[zaloguj się]
[pdf]

OBNAŻONY (29) part praet pass pf

obnażony (23), obnażon (6).

Pierwsze o jasne; a (24), å (2) Mącz. ◊ W formach złożonych -on- (5) Mącz (2), GórnTroas, GosłCast (2); -ón- (2) OrzQuin, SiebRozmyśl. ◊ W formach niezłożonych -on.

Fleksja
sg
mNobnażony, obnażon fNobnażona, obnażonå
Aobnażonégo A
pl
N m pers obnaż(e)ni
subst obnażon(e)
A subst obnażoné

sg m N obnażony (9), obnażon (4); ~ (attrib) obnażony (5); ~ (praed) obnażony (4), obnażon (4); obnażony ActReg, LatHar, CiekPotr; obnażon OpecŻyw (2), TarDuch; obnażony : obnażon GrabowSet (1:1). ◊ A obnażonégo (5); -égo (2), -(e)go (3). ◊ f N obnażona (2), obnażonå (1); ~ (attrib) -a (1) SkarKaz; ~ (praed) -å (1) Phil -a (1) Leop. ◊ pl N m pers obnaż(e)ni (1). subst obnażon(e) (3). ◊ A subst obnażoné (4); -é (3), -(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: obnażony od kogo (1).

Sł stp s.v. obnażyć, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. obnażyć.

Pozbawiony odzieży, niczym nie osłonięty, rozebrany, nagi; nudatus Mącz, Cn; nudus Vulg; spoliatus Cn (29): OpecŻyw 102v; TarDuch C5; Mącz 252d; S. Iágnieſzká obnáżoná/ do domu nierzadnego [!]/ prowádzoná byłá. SkarŻyw 69 marg, 371; GórnTroas 12; LatHar 274, 488; Y cożeś tám zá żáłość święta Pánno miáłá/ [...] Kiedy oné ſzáteczki/ tám z niego zdźiéráli/ A ták obnáżónégo/ do ſłupá wiązáli SiebRozmyśl H2v.

obnażony ku czemu (2): OpecŻyw 126; Pierśi ku ſtrzale żártkiéy obnáżoné Wolę ia widáć/ niż poſtrzały oné Slepégo ſynká [Kupidyna] przyiąć GosłCast 40.

Wyrażenia: »jawnie obnażony« (1): Bálácyus Arryan/ ták ſrodze Kátholiki dręcżył/ iſz śmiał Zakonniki y Mniſzki iáwnie obnáżone/ v pręgierzá bić. SkarŻyw 58.

»sromotnie obnażony« (1): Vkochaſz ſię/ kiedyć mile męká Páńſká wznowi Ablá niewinnie zábitego: Noego ſromotnie obnáżonego: Izááká pokornie drwá nioſącego LatHar 258.

Szereg: »odart i obnażon« (1): O Iezu baranku niewinny/ ienżes dlá mnie z odzieniá twégo odart/ ij ku bicżowaniu obnażon bytz rácżyles. OpecŻyw 126.
W przen (1):
Szereg: »ogolony i obnażony« (1): [Antonijusz Sedeel Turryjana] káżdemu bácżnemu cżytelnikowi/ práwie ogolonego y obnáżonego/ odiąwſzy mu wſzytkie árgumentá/ ná posmiech wyſtáwił. NiemObr 41.
Przen (15):
a) Pozbawiony czegoś (8):

obnażony od czego (1): obnáżónégo od opcéy pomocy/ poſádźił mię ná grunćie Oycowſkim y Máćierzyńſkim/ którym mnie wedle ſtanu y potrzeby moiéy/ z łálki ſwéy świętéy żywi OrzQuin G4v.

obnażony z czego (6): Ab omni honestate relictus, Ze wſzelákiey poczćiwośći obnażony. Mącz 194d; On ſzáty Chryſtuſowey/ to ieſt niewinnośći/ ktorą wziął ná Chrzćie S. w nágośći ſwey/ nie ſtráćił: á wy ták bogáto przybráni obnáżeni z niey ieſteśćie. SkarŻyw 52; Phil P2; Ia/ żem dawno ſmutkiem/ z poćiech ieſt obnáżon/ [...] Proſzę ćieſz też zátym. GrabowSet C3, S4v; CiekPotr 24.

Wyrażenie: »obnażony w rozum« (1): nie rozumiei zewḿ omnie zebych był tak obnazony w rozum zebym sobie sam czym dobrym tuszyc niemiał ActReg 161.
b) Ujawniony, odkryty, widoczny; revelatus Vulg (3): obnáżoná ieſth zelżywość twoiá w ſproſnych wſſetecżnośćiách twoich [et revelata est ignominia tua in fornicationibus tuis] Leop Ez 16/36; GosłCast 44.
Szereg: »obnażony i odkryty« (1): wſzytkie rzeczy obnáżone ſą y odkryte oczom iego [omnia autem nuda et aperta sunt oculis eius] WujNT Hebr 4/13.
c) Ubogi, biedny (2): porzuć dom gotowy/ budowánie/ przeday role/ ſtátki/ y to cżego wieść y nieść z ſobą niemożeſz/ á podz obnáżony zá głoſem moim. SkarŻyw [282], 166.
d) Zubożony, ogołocony (2): Prosieli żeby KIM tak vacancyami szafował iakoby potrzeby RP. obnazone niebyły. ActReg 25.
Szereg: »obnażony, odarty« (1): Ołtarze obnáżone: dzwonicá odártá/ Bárzo ſię pochyliłá/ ſtoi nie podpárta. KlonWor 49.

Synonimy: goły, nieodziany, nagi, odarty, odkryty, rozebrany.

Cf [OBNADZON], OBNAŻYĆ

MC