[zaloguj się]
[pdf]

OBLAĆ (22) vb pf

o jasne, a pochylonej w fut i imp e prawdopodobnie jasne (tak w lać).

Fleksja
inf oblåć
praet
sg pl
3 m oblåł m pers oblåli
f oblåła m an
imperativus
sg
2 obl(e)j
3 niechåj obleje
conditionalis
sg
3 f by oblała

inf oblåć (6). ◊ fut 3 sg obleje (1). ◊ 3 pl obleją (2). ◊ praet 3 sg m oblåł (6). [f oblåła.] ◊ 3 pl m pers oblåli (3). ◊ imp 2 sg obl(e)j (1). ◊ 3 sg niechåj obleje (1). ◊ con 3 sg f by oblała (1). ◊ part praet act oblåwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

1. Polać płynem, zmoczyć jakąś powierzchnię; infundere PolAnt; circumfundere, oſfundere, perfundere Mącz [w tym: co (5), kogo (4)] (19): RejZwierz 127v; Mącz 139d, 140a; pánu Wolſkiému Káſztelanowi Czérſkiému tráfiło ſie to/ że iedząc [...] oblał obrus KochAp 9.

oblać czym (3): Perfundere aliquem lotio, Oblać kogo mokrzem. Mącz 140a. Cf Zwrot.

Fraza: »aby woda oblała« (1): Tym Inſtrumentem możeſz wáżyć ſámę wodę/ iedno to wagá bárzo léniwa. Ale záwżdy lepiéy/ kiedy nim mierzyć będźieſz/ thedy w nim dobrze wodę poſtánowić/ áżeby kráie wodá dobrze oblałá/ á ná obu kóńcu żeby dźiurkámi ćiekłá. Strum C4.
Zwrot: »wodą oblać« (2): ciało ma być ocierano ſurowem płotnem oſtrem z onego potu/ potym gdy iuż z łazniey będzie miał wynidz/ tedy wſzytko ciało oną wodą ma oblać FalZioł II 19a; SienLek 55.
Szereg: »oblać, omyć« (1): Obláwſſy omywſſy ony nogi przenáſwiętſſé/ ięla ie wloſy ociératz OpecŻyw 46.
W przen (1): Y przyidą wielkie y gwałtowne obłoki y gwiazdy [...] á káżde mieſce wydáłe y wyſokie obleią ſtráſzliwą niepogodą [infundent super omnem locum altum et eminentem sidus terribile Vulg] BibRadz 4.Esdr 15/39[40].
Przen [w tym: czym (5)] (7): Ci to dźiś niebożęta [rycerstwo z zamku Egierskiego] zápiecżętowáli/ Bárzo mężnie krwią ſwoią którą tám oblali. CzahTr H.
Fraza: »niechaj krew obleje [co]« (1): mnie y z córą moią Zábiy. Niechay ołtarze náſzá kreẃ obleie ZawJeft 39.
Zwroty: »krwią oblać [co]« = oddać życie za coś (3): [poddani naszy Korony Polskiej] y to viedzą, y wkronikach ſwych mayą, ze iem kv vizwolieniv z czięſkoſczi y nievoliey zakonney moczą ſwą pomogli, a ſwobodę ich krwią ſwą Riczerſką obliali y odkvpieli ComCrac 11v; RejPos 278; RejZwierc 258v.

»[co] braterską krwią oblać« (1): [Romulus] Rzym napirwey bráterſką krwią oblał BielKron 181v.

»krwią [krzyż] oblać« = umrzeć na krzyżu (1): ten [Chrystus] cie [krzyż] nám lodzią vdzialál/ ien cie ſwą krwią drogą oblál. OpecŻyw 161v.

»oblać łzami« [szyk zmienny] (2): Iáko mogąc nieborak odgryzał fie nędzy. Acż s płácżem łzámi cżęſto oblał ſztucżkę chlebá HistLan Bv; NIeſzcżęſna duſzo/ pełná nieprawośći [...] Zacż pierwey płákáć/ co chceſz oblać łzámi/ Gdyż y krwią trudno zrownáć z wyſtępkámi? GrabowSet A4.

2. Powlec, pokryć, uszczelnić; bituminare PolAnt [co czym] (2): [Amram i Jokabet] z żáłośćią wielką vpletli zrogoża cżołnek/ y oblali go ſmołą y kliiem/ y włożjli weń zwielkim ſmutkiem ſwym pięknego ſynacżká/ y puścili po rzece. SkarŻyw 478.
Zwrot: »oblać z wierzchu i wewnątrz« (1): Vczynże tedy ſobie Archę z drzewá Iodłowego/ y pobuduy izdbice w niey/ á obley ią ſmołą zwierzchu y wewnątrz [bituminabis eam intrinsecus et forinsecus in bitumine] BibRadz Gen 6/14.
3. [Płynąc otoczyć [co]: tak iż woda stawowa ten plac wkoło oblała LustrLub 18.]
4. Płynąc pokryć (a. powlec) jakąś powierzchnię (1): Też gdy ſzcżepiſz á pniacżek rozbijeſz/ tedy nożikiem nadobnie gniazdecżká gdzie maſz gáłąſkę wſádzić wybierz [...] y wnet ią ſnádniey ſok obleie iż ſie pręthko prziymie. RejZwierc 107.

Synonim: 2. okryć.

Formacje współrdzenne cf LAĆ.

Cf OBLANIE, OBLANY

JB