[zaloguj się]
[pdf]

ODLEGŁY (19) part praet act

o oraz e jasne.

comp odleglejszy (1).

Fleksja
sg
mNodległy
Godległégo
Dodległ(e)mu
pl
N m pers odlegli
subst odległé
G odległych, odleglejszych
A m pers odległ(e)
subst odległé
I m odległymi
L odległych, odleglejszych

sg m N odległy (1). ◊ G odległégo (1). ◊ D odległ(e)mu (1). ◊ pl N m pers odlegli (1). subst odległé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G odległych, odleglejszych (2). ◊ A m pers odległ(e) (4). subst odległé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I m odległymi (2). ◊ L odległych, [odleglejszych] (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

W funkcji przymiotnika: Znajdujący się, położony daleko, oddalony, daleki; disiunctus, dissitus, distans, longinquus, remotus, sepositus Cn (19): A vitalia membra (iáko iest ſerce, głowá) winné duchem, porádą, y mocą pośiłkowáć oné odległé członki: iáko ſą ręce, nogi, etć. SarnStat 131; ktoréby [zapisy] w Kśięgách iákich odległych Grodzkich/ álbo Ziemſkich zeznáné były SarnStat 689, 760; GrabPospR L3; [Pewniśmy też tego, ze wm. w powieciech pyzdrskim, gnieźnieńskim i insich odleglejsich także do kupy [...] się zgromadzić będziecie AktaSejmikPozn 1587/67].

odległy od czego (5): ReszPrz 28; ReszList 156; SarnStat 389; życzyłbym tego bráćiey ſwey y ſobie/ ábyſmy [...] o obronie kráiow Ruſkich/ y miłey támeczney bráćiey naſzey/ ſerdecznie y pilnie rádzili. [...] od śiłu bráćiey/ á zwłaſzczá z Woiewodztw Wielgopolſkich/ iáko od niebeśpieczeńſtwá odlegleyſzych [...] nie pilno ſłucháni/ y ledá iáko odpráwowáni bywaią VotSzl B3. Cf Wyrażenie.

W przeciwstawieniach: »przyległy (2), swoj własny ... odległy« (3): któré [powiaty] tákże ſą źiemiam Pruſkim przyległé/ á odległé záś od ſkłádów náſzych ſolnych SarnStat 389; że nie tylko z Grodu do Ziemſtwá, ále y z powiátu odległégo do powiátu ſwégo właſnégo trzebá przeniéść zapis SarnStat 1268; VotSzl B2v.

Wyrażenie: »daleko [od czego] odległy« (1): w kráiách tych/ ktore ſą dáleko od Rzymu odległe/ zábiegáć potrzebuiącym/ y rátowáć ich nie zániechiwa ReszHoz 134.
Przen (1):

W przeciwstawieniu: »przytomny ... odległy« (1): dobrą wolą mamy wyniść ráczey z ćiáłá/ á przytomnemi być Pánu. Przetoż vśiłuiemy/ choćiaż przytomnemi/ choćiaż odległymi będąc [sive absentes sive praesentes]/ ábyſmy ſię iemu vpodobáli. WujNT 2.Cor 5/9.

α. W funkcji rzeczownika (2):
Szereg: »odległy i daleki« [szyk 1:1] (2): bo możem zá dálekie y odległe ofiárowáć/ ále zá nie pożywáć [...] nie możem. SkarKaz 158a, 158a marg.
a. Daleko osiadły, zamieszkały (5): y rádźić ſie ma w tym Páná Vrzędnik odległy GostGosp 84; OrzJan 108.

odległy od czego (2): A yego K. mcz nanye [sejmy] radi. ſſwe od granycze odlyegle ſlyacz koſth wyelky czinycz raczil LibLeg 11/164, 11/160v.

W przeciwstawieniu: »odległy ... przyległy« (1): Skądże to poſluſſeńſtwo Grekow ludźi nádętych yednemu ták odległemu biſkupowi/ mimo thák wyelką gromádę przyległych [...]? KromRozm III P6v.

[Wyrażenie: »daleko odległy«: Drugi ją [centnarkę] też i poddani naszy, którzy są daleko odlegli, jeszcze drożej u tegoż furmana kupować muszą AktaSejmikPozn 1590/146.]

Synonimy: daleki, oddalony, odemkniony, odłączony, odsiadły, odstrzelony, odwiedziony.

Cf [NIEODLEGŁY], 1. ODLEC

ZZa