[zaloguj się]
[pdf]

NIWA (18) sb f

Fleksja
sg pl
N niwa niwy
G niwy
A niwę niwy
I niwą
L niw(a)ch

sg N niwa (9). ◊ G niwy (1). ◊ A niwę (3) [zapis: -ą]. ◊ I niwą (1). ◊ pl N niwy (1). ◊ A niwy (2). ◊ L niw(a)ch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia
1. Obszar ziemi uprawnej; pole, rola; argula BartBydg; novale, novalis Cn (15): Iakom syą ya snyem vyednal otha nyvą o ktorą myą pozyva pod dwyema dzyestby kop tako my bog pomozy. ZapWar 1523 nr 2226, 1523 nr 2226, 1525 nr 2345, [1547] nr 2645; Argula, nyva, novyna BartBydg 13b; (marg) Przemyſl Cżeſkie Kſiążę. (‒) A to oránie moie ktorego mi nie daćie dooráć/ wiedzćie pewnie/ bychći był tey niwy doorał nigdyby byłá Cżeſka źiemiá głodu nie vznáłá. BielKron 319; Oto mowię wam/ podnieśćie ocży wáſze/ á obacżćie niwy [regiones]/ iż biáłe ſą iuż ku żniwu. BudNT Ioann 4/35; Gdźie niwy niemierzoné wolné zbożá dáią. KochPieś 1; GostGosp 150; Niech tám kopáią ten ſkarb niepocżęty/ Niechay perłámi łáduią okręty/ Nam niechay rodźi vpráwiona niwá/ Spokoyne żniwá. KlonFlis D2v, C2; Więc muśi cżekáć látá y ſłuſznego żniwá: Bo źimie nie będźie żął: zámárzłá mu niwá. KlonWor 78.
Szereg: »niwy albo morgi« (1): a pán oſzowſki yesli przeſ te dwye leczye nye wyswmboczy w tych nywach: albo wmorgach y teſz wląkach ktore przedal ZapKościer 1588/78.
W przen (2): ták ći zdawná tá Antychriſtowſka niwá rodźi. Muśić záwżdy Chriſtus pan/ od naśienia iey/ w cżłonkách ſwoich ćierpieć. CzechEp 62.
Wyrażenie:»niwa nieorana« = dziewica (1): Znamy ćię Mátką bez ſkázy/ niewiáſtą nie niewieśćią/ rolą polną/ y niwę [lege: niwą] nieoráną/ ktoraś bez naśienia kwiát świátu wſzytkiemu woniáiący / wypuśćiłá. SkarŻyw 112.
2. Dolina; convallis, valles, vallis Mącz (2): Valles, planicies duobus lateribus inclusa, Niwá Mącz 474d; Convallis, Okrągła niwá/ że wſzech ſtrón wokoł góry máyąca. Mącz 474d; [Vallis, ein Thal. P. Niwá/ padoł. Volck 689].
3. n-loc (1): Iakom się ia niewrzvezila ani gwałtownie ossiadla pewney częsczi ląki iego rzeczoney Niwa na Imieniv Czosnowie ZapWar 1550 nr 2683.

Synonimy: 1. grunt, pole, rola; 2. dolina, padoł.

Cf NIWINA

AKtt