[zaloguj się]

OBŁUDNIE (46) av

o oraz e jasne.

stp, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Nieprawdziwie, nieszczerze, skrycie; simulate BartBydg, Modrz; falso Modrz (41): OpecŻyw 128v; BartBydg 249; MurzNT 51v; BielKron 142; RejAp 142v; RejPos 209v marg; SkarJedn 140; Cżárnokśięſkie omamienie niewiáſtę w klacżę obłudnie obróciło. SkarŻyw 35 marg, 305; NiemObr 175; świát dáć nam zwierchny ćieleſny pokoy y to nie długo y obłudnie może: ále ſerdecznego y wnętrznego dáć nie może: SkarKaz 209b.

W przeciwstawieniach: »jawnie, łagodnie, prawie (prawdziwie) (4), z serca, statecznie, w prawej szczyrości, wiernie (2) ... obłudnie« (11): Iedno tilko poethy abo oratory prziymować mamy gdy cznotę chwaląc podwyſſzaią, á grzechy ſtatecżnie á nie obłudnie każą. BielŻyw 11; MurzHist B2v; BielKom D2; RejWiz 7v; BibRadz II 12b marg; Mącz 33b; A ták cżłowiek poććiwy vcieſzywſzy ſie ták złemi iáko y dobremi przykłády [...] ma tho v ſiebie vważyć iáko sancta sanctorum/ iáko ma ſobie przyiacielá y obieráć/ y obrawſzy iáko mocno á nieodmiennie przy nim w ſwey ſtátecżnośći ſtać/ nie obłudnie ále w práwey ſzcżyrośći RejZwierc 93v, 92v; SkarŻyw 552; CzechEp 383; PudłFr 62.

Zwroty: »obłudnie się chlubić [czym]« (2): OrzList f; [potrzeba nam takich królów, którzy by] nas do końcá pſowáć tym nie dopuſzczáli: ktorzy miłością Rzeczypoſpolitey/ obłudnie ſye chlubiąc/ wſzytkę Rzeczpoſpolitą náſzę pſuią. OrzRozm A2v.

»obłudnie chwalić« [szyk zmienny] (2): Kto ćię chwali nań ſie gniewaſz: O cóżby temu vcżynił/ Ktoryby ćię ieſzcże gánił: Naydzieſz coć chwali obłudnie/ A źle myſląc mowi cudnie BierEz S; LubPs X3v.

»obłudnie czynić« (1): Antychrist Papież Rzymski, miał to wſzytko obłudnie cżynić [...] To iest, iż y chwałę Bożą zmyśláć miał, także też y cżystość: á przedśię nie miał nic dbáć o Bogá CzechEp 416.

»obłudnie iść« [szyk zmienny] (2): Pomni gdy tu wchodziſz brácie/ Iż też máią piecżą ná cie. Kto tędy idzie obłudnie/ Odpráwią go też niecudnie. RejZwierc 236v; ZawJeft 43.

»obłudnie się obchodzić [w tym: z kim (2), w czym (1)]« (4): LubPs I2v; PaprPan O2v; A ná kogoby ſię dowiedźiano/ że ſię w tem obłudnie obchodźi [Qui vero vel falso profiteri]/ ábo niepobożnym rzemiesłem ſię báwi/ ábo nieprzyſtoynie żywie/ áby słuſznymi kaźniámi był karan ModrzBaz 83; CiekPotr 79.

»obłudnie się [w czym] sprawować« (1): Cżłowiek mądry nie ma w nienawiśći zakonu/ á ktory ſię w nim obłudnie ſpráwuie [at qui simulat in ea]/ ieſt iáko okręt w náwáłnośći. BibRadz Eccli 33/2.

»obłudnie trzymać [= przestrzegać]« (1): Pány ſobie w ſwey źiemi cżęſto odmieniáli/ Wiáry y obycżáie/ obłudnie trzymáli. BielSat G4.

»obłudnie zmyślić« (1): A nietylko grzech máią w ſobie ty rzecży ktore niepráwdźiwie álbo obłudnie zmyśliwſzy mowimy/ ále też y ty ktore tákże cżynimy. KuczbKat 340.

Szeregi: »obłudnie albo (i) nieprawdziwie« [szyk 1:1] (2): KuczbKat 340; [papieże] pány ſą pánow/ choćiaż ſię obłudnie y nieprawdźiwie ſługámi ſług Bożych zowią. CzechEp 335.

»obłudnie, nieszczyrze« (1): Ale nie tuſzę áby to vrzędowi nászemu Polſkiemu [...] dla niektórych mogło ſluſznie być przypiſano/ áby on też obłudnie/ nie ſzcżyrze etc. iáko Fáryzeuſzowie cżynić miał. CzechEp 165.

»(nie) omylnie (ani) obłudnie« (2): nas máło nie więtſza połowicá ieſt/ ktorzy ſie ták y s Pánem ſwoim y z bliźnimi ſwoiemi omylnie á obłudnie záchowywamy. RejPos 251; RejZwierc 92v.

»obłudnie a na smowie« (1): Ale ſię tá rzecż obłudnie á ná ſmowie [simulate et ex composito] miedzy ſtronámi tocżyłá. Bo oná wſzytká napáść/ z vcżynienia wolnym obżáłowánego/ obáliłá ſię ná trzećiego/ ná ktorego to było vkowano. ModrzBaz 86.

»obłudnie, srogo« (1): O ſczęśćié/ iák obłudnie/ iáko ſrogo z námi Idźieſz? iák krótką rádość obfitemi łzámi Nágradzaſz? ZawJeft 43.

2. Podstępnie, fałszywie, zdradliwie (5): A gdy to do nich mowił/ poczęli Pháryzeuſzowie y Doktorowie bárzo nań náćieráć/ y obłudnie go o wiele pytáć [coeperunt ... os eius opprimere de multis insidiantes]/ czyháiąc nań/ y ſzukáiąc żeby co vłowili z vſt iego WujNT Luc 11/53.

W przeciwstawieniu: »szczyrze ... obłudnie« (2): Otoż tákim żołnierzom/ ieſli ſie ſzcżyrze/ ieſli też obłudnie pytáiącym/ á Ianá w cżym podchwyćić chcącym [...] ták mądrze y opátrznie Ian odpowieda CzechRozm 254; CzechEp 203.

Zwroty: »obłudnie myślić« (1): [o złośnikach] A nawyęcey o tym záwżdy obłudnye myſlili/ iákoby k wſſzytkyemu złemu mnię tu przypráwili LubPs O2.

»obłudnie obchodzić się [z kim]« (1): [tak Bóg obchodził się z szatanem] iáko ſię też ſzátan nie ſzcżyrze ále obłudnie y zdrádliwie z rodźicámi náſzymi obchodźił CzechEp 203.

»wabić obłudnie« (1): Teżći w piſzcżałecżkę ptaſznik grawa cudnie/ Gdy ná łow ſwoy wabi ptaſzątká obłudnie. Phil H.

Szereg: »obłudnie i zdradliwie« (1): CzechEp 203 cf »obłudnie obchodzić się [z kim]«.

Synonimy: 1. fałesznie, fałszywie, kłamliwie, łżywie; 2. chytrze, fałesznie, fałszywie, pokrycie, zdradliwie, zdradnie.

Cf NIEOBŁUDNIE

JB