[zaloguj się]
[pdf]

OBALONY (22) part praet pass pf

obalony (18), obalon (4).

o prawdopodobnie jasne (tak w o-); -a- (20), -å- (2) GrzegRóżn, CzechEp.

Fleksja
sg
mNobalon, obalony fNobalonå nNobalon(e)
Gobalon(e)go G Gobalon(e)go
Aobalony A A
pl
N subst obaloné
G obalonych
A subst obalon(e)

sg m N (praed) obalon (4), obalony (1); -on : -ony GrzegRóżn (4:1). ◊ G obalon(e)go (1). ◊ A obalony (1). ◊ f N obalonå (1). ◊ n N obalon(e) (2). ◊ G obalon(e)go (1). ◊ pl N subst obaloné (7); -é (1), -(e) (6). ◊ G obalonych (1). ◊ A subst obalon(e) (3).

Składnia dopełnienia sprawcy: obalony od kogo (3), przez kogo, przez co (2), za czym (1); od kogo SkarKaz; za czym SkarŻyw; od kogo : przez kogo, przez co GrzegRóżn (2:2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. obalić.

Taki, który upadł, przewrócony; zrzucony; dirutus, eversus PolAnt (22): Serce w nieſzczęśćiu táie/ y myśli ſtrapioné/ Ciáła śiły pozbywſzy leżą obáloné [conglutinatus est in terra venter noster Vulg Ps 43/25] KochPs 66.
W przen [czym] (1):

W porównaniu (1): iż ſie błyſzcży [nasz świat] iáko ſklenicá piękna/ á ledá wicherkiem wnet ſtłuczona á obálona być może. RejAp 129.

Szereg: »stłuczony a obalony« (1): RejAp 129 cf W porównaniu.
Przen: O przykrościach, które kogoś spotykają (1):
Zwrot: »być obalony [na kogo]« = spaść na kogo (1): Wiárá Apoſtolska/ [...] z obroną przećiwko Sábellianom/ w kthorey ich właſne potwárzy/ rozebráne ná nich ſámych ſą obálone ábo obrocone. GrzegRóżn A4.
a. O przedmiotach materialnych (budowle, rzeźby): zburzony, zmieniony w ruinę (11): A vczyniwſzy ſobie dobre ſerce/ pobudował wſzytki obálone mury [aedificavit omnem murum dirutum] BibRadz 2.Par 32/5; Ná oſtátek prośił [Temistokles] áby poſłáli co przednieyſzą rádę/ oglądáć iż mury Atheńſkie obálone ſą. BielSpr 37v; BudBib Eccli 49/15; SkarŻyw 31, 502; Y Zorobabel z Neemiaſzem/ gdy [kościół] obálony od nieprzyiaćioł znowu budowáli SkarKaz 454a, 116b.

obalony czym (1): Báłwány modlitwą obálone. SkarŻyw 179 marg.

Wyrażenie: »z gruntu obalony« (1): miáſto ich nie było zburzone/ ktore iuż popuſtoſzone y zgruntu [!] obálone być wiemy CzechRozm 121.
Szereg: »popustoszony i obalony« (1): CzechRozm 121 cf »z gruntu obalony«.
Przen (2): Koſcioł Anthykryſtow/ w ktorym wſzytek fundáment Apoſtolſki obálony ieſt GrzegRóżn F2v, F3v.
b. O instytucjach i panowaniu: to, co przestało istnieć; w przen (2): Szcżeśliwe práwie miáſto ktore w rozwálinách y rumie obálonego świeckiego pánowánia/ leżąc [...] ſzyrzey ſwoię duchową władzą/ niſzli kiedy páńſtwo Rzymſkie/ rośćiąga SkarŻyw 408.
Szereg: »obalony i zepsowany« (1): kápłáńſtwo Zydowſkie obłudne y śćienie pobieloney podobne/ miáło iuż być obálone y zepſowáne WujNT 492.
c. O poglądach, przekonaniach, wierze, twierdzeniach, ideach itp:. podważony, zniweczony (6): GDy był Pan Bog Lutherá wzbudźił/ chćiał áby Antykryſtow Kościoł był przezeń obálon GrzegRóżn F4, F4, H2v.

obalony czym (1): wſzytkie inſze dowody iego [...] tym iedny [!] obalone w niwecż ſię obroćić muſzą. CzechEp 269.

W charakterystycznych połączeniach: obalony(-e) dowody, Kościoł (2), rzeczy.

Przen: O Bogu i Chrystusie (2): A gdyć obalon będźie ieden Bog Oćiec/ tedyć iuż y Syn Boży Bog z Bogá nie może być GrzegRóżn E4, F4.

Synonimy: przewrocony, wywrocony, zniszczony; a. zburzony.

Cf NIEOBALONY, OBALIĆ, OBALISTY

MC