[zaloguj się]
[pdf]

ODCHODZENIE (16) sb n

Oba o oraz pierwsze e jasne, końcowe e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg
N odchodzeni(e)
G odchodzeniå
D odchodzeniu
A odchodzeni(e)

sg N odchodzeni(e) (5). ◊ G odchodzeniå (5). ◊ D odchodzeniu (1). ◊ A odchodzeni(e) (5).

Sł stp brak, Cn notuje; poza tym s.v. odbyt czego, Linde XVII – XVIII w. s.v. odejść.

1. Opuszczenie jakiegoś miejsca, oddalenie się (o rzeczach poruszających się); abscessio, abscessus, secessio, secessus Cn (12):
[Przen:
Wyrażenie: »odchodzenie od rozumu«: Pierwſza żyła ieſt ná śrzodku cżołá/ ktorey puſzcżanie pomaga przećiw bolącżkam ocżu. [...] Odchodzeniu od rozumu/ káżeniu głowy/ iteż przećiw trądowi nowemu. SienHerb 418a; FalZioł V 58.]
a. Wydalanie z organizmu (11): [jęczmienna woda cukrowana] pobudza flegmę rudowatą ku łącznemu odchodzeniu FalZioł V 82.

odchodzenie od czego (2): Diaſcorides/ ziele [...] w winie vwarzone [...] cięſzkie odchodzenie vryny vlżewa. FalZioł I 107b, III 26a.

W charakterystycznych połączeniach: odchodzenie ciężkie, łacne, zbytnie.

α. Poronienie (8): Takieſz y kaſzel zbytni/ odchodzenie cżyni/ iako thenże Hipocras ſwiadcży. FalZioł V 30; odchodzenie/ poſpolicie w mieſiącz wtorim albo trzecim: przydawa ſie FalZioł V 29v, V 29v [2 r.], 31 [2 r.].
Wyrażenie: »odchodzenie płodu« (4): brzemienna zawſze ſie ma tych rzecży ſtrzedz: ktore ſą przycżyną odchodzenia płodu, O ktorich iuż doſyć powiadano. FalZioł V 31v, V 29v, 31, 31v.
b. Odpływanie [czego] (1): niechayże [...] rozłupią [...] y wyrobią óno drzewo [dąb] iákoby dwá żłoby, ieno czynić ku mięſzſzemu kóńcowi dźiurę więtſzą dla lepſzégo odchodzenia wody. Strum G.
2. Porzucenie, zostawienie; traductio Vulg; abitus Mącz, Cn; separatio JanStat; abscessus Cn (4): Abitus, Odchodzenie, Roſtawánie Mącz 104c.
a. Porzucenie miejsca pańszczyźnianego przypisania do ziemi (1):

odchodzenie czyje (1): z odchodzenia poddánych dobrá pánów ſwych częſtokroć bywáią puſtoſzoné y káżoné SarnStat 658.

b. Śmierć (1):

odchodzenie czyje (1): Bo miáſto ſtudnice wiecżney rzeki/ dałeś nieſpráwiedliwym krew ludzką. Ktorych gdy vbywáły/ przez odchodzenie dziatek zábitych/ dałeś im obfitą wodę/ nád nádzieię Leop Sap 11/8.

c. Wniebowstąpienie (1):

odchodzenie czyje do kogo (1): Bog náſz [...] odchodzenie ſwoie do Oycá y koniec życiá ſwego z nami tu ná źiemi/ wielką ku nam bráćiey ſwoiey miłośćią zamknął SkarKaz 154a.

Synonimy: 1. opuszczanie; a.α. aborsus, pomiot, porzucenie; b. śmierć.

Cf ODCHOD, ODCHODZIĆ

DDJ