[zaloguj się]
[pdf]

OBOWIĘZOWAĆ SIĘ (24) vb impf

W 3 pl praet obowiąz-; w pozostałych formach obowięz-.

sie (22), się (2).

Dwa pierwsze o jasne.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 obowięzujemy się
2 obowięzujesz się
3 obowięzuje się obowięzują się
praet
pl
3 m pers obowiązowali się

praes 2 sg obowięzujesz się (1). ◊ 3 sg obowięzuje się (7). ◊ 1 pl obowięzujemy się (12). ◊ 3 pl obowięzują się (2). ◊ praet 3 pl m pers obowiązowali się (1). ◊ part praes act obowięzując się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. obowiązać.

Zobowiązywać się, podejmować się czegoś, przyrzekać, składać przysięgę, dawać słowo, związywać się; obstringere (alicui fidem) Modrz, Cn; obligare se (verbo, nexu) JanStat, Cn; spondere JanStat, JanPrzyw; adstringere a. dare a. iurare a. obligare (alicui) (suam) fidem, interponere fidem suam in aliquid, addicere, mancipare se alicui, auctorari, fiduciam accipere Cn (24):

obowięzować się względem czego (1): Obowięzuie ſie ten co przedáie, względem przedánia SarnStat 687.

obowięzować się komu (1): pogránicżni narodowie y Pánowie [...] iż ſędźiego żadnego niemáią/ przeto z ſwey dobrey woli/ obieráią z obu ſtron ſędźie [...] ktore poki ſąd trwa wolnemi cżynią od przyśięgi (ktorą ſię podobno ſobie obowięzuią) ModrzBaz 103.

cum inf (11): Mącz 363b; O nędzny nędzniku [...] ty ſam y z duſzą y s ciáłem nie ſtoiſz zá przeſtępek ſwoy/ á tu ſie zápłáćić obowięzuieſz. RejPos 248; Byſkup Alſperſky obowięzuie ſie trzymáć Artikuły niżéy nápiſáné. SarnStat 1124 marg, 53, 93, 223, 950, 995 (9).

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż (6), żeby (1)] (7): gdy cżytano publice Conſtitucye tego to Bráctwá/ przyſzło do owey gdzie ſię bráćia obowięzuią/ gdybj tego potrzebá vkázowałá/ żeby ſię nie wſtydźili ſtać v kośćiołá proſząc Iáłmużny. WysKaz 41; SarnStat 13, 164, 891, 1094, 1100, 1106.

W połączeniach szeregowych (2): ninieyſzym Liſtem w ſłowie náſzym Królewſkim obiecuiemy/ obowięzuiemy/ zápiſuiemy ſie: Iż przerzeczoną źiemię Sędomiérſką/ Zamek/ Miáſto [...] żadnému człowiekowi/ którégokolwiek záwołánia [...] w Lennie nie damy SarnStat 979, 950.

Zwroty: »obowięzować się imieniem« (1): Przywiléy przodków náſzych Prziymuiemy/ mocny czynimy/ y potwiérdzamy przez ninieyſzy liſt/ obowięzuiąc ſie imiony náſzémi [obligantes se nostris nominibus JanStat 759] SarnStat 1000.

»listem, pismem obowięzować się« (3:1): Tenże będźie powinien/ y ninieyſzym liſtem ſie obowięzuie [Et tenebitur, praesentibusque se obligat JanStat 445] z kmiećmi w téyże wśi mieſzkáiącémi [u akt stanąć] SarnStat 1251, 950, 979, 1255.

»przysięgą, pod przysięgą, przez przysięgę się obowięzować« (3:2:1): Sacramentum militare, Slub á prziſięgá zołnierska którą ſie obowiązowáli być wiernemi. Mącz 363b; ModrzBaz 103; Y obiecujemy ſłowem náſzym Królewſkim/ y pod tą przysięgą/ którąſmy vczynili/ obowięzuiemy ſie [atque sub onere iusiurandi per nos praestiti, obligamus nos JanPrzyw 55] SarnStat 13; obiecuiemy/ przyrzékamy/ y przez przyśięgę náſzę vczynioną tym ſie ćieśniéy obowięzuiemy/ [et nostri iuramenti praestiti onere et ministerio strictius nos obligamus JanStat 758] ten zapis [...] trzymáć SarnStat 1000, 164, 1100.

»słowem, w słowie się obowięzować« (1:1): Téż obiecuiemy przez ninieyſzy liſt/ y ſłowem náſzym á przyśięgą obowięzuiemy ſie [atque spondemus in verbo nostro, atque sub onere praestiti iuramenti per nos pollicemur JanStat 880] iż [...] SarnStat 1100, 979.

»zapisem obowięzować się« (2): á gdźieby nie zápłáćił/ álbo zápłáćić zániedbał/ tedy [...] będźie powinien/ y ninieyſzym zapiſem obowięzuie ſie [debebit, tenebitur, praesentibusque se obligat JanStat 449] iemu N. dáć iſtotné wwiązánié SarnStat 1255, 223.

Szeregi: »być powinnym i obowięzować się« (3): będźiemy powinni y obowięzuiemy ſie [ita ut teneamur atque simus obligati JanStat 873]: [...] przerzeczonégo Páná Káźimiérzá Królá y potomki iego [...] nigdy nieopuſczáć SarnStat 1094, 1251, 1255.

»obiecować i obowięzować się« (7): Obiecuiemy y obowięzuiemy ſie [Item promittimus insuper atque spondemus JanPrzyw 14]: iż gdy ná żądánié náſzé ſzláchtá náſzá Koronna zá granice Króleſtwá dla dánia odporu ſrogośći nieprzyiaćielſkiéy poiedźie: tedy im doſyć vczynienié ſłuſzné zá poimánié y zá iné ſzkody podięté vczyniémy. SarnStat 891, 13, 53, 164, 995, 1100, 1106. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

Synonimy: podejmować się, przyjmować, przyrzekać, ślubować.

Formacje współrdzenne cf WIĘZAĆ.

Cf OBWIĘZOWAĆ SIĘ

JR