Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OKRESZLOWAĆ

Następne hasło: [OKREŚLENIE] »

OKRESZONY (13) part praet pass pf

okreszony (8), okryszony (3), okresiony (1), okresony (1); okreszony GrzepGeom, BudBib, BudNT, KochPs, SkarKazSej (3); okresiony Calep; okresony KochFrag; okreszony : okryszony Mącz (1:3).

Pierwsze o jasne; -é- (2) GrzepGeom, KochFrag, -e- (1) Mącz; -ony (3) Mącz, -óny (1) GrzepGeom.

comp okrysz(e)ńszy (1).

Fleksja

sg
m	N	okrészony	f	N	okrészonå	n	N	okrészon(e)
	G	okrészónego		G			G	okrészon(e)go, okryszeńsz(e)go
	A			A	okrészoną		A

pl
N	subst	okrészon(e)

sg m N okrészony (4). ◊ G okrészónego (1). ◊ f N okrészonå (2). ◊ A okrészoną (2). ◊ n N okrészon(e) (1). ◊ G okrészon(e)go, okryszeńsz(e)go (2). ◊ pl N subst okrészon(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. okresić.

Znaczenia

1. Obrysowany dookoła; zamknięty ze wszystkich stron lub z obu stron linią, kreskami (6)
- a. geom. Opisany inną figurą geometryczną (1)
- b. Ujęty w nawias (2)
2. Ograniczony (7)
- a. Pod względem miejsca; przen (1)
- b. Pod względem czasu (3)
  - α. Zwięzły, krótki (2)
- c. Pod względem prawnym (3)

1. Obrysowany dookoła; zamknięty ze wszystkich stron lub z obu stron linią, kreskami; determinatus, notatus Mącz; gyratus Calep (6): templum proprie locus est, in coelo vel in terra notatus ab augure, [...] Oznáczone/ oznaymionowáne okriſzone mieyſce ab Augure y poſwięcone/ w pośrzodku/ którego oni ſwoych práktik pilnowáli. Mącz 443c, 450b; Calep 468b.

a. geom. Opisany inną figurą geometryczną (1):

Wyrażenie: »okreszony kołem« (1): obádwá kąty/ ſą ieden kąt Kliná okréſzónégo álbo opiſánégo kołem: ábowiém po połowicy kątá iego máią. GrzepGeom F.

Szereg:»okreszony albo opisany« (1): GrzepGeom F cf Wyrażenie.

b. Ujęty w nawias (2): (A onby trwał kołácąc.) (marg) Tego okreſzone^go niemáſz v Grek. y Słow. [...] (–) BudNT Luc 11/7.

okreszony czym (1): A ták pámiętay ná to proſzę czytelniku/ gdzie vyzrzyſz teto párentheſes () ábyś wiedział/ iż onego ſłowá/ álbo y do kilká ſłow/ ktorebykolwiek nimi były okreſzone/ niemáſz w tekśćie Hywreyſkiem/ ábo ieſli w Nowem teſtámenćie/ tedy w Greckiem. BudBib b3v.

2. Ograniczony (7):

a. Pod względem miejsca; przen (1):

Szereg: »okresony abo wąski« (1): A tá więc iego godność/ którą go był Bóg opátrzyć raczył/ niebyłá ták okréſona ábo wązka/ żeby ſie tylko w domu iego ſámym záwiéráć miáłá: ále śiłá obcych ludźi/ śiłá wdów y śirót vbogich rády iego vżywáło KochFrag 48.

b. Pod względem czasu (3):

okreszony czym (1): [gdyż zywot ludzki ieſt krotki/ y nie długim cżáſem okreſzony CiceroKoszKarc A2.] Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »wiekiem okreszony« (1): Tyś áni wiekiem okreſzony/ Ani w ſwéy mocy zámierzony KochPs 129.

α. Zwięzły, krótki (2): Nihil circumscriptius, Nic okryſzeńſzego to yeſt krótſzego. Mącz 374d, 374d.

c. Pod względem prawnym [czym] (3): [Glit p. Krysztofa Zborowskiego, iż na sejmie tak jest okreszony, J.K.M. autoritate privata odmienić w tym nic nie może AktaSejmikPozn 1594/178.]

Wyrażenie: »prawy okreszony« (2): Ktorych moc práwy okreſzona/ żadnego wam bezpráwia nie czyni SkarKazSej 666a, 691b marg.

Szereg: »umiarkowany i okreszony« (1): y moc ſwoię [król] vſtáwámi pobożnemi vmiárkowáną y okreſzoną ma. SkarKazSej 691b.

Synonimy: 1. opisany; 2. ograniczony, oznaczony; c. umiarkowany.

Cf NIEOKRESZONY, OKRESIĆ

JDok