[zaloguj się]
[pdf]

OBSTĄPIĆ (47) vb pf

ob- (46), op- (1) RejPos.

W inf obstąp- (4), obstęp- (2), w pozostałych formach obstąp-.

o prawdopodobnie jasne (tak w ob-).

Fleksja
inf obstąpić, obstępić
praet
sg pl
3 m obstąpił, obstąpieł m pers obstąpili
f obstąpiła m an obstąpili
n obstąpiło subst obstąpiły
imperativus
sg pl
2 obstąp obstąpcież

inf obstąpić (4), obstępić (2); obstąpić Calag (2); obstępić RejPos; obstąpić : obstępić Męcz (2:1). ◊ fut 1 sg obstąpię (1). ◊ 3 sg obstąpi (1). ◊ 2 pl obstąpicie (1). ◊ 3 pl obstąpią (4). ◊ imp 2 sg obstąp (1). ◊ 2 pl obstąpcież (1). ◊ praet 3 sg m obstąpił (2) GrabowSet, WujNT, obstąpieł (1) ActReg. f obstąpiła (1). n obstąpiło (1). ◊ 3 pl m pers obstąpili (19). m an obstąpili (1) [cum N: psi] subst obstąpiły (4). ◊ part praet act obstąpiwszy (3).

Sł stp notuje, Cn s.v. przyjacielstwo, coll. przyjaciele, wszystko przyjacielstwo go obstąpiło, Linde XVII w.

1. Stanąć wkoło, ściśle okrążyć, otoczyć (przeważnie w złych zamiarach); circumdare Miech, Vulg, PolAnt, Mącz, Calag; circumstare Vulg, Modrz, Calag; concludere, vallare Vulg; gyrare PolAnt, circumfluere, circumfundere, circumvenire, (con)stipare, facere orbem Mącz [w tym: kogo, co (43)] (46): WróbŻołt 7/8, 16/11; GroicPorz cc4; Leop 4.Reg 11/8; Y obſtąpili go żydowie [circumdederunt ergo cum Iuclaei]/ á rzekli mu/ Y dokądze ták duſze náſze záwieſzáć będźieſz? BibRadz Ioann 10 24, Gen 19/4; Circumfluxit nos cervorum multitudo. Obſtápiłá nas yeleni wielkość. Mącz I32a; Tedy powſtáli ná mię pánowie Giwehy/ y obſtąpili dla mnie dom w nocy [et circundederunt adversum me domum noctu]/ myſląc mię zábić BudBib Iudic 20/5, Eccli 50/13, 19/22; Umbgeben. Obtoczyć. Ogarnąć. Obſtąpić. circumdare. Calag 518a, 519b; SkarŻyw 167, 356, 391; WujNT Ioann 10/24, Act 9/39, s. 435, Act 14/19, 25/7.

W charakterystycznych połączeniach: obstąpić dom (3), [czyją] komorkę; obstąpić nieobyczajnie, w nocy.

Zwroty: »wokoł, w około, w okrąg obstąpić« [szyk zmienny] (2:1:1): LubPs Nv; Facto orbe, Obſtápiwſzy wokół. Mącz [267]c, 416c; [arcykapłan Szymon] ſtał v ogniſká przed ołtarzem/ gdy go braćia w około obſtąpili [In circuitu eius corona fratrum] BudBib Eccli 50/12[14].

»obstąpić z każdej strony, z wszech stron« [szyk zmienny] (1:1): A wyzwol ſták ſrogiego więzienia nędzną duſſę moię bo ſnadz gdy to vczyniſz obſtąpią mię z wſſech ſtron ſpráwiedliwi á przebráni twogi RejPs 210; GrabowSet B3v.

Przen (5): Ieno ia miewam czasem piſząc wiſyie, ukazuią mi się dwie boginie, iedna ieſt neceſzitas Clauos trabales et cuneos manu geſtans ahena a druga Poetica Neſcio quid blandum ſpirans Ti dwie kiedi mię obſtąpią, niewiem co zniemi czinić Formido KochList 2; á oto powſtał ſnop moy y podniosł ſie/ y ſtał/ á obſtąpiwſzy iy ſnopy wáſze klániáły ſie ſnopowi memu [Et ecce circundabant manipuli vestri, et incurvabant se manipulo meo]. BudBib Gen 31/1; Bo widźiſz iáko wielkie niebezpiecżeńſtwá poſtronne nas obſtąpiły [nos circunstent]. ModrzBaz 109; ktore [krewkości] y mnie obſtąpiły CzechEp 74; [grzech] nas zewſząd obſtąpił [circumstans nos peccatum] WujNT Hebr 12/1.
a. O działaniach wojskowych (16): LibLeg 11/64; A ták z iednę ſtronę Thurcy z drugą Polacy obſthąpili Wołochy BielKron 424; Hostem circumvenire, Obſtąpić/ obskoczić nieprziyacielá. Mącz 482c, 139d; BudBib Iudic 16/2; Gdy post fugatum hostem obstąpieł zołnierz miasteczko gotuiąc się ad praedam [...] ActReg 58.

W charakterystycznych połączeniach: obstąpić miasteczko, nie(nieprzyjaciele) (2).

Zwrot: »wkoło (jako wieńcem) obstąpić« (2): BielKron 66v; dopiero gdy obaczył [Kiejstut]/ iż go woyſko Iágełowe/ y Niemieckie wkoło iáko wieńcem obſtąpiło/ wyrozumiał iż nieopátrznie wpadł w Sámołowkę StryjKron 467.
Przen (7): conclude aduerſus eos qui perſequuntur me: [...] Dobądz (miły panie) miecża y obſtąp ty ktorzy mnie prżeſladuią. WróbŻołt 34/3; w Pſál. 21 mowi/ [...] Obſtąpili mię pśi [Vulg Ps 21/17]. Nie o inſzychći żywioléch tego mowił/ ále o ludźioch/ czego tám wnet dowodźi miánniąc [!] ié złośniki SienLek T[tt]4.

W porównaniach (5): OpecŻyw 65; Abowiem obſtąpili mię iáko pſi wſćiekliwi ziednoćiwſſy ſie przećiwko mnie wſſytkiemi złoſćiami RejPs 32; RejPos 103; O Pánie IEzu [,..] wſpomni ná ſtrách y ná lękánie/ ktoreś podiął/ gdy ćię wſzyścy nieprzyiaćiele twoi/ iáko lwi naokrutnieyſzy z ſrogimi á zákrwáwionemi ocżymá obſtąpili LatHar 291.

b. Okrążyć, otoczyć, osaczyć (o polowaniu) (1):
Zwrot: »wkoło obstąpić« (1): á gdy gdzie tych zwierząt [łownych] ſtado vpatrzą na paſtwie, thedy Czarz Thatarſki zebrawſzy cżeladz ſwą, iezdno ie w koło obſtąpią [et omniquaque circumdant in altissimis graminibus delitescentes.] MiechGlab 24.
2. Obejść dookoła [co] (1): Omyię miedzy niewinnymi ręce moie/ á tak obſtąpię ołtarz twoy miły panie [et circumdabo altare tuum, Damine]. WróbŻołt 25/6.

Synonimy: 1. obskoczyć, obtoczyć, ogarnąć, okrążyć, otoczyć. 2. obyść.

Formacje współrdzenne cf STĄPIĆ.

Cf OBSTĄPIENIE, OBSTĄPIONY

DJ