[zaloguj się]
[pdf]

OBNAŻYĆ (18) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w ob-), -a- (17), -å- (1) SiebRozmyśl.

Fleksja
inf obnażyć
praet
sg pl
2 m -ś obnażył m pers
3 m obnażył m pers obnażyli
f obnażyła m an
impersonalis
praet obnaż(o)no
participia
part praet act obnażywszy

inf obnażyć (1). ◊ fut 1 sg obnażę (1). ◊ 2 sg obnażysz (1). ◊ 3 sg obnaży (2). ◊ 3 pl obnażą (2). ◊ praet 2 sg m -ś obnażył (1). ◊ 3 sg m obnażył (2). f obnażyła (2). ◊ 3 pl m pers obnażyli (2). ◊ impers praet obnaż(o)no (1). ◊ part praet act obnażywszy (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Pozbawić odzieży, okrycia; nudare Vugl, PolAnt; discooperire PolAnt [kogo, co] (18): A obroćiſz twarz ſwoię przećiw oblężeniu leruzálem/ y obnáżyſz rękę twoię ná nie [et brachium tuum discoopertum]/ á będźieſz przećiw iemu prorokował. BibRadz Ez 4/7; BudBib Iudith 9/2; podkawſzy vbogiego/ ſwoy mu płaſzcż dał/ á ſam ſiebie obnáżył. SkarŻyw 97; KlonWor 65.
Zwroty: »ciało obnażyć« (2): Dżiewiąta drogá twoiá byłá o moy namiłſzy Pánie lezu Kryſte/ [...] kiedy oni złośliwi kátowie twoie naświętſzé ćiáło obnażyli SiebRozmyśl C3, I2v.

»głowę obnażyć« (1): (ten) głowy ſwey nie obnáży [caput suum non nudabit] [na znak żałoby]/ y ſzat ſwoich nie rozedrze. BudBib Lev 21/10.

»obnażyć sromotnie« [szyk zmienny] (2): obnáżyć ſromotnie pánienkę kazał/ y do domu nierządnego prowádzić. SkarŻyw 69; LatHar 319.

W przen (1): A kto ćię obnáżył/ rzecże. P. Bog [do Adama]/ iedno grzech twoy SkarŻyw 262.
Przen (8):
a) Pozbawić czegoś (6): ſzcżerze ſam śiebie obnáżywſzy y przy vboſtwie Chryſtuſowym zoſtawáiąc: bogáty ſobie ſkarb łáſki Bożey y dárow wielkich duchownych zebrał. SkarŻyw 535.

W połączeniu szeregowym (1): ſámiſz ią [bestyję] pothym pocżną w nienawiśći mieć/ ták iż ią odrą/ obnáżą/ y ſpuſtoſzą/ y miáſto iey rozſzárpáią RejAp 146.

Zwroty: »[z czego] ciało obnażyć« (1): Zyły iuż wyſchły/ kreẃ iákby nie byłá/ Z wſzelákiey władzey ćiáło obnáżyłá. GrabowSet A4.

»obnażyć włosy« = pozbawić włosów (1): Wierzch głowy ich łyſy będźie/ y obnáży P. Bog włoſy ich SkarKaz 580b.

Szeregi: »obnażyć, odrzeć« (1): Otho ſłuchay/ iż obnáżywſzy ią/ odárſzy ią z bogácthwá y s fáłſzow iey/ [...] mięſo iey Potym pożárto będzye RejAp 146v.

»spustoszyć i obnażyć« (1): A dzieſięć rogow ktoreś widział ná beſtyiey/ ći będą nienawidzieć tey nierządnice/ á ſpuſthoſſą ią/ y obnáżą [desolatam facient illam et nudam] Leop Apoc 17/16.

b) Ujawnić [przed kim] (1): obnáżę nieuććiwość twoię przed nimi [nudabo ignominiam tuam coram eis]/ á oglądáią wſſzyſtkę ſſkárádość twoię. Leop Ez 16/37.
c) Zwrot: »odkryć a obnażyć [czyje] ucho« = wyjawić komu (1): Abowiem ty Pánie Boże moy/ odkryłeś á obnáżył vcho ſlugi Twego [revelasti auriculam servi tui]/ żebyś mu miał zbudowáć dom Leop 1.Par 17/25.

Synonimy: odkryć, odrzeć, rozebrać.

Formacje współrdzenne cf NAŻYĆ.

Cf OBNAŻENIE, OBNAŻONY

MC