[zaloguj się]
[pdf]

OBWOŁAĆ (106) vb pf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf obwołać
praet
sg pl
1 m -m obwołåł m pers
3 m obwołåł m pers obwołali
plusq
sg pl
3 m był obwołåł m pers byli obwołali
imperativus
sg pl
2 obwołåj obwołåjcie
3 niech obwołają
conditionalis
sg pl
1 m bym obwołåł m pers
3 m by obwołåł m pers by obwołali
impersonalis
praet obwołano
participia
part praet act obwołåwszy
inne formy
pass praet sg 3 n - obwołało się

inf obwołać (52). ◊ fut 3 sg obwołå (2). ◊ 3 pl obwołają (1). ◊ praet 1 sg m -m obwołåł (1). ◊ 3 sg m obwołåł (24). ◊ 3 pl m pers obwołali (5). ◊ plusq 3 sg m był obwołåł (2). ◊ 3 pl m pers byli obwołali (3). ◊ imp 2 sg obwołåj (1). ◊ 2 pl obwołåjcie (1). ◊ 3 pl niech obwołają (1). ◊ con 1 sg m bym obwołåł (1). ◊ 3 sg m by obwołåł (1). ◊ 3 pl m pers by obwołali (2). ◊ pass praet 3 sg n obwołało się (1). ◊ impers obwołano (5). ◊ part praet act obwołåwszy (3).

Sł stp notuje, Cn s.v. obwoływani, Linde XVI – XVII w.

Podać do publicznej wiadomości, ogłosić (często o faktach lub postanowieniach nowo zaistniałych, które z chwilą ogłoszenia stają się obowiązujące); proclamare PolAnt, Modrz, JanStat, Cn; vocem dare, praedicare, praeponere, vocare PolAnt; publicare JanStat; conclamare, declarare, edicere, indicere, promulgare, pronuntiare Cn [w tym: kogo, co (93)] (106): Diar 88; Obwoła też y gleyt iego/ pothym ſye wroći do Sądu ku zeznániu onego przywołánia. GroicPorz ov; UstPraw Kv; Pothym rzekł Iehu: Obwołayćież ſwięto zgromádzeniu Báalowemu/ Y obwołano. BibRadz 4.Reg 10/20; RejAp 162v; RejPos 274v; (ták) vwierzyli mężowie Niniweńſcy Bogu/ y obwołano poſt/ á oblekli wory/ od więtſzych áż do mnieyſzych. BudBib Ion 3/5; CzechRozm 173v; Posyłamy też przytem Vniuersały [...] około zachowania Pokoiu [...] ktore roskasz Vprzy. W. w Grodziech pogranicznych obwołac. ActReg 144; áby poſtánowił y obwołáć kazał przeiazd y mieyſcá: przez któré [przeszcie z kuplami będzie wolne] SarnStat 1236, 157, 747; [Wſzákże/ ieſliby [ten, u którego wybuchł ogień] ogień obwołał/ á mogłby tego dowieść/ tedy tylko ſzkodę ktorą on ogień vcżynił nágrodźić powinien/ według prawa. SzczerbSpecSax 299 (Linde)].

obwołać komu, czemu (16): BibRadz 4.Reg 10/20; RejAp 11v; RejPos 123v, 159, 221v, 227v, 303; RejZwierc 42, 184v; dla tego iż mię pomázał Pan/ [...] ábym poimáńcom obwołał oſwobodzenie y więźniom rozwiązánie CzechRozm 119. Cf »(wszemu) światu obwołać«, »wszem obwołać«.

obwołać na kogo (4): A iżby ná nas nie przyſzły ony ſrogie dekretá á ony ſentencye twoie/ ktoreś ty iáwnie á iáſnie dał obwołáć ná nie [na niewierniki] RejPos 278, 192v; RejZwierc 63; SkarŻyw 478.

obwołać przez kogo, przez co (11): A przetoż przez woźnego obwoławſzy liſthy wſzędy iáwnie/ dopuśććie Zydom wolno vżywáć praw ich. BibRadz Esth 16/18; RejPos 53v, 61v, 159; ModrzBaz 110; Y kazał obwołáć przez Moyżeſzá/ áby ſię zgotowáli przez trzy dni SkarŻyw 481; SarnStat 219, 749. Cf »przez głosy obwołać« »przez usta [czyje] obwołać«.

obwołać o kim, o czym (7): Pytáłá ſie też iuż o onych nowinach/ ktore Ian s. iuż ſwiátu był przynioſł/ á iáwnie o nim obwołał/ iż to iuż ten przyſzedł RejPos 310, 86, 104v, 222, 293, 303v, 324.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: z zapowiednikiem: to (7); iż (10), aby (5), zaimek względny (3)] (18): Y obwołano w Iudźie y w Ieruzálem áby znoſzono Pánu podátek vſtáwiony od Moiżeſzá BibRadz 2.Par 24/9; wſzák tho y Apoſtołowie y Páweł pothym ná wielu mieyſcach obwołał/ iáko ſie miał zyáwić złosnik ná mieyſcu Bożym ſiedzący RejAp 166v, 11v, 83; RejPos 86, 157, 170v, 174v, 310, 328; RejZwierc 42; ModrzBaz 110; SkarŻyw 481; iuż zdawná obwołáć racżył: iż go prożno ludźie chwalą gębą/ y wárgámi/ ktorych ſerce dáleko ieſt od niego CzechEp 325; PAweł Apoſtoł/ [...] obwołał ten wyrok duchá świętego/ iż káżdy ktory pobożnie żyć w Iezuśie Chriſtuśie vśiłuie/ muśi prześládowánie ćierpieć NiemObr 3; GórnRozm N2v; SarnStat 15, 749.

W połączeniach szeregowych (4): iż ſie nágotowáło ſiedḿ Anyołow s trąbámi/ kthorzy mieli obwołáć á otrąbić y oznaymić wſzytki plagi y wizytki ſrogośći RejAp 71v, 11v; Iáko Ezáiaſz/ iáko dawid/ iáko ini Prorocy wſzędy opisáli/ obwołáli/ iedno iż pálcem nie vkázowáli/ národzenia iego RejPos 101 v; SarnStat 50.

W charakterystycznych połączeniach: obwołać święte bostwo, chwałę, glejt, gody, majestat, miejsce, oswobodzenie, plagi, podniesienie wywołania, pomstę, post, postanowienie, prawdę, prawo (2), przejazd, przyście, sąd pański, srogość, (2), szaſarstwo, święto, tajemnice, wieczerzą, wielmożność, włodarstwo, wolą, zjawienie; obwołać przez apostoły (2), przez proroki (3), przez woźnego (4).

Zwroty: »czasy obwołać sądowe« (4): A ták gdźieby aliquod legale impedimentum przypádło/ [...] tedy ſąd Ziemſki powinien inſzé czáſy obwołáć ſądowé/ cztérzy niedźiele przed ſądzeniém Roków SarnStat 717 [idem (3)] 723, 733, 735.

»głośno, głosem, przez głosy obwołać« (2:1:1): RejAp 11v; Pánie nikt nam o they robocie nie powiedał/ boć ią doſyć głośno obwołano á ſzyroko opowiedziano/ iuż przez Proroki/ iuż y przez Apoſthoły/ iuż y przez Ewányeliſty RejPos 61v, 157, 301v.

»jawnie (a. jaśnie), (dać a. kazać itp.) obwołać« = palam vocibus proclamare JanStat [szyk 17:1] (18): RejWiz 124; BibRadz Esth 16/18; on ſtárzec Symeon w koſciele iáwnie był obwołał iuż przyſcie iego y zyáwienie iego/ y wſzytki znáki opowiedzyał przyſcia y zyáwienia iego. RejPos 310, 86, 157, 180, 192v, 196 (14); Ony zacne domy ich poſiadł cżłowiek obcy/ ták iáko Pan z dawná káżdemu nic o ſię niedbáiącemu iáwnie á iáſnie obwołáć y opowiedzieć roſkazał. RejZwierc 184v; SarnStat 219.

»obwołać mowiąc (tymi słowy)« (2): Ták iáko to y on Iop s. Duchem ſwięthym ſpráwiony/ nam iáwnie obwołáć y opowiedzyeć racżył/ mowiąc w onych vćiſkoch ſwoich tymi ſłowy: Iż wiemći ia pewnie iż odkupiciel moy żyw ieſt RejPos 221v, 257.

»obwołać pisząc, w piśmiech« (1:1): [Pan na świat zjawić się raczył] wſzytki znáki okázuiąc w ſobie/ ktore im byli Prorocy ich przed tym iáwnie o nim w piſmiech ſwoich opowiedzyeli y obwołáli. RejPos 324, 345v.

»obwołać słowo, słowy« = praedicare verbum PolAnt (1:1): BibRadz Ier 7/2; bo ſie iuż pewnie nádziewa [...] do ciemnośći wiecżnych zá onym ſrogim dekretem Páńſkim iść/ kthory ná tákie niebácżniki obwołáć dał tymi ſłowy: Iż [...] RejZwierc 63.

»(wszemu a. wszystkiemu) światu, na świat, na świecie, po wszytkim świecie obwołać« [szyk zmienny] (5:1:1:1): RejAp 11v, 85v [2 r.], 94v; A nie dziw iż cżyni exekucią [...] dawnych dekretow ſwoich/ ktore z dawná dał obwołáć ſwiátu wſzytkiemu RejPos 288v, 104v, 135; Chriſtus pan [...] táiemnice one nierządney mátki Bábilońſkiey odkryć/ y po wſzytkim świećie obwołáć racżył. NiemObr 161.

»usty [czyjemi], przez usta [czyje] obwołać« [szyk zmienny] (3:2): Azaſz tych znákow nie obwołał y przez vſtá ſwoie/ y przez rozlicżne Proroki. RejPos 260, 159, 293, 301v, 303.

»wczas obwołać« (2): ModrzBaz 110; áby káżdy Stároſtá po mieśćiéch y miaſteczkách/ y po wśiách w Stároſtwie ſwym to poſtánowienié náſzé wczás obwołáć dáli SarnStat 975.

»wszem, ku wszech wiadomości obwołać« = ad omnem deducere notitiam JanStat (1:1): Gdyż wſzem iáwnie obwołał pomſtę niewinnego/ Iż thá záwżdy przypada ná Máieſtat iego. RejWiz 124; SarnStat 50.

»obwołać wyrok« (2): Tedy Krol obwołał ná lud on Boży ſrogi bárzo á nieſłychany wyrok/ po wſzytkim kroleſtwie SkarŻyw 478; NiemObr 3.

»obwołać znaki« [szyk zmienny] (2): RejPos 260; Abowiem ſłuchay iákie Pan znáki obwołáć dał vpadku kroleſtwá káżdego y s krolem iego RejZwierc 40v.

Szeregi: »obwołać (słowo) a (i) mowić« = praedicare verbum et dicere, proclamare ac dicere PolAnt (2): Y roſkazał obwołáć á mowić w Niniwenie/ z wyroku krolewſkiego y wielmożnych iego/ mowiąc. Cżłowiek/ y ſkot/ bydło/ y drob/ niech nie vkuſzáią nic BudBib Ion 3/7, Ier 7/2.

»obwołać a ogłosić« (1): gdy oná niewiaſtká nędzna vpádłá przed nogámi iego/ tedy wnet tho [jako wdzięczna jest u niego mocna wiara] obwołáć á ogłośić racżył/ mowiąc do niey: Idź nędznico w pokoiu/ á bądź iuż zdrowá RejPos 257.

»okazać a obwołać« (1): iedno iáwnie ná cie okażą á obwołáią ty márne włodárſtwá/ á ty niepobożne ſzáfárſtwá twoie RejPos 192v.

»(i) obwołać i (a) opowiedzieć« [szyk 9:6] (15): RejAp 85v; y opowiedzieć y obwołáć im racżył thy ſwięte gody á thę ſławną wiecżerzą ſwoię/ napirwey właſnemi vſty ſwemi/ á potym przez Proroki RejPos 159; Wnet Pan tego nie mogł záćirpieć/ áby tego obwołáć á opowiedzyeć nie miał/ iż tákie vpominki [...] ſą iemu wdzięcżne RejPos 170v, 61v, 104v, 221v, 222, 227v (13); RejZwierc 184v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»oznajmić i (abo) obwołać« = imprimere et publicare, publicare et proclamare JanStat (3): áby ták chwalebny Státut y iego pochwalenié y potwiérdzenie w Mieśćiéch/ w Miáſteczkách kazáliśćie oznaymić y obwołáć SarnStat 902 [idem 904], 50, 904. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»publikować i obwołać« (1): áby [...] byli powinni Piſárze ſolni przywieźienié ſoli téy do Komory publikowáć y obwołáć ná mieyſcách iáwnych SarnStat 390.

»obwołać i (a) rozsławiać (a. wysławiać)« [szyk 1:1] (2): á ci co przyięli ſwiętą naukę iego/ mieli wyſławiáć á obwołáć to krolewſkie zyáwienie iego. RejPos 10, 135.

»obwołać i jakoby (albo) zagaić« [szyk 1:1] (2): teraz opiſawſzy perſony, obwoławſzy, y iákoby zágáiwſzy Práwo, y Aktá otworzywſzy [...] Aktorá możem przywiéźdź do ſądu SarnStat 749, 1276.

W przen [co] (1): Zgodę Doktorow świętych [...] obwołał wſzyſtek świátá Chrześćiáńſkiego okrąg. WujJud 35v.
a. Osobach [kogo] (22): RejPos 275; Bo nie drzewiey od tych miaſt Papy obwołáli: áż go w ſtolcu mążli ieſt, pierwey probowáli. CzechEp [406].

obwołać komu (6): ábychmy ſłucháli á náſládowáli Páná tego ſwego/ ktorego nam głos oycowſki iáwnie z niebá obwołał RejPos 274v, 169v, 214v. Cſ obwołać komu przez kogo.

obwołać komu przez kogo, przez co (2): Gdiż go [Chrystusa] nam ieſzcże przez Moiżeſzá z dawná ſrodze obwołano RejAp 7v, 7v; NIe ieſt táyno iuż z nas káżdemu/ kto ieſt Pánem náſzym/ gdyż go nam iáwnie á iáſnie Bog Ociec przez wſzytki piſmá á przez Duchá s. obwołáć roſkazał. RejPos 343v.

obwołać jako kogo (1): RejPos 274v cf »obwołać a objawić«.

obwołać kim (5): Ktorego [o Jezusie] potym Bog ſynem ſwym obwołał CzechRozm 11v, 256v; CzechEp 302, 310. Cf »[kim] spolnymi głosy obwołać«.

obwołać być kim (2): RejPos 214v; Bodzentá Arcibiſkup [...] Semowitá Xiążę Mázowieckie ná Kroleſtwo Polſkie podnioſł y ſłuſznie wybránym być Krolem obwołał. StryjKron 472.

W połączeniach szeregowych (2): Aż nákoniec Lew Papież Kárłá Wielkiego krolá Fráncuſkiego mocno ná tey ſtolicy vſádził/ obwołał/ pomázał/ y potwirdził RejAp 113; CzechRozm 210.

W charakterystycznych połączeniach: obwołać cesarza, papę; obwołać przez Ducha św., przez Mojżesza, przez wszytki pisma; obwołać jako synaczka; obwołać krolem polskim, synem swym (miłym) (4); obwołać być krolem (2), być kapłanem; srodze obwołać, z dawna.

Zwroty: »jawnie (a jaśnie), jaśnie obwołać« (4:1): Gdyż go głos iáſnie z niebá obwołał: Iż to ieſt Syn moy namileyſzy/ tego ſłuchaycie. RejAp 7v; RejPos 158v, 196v, 274v, 343v.

»[kim] spolnymi głosy obwołać« (1): Sigmuntá [...] ſpolnymi głoſſy Krolem Polſkim obwołáli/ y wybráli StryjKron 707.

»obwołać (własnemi) usty swemi (a. swojemi)« (2): RejPos 188v cſ »obwołać a ogłosić«, RejPos 188v cf »obwołać i oświadszyć«.

Szeregi: »obwołać i objawić« (1): przy tym okrzcżeniu thego Páná náſzego Bog Ociec racżył obwołáć á obiáwić onego iáko ſynacżká ſwego námileyſzego RejPos 274v.

»obrać (a. wybrać) i obwołać« [szyk 1:1] (2): StryjKron 707; A ná mieyſce iego Ceſárzá drugiego ná zachod ſłońcá ſobie przychylnego obrał/ y obwołał NiemObr 169.

»obwołać a ogłosić« (1): omylny Proroku/ [...] [Pan] cie iáwnie obwołał á ogłośił właſnemi vſty ſwemi/ y głoſem Duchá ſwego ſwiętego przez vſtá wielu Prorokow wołáiąeego/ iákiś ieſt/ y iáko cie poznáć RejPos 188v.

»obwołać a (i) opowiedzieć« (2): iż nam záſlubił ſwego miłego ſynacżká zeſłáć/ ktorego nam Prorocy obwołáli á z dawná opowiedzyeli RejPos 169v, 196v.

»obwołać i oświadszyć« (1): Iezus Kriſtus [...] Syn Bogá Oycá niebieſkiego/ ktorego on ſam vſty ſwoiemi obwołáć y oſwiádszyć racżył [przestrzegać nas raczy] RejPos 188v.

»obwołać i palcem ukazać« (1): [Jan święty Chrystusa] Duchem ſwięthym ſpráwiony y obiáſniony/ iuż iáwnie obwołać y pálcem nam wſzytkim vkázáć racżył. RejPos 158v.

Synonimy: objawić, ogłosić, obwieścić.

Formacje współrdzenne cf WOŁAĆ.

Cf OBWOŁANIE, OBWOŁANY

JR