[zaloguj się]
[pdf]

PORZUCENIE (20) sb n

o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstu nie oznaczającego -é.

Fleksja
sg
N porzuceni(e)
G porzuceniå
D porzuceniu
A porzuceni(e)
I porzucenim

sg N porzuceni(e) (9). ◊ G porzuceniå (7); -å (2), -(a) (5). ◊ D porzuceniu (2). ◊ A porzuceni(e) (1). ◊ I porzucenim (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. porzucić.

1. Urodzenie przed czasem martwego płodu, poronienie; aborsus, abortio, abortus Mącz, Cn; abortivum, abortum Cn (14): Dzieſiąta przycżyna cięſzkoſci przy rodzeniu bywa dla Aborſu, to ieſt porzuczenia/ ktore bywa cżwartego albo piątego kxiężycza od pocżęcia FalZioł V 17d; POrzuczenie nicz inſzego nieieſt/ Iedno niedonoſzenie płodu w żywocie matki do cżaſu ſluſznego. FalZioł V 29, V 17d, 29 [2 r.], 29 żp; Abortus, Porzucenie/ Martwego płodu vrodzenie. Mącz [269]a; Aborsus, idem quod abortus, Pomiot/ Porzucenie/ martwego dźiecięciá vrodzenie/ też wyprocie. Mącz [269]a, 102b, [269]a; [Też ſie tráfuie porzucenie iuż práwie w doſkonáłośći y w doźrzeniu płodu/ á to porzucenie z rozmáitych przycżyn przychodźi. SienHerb 457b].

W przeciwstawieniu: »porzucenie ... donoszenie« (1): Y też ta przerzecżona maſć: niedopuſzcża porzuczenia dzieciątka/ ale mocznie pomaga ku zupełnemu donoſzeniu. FalZioł V 87.

Wyrażenie: »porzucenie dziecka (a. dzieciątka, a. dziecięcia)« (3): ten kamień gdy będzie zawieſzon na lewem ramienia [!] v niewiaſty/ tedy broni porzucenia dziecięcia FalZioł IV 48b, IV 5c, V 87.
Szereg: »porzucenie to jest niedonoszenie« (1): O przyczynach rozmagitych: porzuczenia/ To ieſt niedonoſzenia płodu FalZioł V 29; [[idem] SpiczZioł 1556 131; [idem] SienHerb 457b (Linde s.v. porzucić)].
2. Odrzucenie, wzgardzenie, odtrącenie; abiectio Cn [kogo, czego] (5): Bo o tych lećiech Acháſowych y Ezechiáſzowych y w Krolewſkich kſięgách y w Kronikách zgodnie nápiſano [...] tedy to ſlepotá wielka y niewſtydliwa śmiáłość przećiw temu mowić: á tym wrotá bezbożnym pogáńcom ku porzuceniu piſmá ś. otwárzáć. CzechRozm 137, 187v; IAko ten S. Apoſtoł nád porzucenim Zydowſkiego ták Bogu vmiłowánego narodu/ y nád przyzwánim do wiáry pogáńſtwá/ ták w grzechách y wbáłwochwálſtwie ſproſnego/ zdumiewáiąc ſię nád ſkrytą y táiemną rádą Bożą/ krzyknął SkarŻyw 79; CzechEp 137.
Wyrażenie: »wieczne porzucenie« (1): Iż tedy Pan Bog ten lud ſwoy ták vracżony plagámi náwiedza/ y iákoby przez wiecżne iego porzucenie znim ſię rozwodźi [...] muśiał ſobie Pan Bog w tákiey pomśćie wielki gwałt vcżynić PowodPr 16.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Proiectio, Porzucenie/ też roſpoſtárcie/ roſzerzenie. Mącz 162d.

Synonimy: 1. aborsus, niedonoszenie, pomiot, poronienie; 2. odbieżenie, odeście, odrzucenie, opuszczenie, wzgardzenie.

Cf PORZUCIĆ

MN