[zaloguj się]
[pdf]

ODBIEC (20) vb pf

o jasne; -biégł, biegł-, biegl-.

Fleksja
praet
sg pl
2 m -ś odbi(e)gł m pers
3 m odbiégł m pers odbiegli
n odbiegło subst odbiegły
plusq
pl
3 m pers odbiegli byli

praet 2 sg m -ś odbi(e)gł (1). ◊ 3 sg m odbiégł (6). n odbiegło (1). ◊ pl 3 m pers odbiegli (8). subst odbiegły (2). ◊ plusq 3 pl m pers odbiegli byli (1). ◊ con plusq 3 sg f by była odbiegła (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Oddalić się szybko; uciec; abire Vulg (6): Cżłowiek ieden ſſedł z Ieruzálem do Ierychá/ y w padł ná łotry: Ktorzy go też y odárli: á zádawſſy mu rány/ odbiegli ná poły żywego oſtáwiwſſy [abierunt semivivo relicto]. Leop Luc 10/30.

odbiec czego (1): Gdy milczkiem ziechał wnet Francuſki pánic, Odbiegſły [!] Polſkich tluſtorolnych [!] gránic. KlonKr F3.

odbiec od czego [= skąd] (1): Itez pan nasch proſſy v.m.k. o ti przibyegy ktorzi odbyegly od zyemie pana naſchego y zlego wiele poczinyly LibLeg 11/61.

Przen (3):
a) W opisie gwiazdozbioru [czego] (1): Strzelcá chróniąc ſye Perſeus/ odbiégł práwéy nogi KochPhaen 23.
b) Zacząć postępować inaczej niż ktoś; effugere Vulg [kogo] (2): Abowiem hárdośći prozne mowiąc/ przyłudzáią przez pożądliwośći ćiáłá przez niepowśćiągliwośći/ tych co trochę odbiegli byli w błędźie obcuiących WujNT 2.Petr 2/18; Bo gdyby z nas byli/ wżdyćby z námi byli wytrwáli: ále nas odbiegli/ áby ſię okazáli iż nie wſzyścy z nas ſą. WujNT 1.Ioann 2/19.
2. Porzucić, pozostawić kogoś lub coś oddalając się; relinquere Vulg [w tym: kogo (6), czego (8)] (14): Item Markowy wſtarey kroby Maſzką zoną vwyodl, kthorey wmyloſlawyv odbyegl LibMal 1545/104, 1547/127; RejJóz H3v; I odbiegli tám Filiſtynowie ſtrugałek ſwoich/ ktore zábrał Dawid y mężowie iego. Leop 2.Reg 5/21; BielKron 16v, 70; Ták iż oni ludzie ták byli vſtráſzeni/ że máło y Moiżeſzá nie odbiegli/ á chcieli záſię názad vciec do Egiptu przed ſtráchem onym. RejZwierc 257; CiekPotr 33.
Zwrot: »odbiec precz« (1): Odięłá śmiech Wołochom tá známienitá poraſzká/ ták iż y dzyał/ y ſtáthkow odbiegli precż. BielKron 422v.
Przen (3): Podobnym rzecżom onym/ co groby záległy/ A przez śmierć/ troſki w świećie y władzey odbiegły. GrabowSet E4v.
Frazy: »duch [kogo] odbiegł« = ktoś umarł (1): Táki był on mąż/ widząc ſwoy lud zbity/ Drugi związány/ áż go známienity Duch ze krwią odbiedł [!]: padł SzarzRyt Cv.

»rozum odbiegł [czyjej] głowy« (1): Iuż práwie rozum odbiégł twéy ſtroſkánéy głowy. GosłCast 25.

a. Odumrzeć [kogo] (2):
Zwroty: »odbiec na świecie« = umrzeć wcześniej niż ktoś (1): nigdy bez ćięſzkośći/ Y ſerdecznégo bolu/ w którymkolwiek lećie Mnieby ſmutnégo byłá odbiegłá ná świećie KochTr 6.

»prędko odbiec« (1): WIelmożna Páni płácżeſz/ Malżonká ſwoiego/ Iż ćię tu prętko odbiegł KołakCath B4v.

Synonimy: 1. oddalić się, odejć, uciec; 2. odejć, opuścić, porzucić.

Formacje współrdzenne cf BIEŻEĆ.

Cf [ODBIEGŁY]

JB