzeſzniki (to ieſt niewłaſni potomkowie.) BielKron 74, 303, 462; GrzegRóżn L4; Oćiec z ſynem/ brát z brátem/ cżęſto zá łeb chodzą/ Nie właſnych obyczáiow ſwoich dzieći rodzą. Oćiec będzieli rządny/ to ſyn marnotrawcá BielRozm 4; SarnStat 774.
Szereg: »własny abo niewłasny« (1): Yeſcze też ktemv dvchownemv ſądv przyſluſſe naidovacz y ſądzicz wlaſnego abo nie wlaſnego loza i vrodzenia [de legittimi vel illegittimi tori JanStat 237]. ComCrac 20v.
3. Przenośnie użyty, metaforyczny; figuratus, tropicus Cn (2): Tropus. Latine dici potest modus figura, conversio, vel potius motus vel mutatio, Przemienienie/ obrocenie gdy z właſnego známionowánia ku niewłaſnemu bywa słowo które przemieniano álbo obrácano. Mącz 466c, 124c.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Improprius – Nie właſny. Calep 514a.

Synonimy: 1. niepodrożny, nieprzystojny; 2. cudzy, obcy.

Cf WŁASNY

TZ