Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OGRANICZON

Następne hasło: OGRANICZYĆ »

OGRANICZONY (21) part praet pass pf

ograniczony (18), ograniczon (3).

Pierwsze o oraz a jasne. ◊ W formach złożonych -o- (4), -ó- (1) ZawJeft; formy niezłożone z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja

sg
m	N	ograniczony	f	N	ograniczonå, ogranicz(o)na	n	N	ograniczoné, ogranicz(o)no
	A	ograniczony		A	ograniczoną		A
	L	ograniczonym		L			L

pl
N	subst	ograniczon(e)

sg m N ograniczony (4). ◊ A ograniczony (1). ◊ L ograniczonym (1). ◊ f N (attrib) ograniczonå (1), (praed) ogranicz(o)na (1). ◊ A ograniczoną (1). ◊ n N (praed) ograniczoné (5) ZawJeft, GrabowSet, SarnStat (3), ogranicz(o)no (2) RejPosRozpr, ModrzBaz; -é (4), -(e) (1). ◊ pl N subst ograniczon(e) (5).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu oraz XVIII w.: nieograniczony s.v. ograniczyć.

Znaczenia

1. Posiadający granice (14)
- a. Którego granice zostały prawnie ustalone (8)
- b. Otoczony czymś ograniczającym (6)
2. Posiadający ustalony zakres, zasięg (4)
3. Mniejszy niż normalnie (3)

1. Posiadający granice; terminatus Mącz, Calep; limitatus JanStat, Cn (14):

a. Którego granice zostały prawnie ustalone (8): gdi polia wedle ſtarich a prawdzywich granycz ogranyczone bedą tedj possel nasz powie ze radzy mi to vczinymi LibLeg 11/27, 10/71, 11/85v; ZapWar 1553 nr 2685; Stáráć ſie o to będźiem/ áby to Woiewództwo Wołyńſkié było nadáléy do roku ográniczoné SarnStat 1183.

ograniczony od kogo (1): ktore bori striy pan Aliexy chcze aby były mierzany. a pan Synowiecz niechcze powiedaiąncz isz bor then ktori ssię mnie dosthal tedi iesth ograniczony a pan striy powiedział isz iesth oth Sąnssiad ograniczony alie nie odemnie. ZapWar 1553 nr 2685.

Szereg: »rozdzielony i ograniczony« (2): dźiedźictwo przerzeczonéy wśi N. w ſwych gránicách ſtárádawná ieſt rozdźieloné y ográniczoné [distincta et limitata JanStat 442] ze wſzyſtkimi y káżdémi zoſobná pożytki SarnStat 685 [idem] 1249.

b. Otoczony czymś ograniczającym (6): Mącz 450b; Terminatus, Circunscriptus – Ograniczoni, skonczoni. Calep 1057b; Nie chcę by miał náſz Sláchćic więcey/ tylko iednę wieś/ á dobrą: [...] k temu ogránicżoną. GostGospPon 169; GrabowSet Xv.

ograniczony czym (1): iż tám [w Indyjej] tylko ćieniuchną nićią grunty bywáły ogránicżone/ kto to prżeſtąpił/ ſrogie o to odnioſł karánie GórnRozm B4v.

Wyrażenie: »zewsząd ograniczony« (1): A gránicá tá prziydźie áż ku Iordanu/ [...] á wedle gránic tych źiemiá wáſzá ze wſząd ográniczoná będźie [Ista erit vobis terra per terminos suos in circuitu]. BibRadz Num 34/12.

2. Posiadający ustalony zakres, zasięg (4): Ale mi to pierwey okáż/ iż w piſmie s. to ſłowo/ ná wieki/ nie záwżdy cżáſu wiecżnego/ á nieogránicżonego znácży: lecż cżás pewnj ogránicżony/ choć długi/ ále wżdy końcżący ſie CzechRozm 85v, 86; trzebá o tem co pewnego poſtánowić: iákoby to miáło być ogránicżono [quibus quasi limitibus comprehendum... sit] ModrzBaz 81v.

ograniczony czym (1): Potrzebá tedy áby to vſługowánie właſnoſciámi ſwemi było ogránicżono RejPosRozpr b4.

3. Mniejszy niż normalnie (3):

a. Mający mniejszy zakres możliwości, mniej uzdolniony (1): Są też niktore dowćipy/ iakoby ogranicżone/ [...] ktore gdyż w inſzych rzecżach mgle ſą/ á wſzakoſz w iedney albo w drugiey rzecży doſtatecżne bywaią. KwiatKsiąż K2v.

b. Złagodzony, mniej dotkliwy (1): Karánié twé moy Pánie/ ieſt ográniczóné: Bo tym/ których iuż dawno kárki ſą śćiſnioné. [!] Obrońcęś ſwégo poſłał ZawJeft 6.

c. W funkcji przymiotnika (z przeczeniem): Nieograniczony, bezmierny (1):

Szereg: »nieotoczony ani ograniczony« (1): Alias znácży ſie on wſzytek Máieſtat Boſki álbo oná nieothocżona áni ogránicżona moc Bolka. SarnUzn B4v.

Synonimy: 2. okreszony, oznaczony.

Cf NIEOGRANICZONY, OBGRANICZONY, OGRANICZYĆ

KŁ