[zaloguj się]
[pdf]

OPISANY (749) part praet pass pf

opisany (657), opisan (92).

-ſ-, -s- (638), -ſz-, -ſſ- (109), -ſch- (2); -an- (44), -ąn- (1).

o jasne; w formach złożonych a jasne, w formach niezłożonych pochylone.

Fleksja
sg
mNopisany, opisån fNopisanå, opisana, opisan(a) nNopisano, opisané
Gopisanégo Gopisanéj Gopisanego
Dopisanemu Dopisan(e)j Dopisan(e)mu
Aopisany, opisan(e)go Aopisaną Aopisané, opisano
Iopisanym, opisan(e)m Iopisaną Iopisanym, opisan(e)m
Lopisanym Lopisanéj Lopisanym
pl
N m pers opisani, opisan(e)
G opisanych
D opisanym, opisan(e)m
A m pers opisané
m an opisan(e)
I m opisanémi, opisanymi
f opisanémi, opisanymi
L opisanych
inne formy
pl N subst m i f - opisané; pl N subst n - opisané; pl A subst m i n - opisané; pl A subst f - opisané, opisany

sg m N opisany (34), opisån (3); ~ (attrib) -any (19); ~ (praed) -any (15), -ån (3); -ån Diar, UstPraw; -any : -ån SarnStat (5:1). ◊ G opisanégo (36); -égo (10), -(e)go (26). ◊ D opisanemu (4); -ęmu (1), -(e)mu (3). ◊ A opisany (26), opisan(e)go (3). ◊ I opisanym (23), opisan(e)m (3) MetrKor, ConPiotr (2). ◊ L opisanym (3). ◊ f N opisanå (37), opisana (1), opisan(a) (12); ~ (attrib) -å (10); ~ (praed) -å (27), -a (1); -å : a CzechRozm (2:1). ◊ G opisanéj (20); -éj (10), -(e)j (10). ◊ D opisan(e)j (1). ◊ A opisaną (45). ◊ I opisaną (27). ◊ L opisanéj (3); -éj (1), -(e)j (2). ◊ n N opisano (82) [w tym bez spójki (2) może impers praet od OPISAĆ], opisané (18); -é (4), -(e) (14); ~ (attrib) -é (5); ~ (praed) -o (81), -é (13); -é ZapWar, OrzRozm (2), KuczbKat, RejPosWstaw, NiemObr, -o : -é LibLeg (7:2), SeklWyzn (2:1), GroicPorz (7:1), BibRadz (3:1), SienLek (1:1), SarnStat (35:1); -an- (98), -ąn- ComCrac (2). ◊ G opisanego (10); -égo (6), -(e)go (4). ◊ D opisan(e)mu (1). ◊ A opisané (8), opisano (2) KromRozm II, RejPosRozpr; ~ -é (1), -(e) (7). ◊ I opisanym (3) LibMal, RejAp, SarnStat, opisan(e)m (1) GórnRozm. ◊ L opisanym (3). ◊ pl N m pers opisani (22), opisan(e) (1). m an opisan(e) (1). subst m i f opisané (78); -é (29), -e (2) SarnStat, -(e) (47). n opisané (20), opisany (1); ~ -é (8), -(e) (12); ~ (attrib) -é (4); ~ (praed) -é (7), -y (1) ComCrac. ◊ G opisanych (87). ◊ D opisanym (9) GroicPorz, CzechEp, SarntStat (7), opisan(e)m (6) ComCrac, ConPiotr, ZapKościer (4). ◊ A m pers opisané (2); -é (1), -(e) (1). m an opisan(e) (1). subst m i n opisané (42); -é (20), -e (1) SarnStat, -(e) (21). f opisané (27), opisany (3); -é (10), -(e) (17); ~ (praed) -é (2); ~ (attrib) -é (25), -y ZapKościer (3). ◊ I m opisanémi (4), opisanymi (2); -émi GliczKsiąż, SarnStat (2); -ymi ZapWar; -émi : -ymi ZapKościer (1:1); ~ -émi (2), -(e)mi (1). f opisanémi (12) ZapKościer, SarnStat (11), opisanymi (3) GroicPorz (2), BielKron; ~ -émi (11), -(e)mi (1). ◊ L opisanych (19).

Składnia dopełnienia sprawcy; opisany od kogo (21), przez kogo (9).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Podany do wiadomości ustnie lub na piśmie; sformułowany i utrwalony w tekście, zapisany; wymieniony; conscriptus Modrz, Vulg, JanStat; assignatus, contextus, descriptus JanStat; traditus Modrz (360): yakom ya byl wposesiey thego pulwloczka spokoyney oth dathy opysachaney [!] zasthavy dothego czaschv thako my bog. – yako my othem viemy. ZapWar 1534 nr 2525; ComCrac 22; SeklWyzn 4v; KromRozm II f3v; GroicPorz f3v, v3; Gránice [dowodzić] nie wedle liſthow áni znákow náſzych opiſánych/ ále wedle oglądánia á ſtárcow vkazánia UstPraw I2; BielKron 390v; SienLek 79v, 157; Gdyż iuż ſą pełne vſzy náſze opiſánych thych ſwiętych dziwow iego. Ktorych [...] ták wiele było/ iżby ie trudno y wſzyſtek ſwiát był ſpiſáć miał. RejPos 242; który czás pewny/ Ewángelia opiſána powiáda: y náuki Apoſtolſkié świádczą BiałKat 21; ktora mowá ich gdyby byłá prawdźiwa/ ábo gdyby właſnie od nich byłá opiſána/ miáłáby w ſobie grubą y piſmu ś. nieprzyſtoyną niezgodę. CzechRozm 146v, 101; SkarŻyw 593; oto odſyłam káżdego/ y X.K. ſámego do przecżytánia opiſánego żywotá Frideriká 2. Ceſárzá/ ktory naydźie káżdy opiſány w Neápolitáńſkiey Hiſtoryey ábo v Pándulfá Kollenucego. CzechEp 400; WujNT Apoc 22/18 marg; SarnStat 492, 1039, 1124; GrabPospR Kv, N2v.

opisany z czego (3): Náuki Rękoymiom opiſáne s práwá. GroicPorz oo; Czytay ſobie dáley/ naydźieſz tám opiſáne Artykuły z ſądu Duchownego OrzRozm H4; SarnStat 166.

opisany komu (4): ZapWar 1532 nr 2400; Wſzákże też támże opiſána ieſt náuká Sędźiemu/ gdyby tego mężoboycy życzył/ áby był wolen/ iáko ſye ma záchowáć/ á iáko ma być w tym oſtrożny GroicPorz c4v; Máią też ćiż Hetmáni od Rotmiſtrzów pomięnionych/ y od żołniérzów ná zamkách/ y od puſzkarzów przyśięgę táką odbiéráć/ iáka Stároſtom ieſt wysſzéy opiſána. SarnStat 1205, 426.

opisany czym [= w czym] (2): yako ya tho wyem ysz oczyecz moy (sw) slawathny yarga baryczka myesczanym [!] warshewsky nyewzal any podnyosl dwdzesthv kop grossi wpolgroszczech oth slachethnego mykolaya Colymascha s dabrowky opysszanych (na wyderkaw themv yvrdze) xyagamy warshewskymy ZapWar 1532 nr 2400; GroicPorz c2.

opisany czym [= według czego] (1): TYm wſzyſtkim Dekrétóm tego ſądu według práwá ich porządkiem opiſánym Stároſtowie/ y vrząd ich káżdy w Stároſtwie ſwym Exekuciią do oſtátniégo ſtopniá czynić będą powinni SarnStat 873.

opisany o kim (1): Iáko tedy ſkoro w ſpráwy Apoſtolſkie poźrzy oko pobożne/ y przypatrzy ſię rzecżam w nich zoſobná o Iezuśie Chriſtuśie opiſánym/ toż też w nich naydźie/ co y w ſtárym Teſtámenćie co też y w Ewánieliſtách. CzechEp 308.

opisany gdzie [w tym: w czym (38), na czym (7), u kogo (4), u czego, przy czym; „tamże” (3), „tam”] (109): czego theſch yednak yego C.m przeſtrzegacz vedlye przimyerza powynyen. kthore S yego mczą mami v kthorego tho yeſth yaſnye opyſano. LibLeg 11/187v, 10/64, 11/159v; Ktemv ymienia zadnego przi vykvpnie takovem bracz niemayą iedno ti ktoreby na liſcziech zaſtawnych opiſani beli. ComCrac 17v; SeklWyzn a4v; Dobre vczinki tey modlitwy y złe przeciw modlitwie y zapłatę zanie naydzie przy wtorym przikazaniu bożym opyſſane. SeklKat S2, P, R4v; Bo nie jużći się to dosyć dzieje spiskowi temu, iż jest napisan, ale gdy się to zacznie, co w niem jest opisano. Diar 40; Ale tho ták ma być rozumiano/ podług wykłádu támże opiſánego GroicPorz c3, B3v, c4v, f4v, h3v, k4, v v, nn; Leop Deut 30/10; Trzy tedy naoſobliwſze rzecży záwżdy oni w zakonie vpátrowáli/ [...] To ieſt/ Náukę krotko ná dwu tablicách opiſáną/ Obietnice y pogrozki/ y przymierze poiednánia BibRadz I 353v; z vkazáczá łathwie w Kſyęgách tych naydźieſz/ gdźie tháka náuká ieſt opiſána SienLek 140v; RejPosWiecz3 96v; KuczbKat 75; RejZwierc 196; WujJud 43; Y wyznawamy/ że nie inſza náuká ieſt we zborzech náſzych/ iedno tá ktora tu ieſt opiſána w tym to Artykule. WujJudConf 217; CzechRozm 80, 98; Inſzy ſpoſob do zebránia ſkárbu źiemſkiego maſz cżytelniku opiſány niżey v tegoż Fricża/ w Przidatku do tich kśiąg [Fisci colligendi ratio alia ab auctore traditur in appendice]. ModrzBaz 121v marg; SkarJedn 319; SkarŻyw 383; CzechEp 17, 69, 308, 400; GórnRozm E; ActReg 40; Dica – Pozew w ktorim skarga ieſt opiſsaną Calep 319a; LatHar 476 marg; WujNT Apoc 22/18; iáko długo dawnośći tám opiſáné máią moc mieć. SarnStat 538; Deklárátią náſzę dla wiecznéy pámięći á lepſzégo świádectwá/ w té ſłowá ná tym Liśćie opiſáną vmacniamy y vtwiérdzamy ná wieczne czáſy SarnStat 1003; ná co reſpons był dány Poſłom Kśiążęcym: ktory ieſt opiſány v Przyłuſkiégo. SarnStat 1143, 93, 119 [2 r.], 369, 382, 528 (16); SkarKaz 116a. Cf »w księgach opisany«, »w liście opisany«, »wpiśmie opisany«, »w prawie opisany«, »w statucie opisany«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); iż (3), aby, że] (5): Krol yego m. acz tego na przimierzv niemaſch opyſſano abi bily poſlowie do Moſkwi pana thwego przepuſczony, a wſchakosch dlia prozbi a ządania pana twego to vcziny LibLeg 10/64; Naprzod yſch wprzimyerzv kthoreſzmi panv Voyewodzye daly ieſth opyſano yſch volno kvpczi naſchi chodzycz maya. LibLeg 11/159v, 11/170, 187v; KuczbKat 75.

W charakterystycznych połączeniach: opisane(-y, -a) artykuły (12), ewanjelija, nauka(-i) (8), obyczaje (16), przywileje (4), rzeczy (12), sposob (5), suma (pieniędzy) (20), wina (6), zakon, żywot; opisany dobrze, dostatecznie, jaśnie(j) (2), krotce, krotko (2), mocno, spolnie, szerzej, zdawna, zosobna.

Frazy: »co jest opisano« (1): iż pozew per proclama może być záwżdy zá thákimi przyczynámi/ zá kthorymi bywa pozew per edictum. Co ieſt opiſano in Legibus, á wſpomina Robertus. GroicPorz n4.

»jak(o) [gdzie] jest opisan(o)« = ut supra est descriptum, ut superius est expressum JanStat [w tym: wyszszej (17), niżej (4)] (27): MetrKor 57/119v, 59/280v; Dáley Sędźia záchowa ſye w zágáieniu ná thym Sądźie iáko wyſzſzey ieſt opiſano. GroicPorz 12, 1, z3; Stała ſie yak wisze opiszana ZapKościer 1583/37v, 1583/37, 1586/64v; Státut Wárſzáwſki łońſki/ bez wſzelákiéy odwłóki/ ták iáko ieſt w nim opiſano/ exequowan bydź ma. SarnStat 609; Poſłów ſwych ſądy Ziemſkié y Wiécá mieć máią iáko niżey ieſt opiſáno. SarnStat 721, 303, 320, 669, 721, 735 (19).

Wyrażenia: »[jakim] językiem opisany« (2): Ale iż przezwiſká Członkow/ Niemieckim ięzykiem ſą opiſáne przez Málárzá, maſz tego wyłożenie niżey wypiſáne SienLek 34v; Ná który tym obyczáiem przez nas złożony Séym/ wielcy Poſłowie z Litwy [...] poſłáni byli: to ieſt/ té Pány Láćinſkim ięzykiem niżéy opiſáné. SarnStat 1004.

»w księgach opisan(y)« = in volumine scriptus Vulg [szyk 3:3] (6): Kxięgi zakonu tego niechay nieodchodzą od vſt twoich [...] ábyś ſtrżegł y cżynił te wſſyſtkie rzecży kthore ſą w nich opiſáne Leop Ios 1/8, Deut 29/26; A co w Xięgach dobrze opiſano ieſt/ to więcznie trwa KwiatKsiąż G4v; CzechRozm 87v; CzechEp 126; WujNT Apoc 22/18.

»w liście opisany« = in litteris contentus a. contextus a. descriptus JanStat [szyk 8:2] (10): kthore [poselstwo] theſch w lyſczye pana Voyewodzynem opyſzane bilo thak czy odpowyecz raczil roſkazacz. LibLeg 11/163, 10/97, 11/157; A té Státutá w tym liśćie opiſáné pod dźieśiąćią grzywien groſzów Práſkich/ [...] chcemy mocnie bydź chowáné SarnStat 204; OBiáſniamy Statut około gránic dóbr nie wedle liſtów y znáków w nich opiſánych/ ále iż czynioné bydź máią wedle świádectwa ſtárców SarnStat 842, 343, 467, 842 [2 r.], 1000.

»opisany pod pieczęcią [czyją]« (1): swadecztwo ktore myal opiſzanye pot pyeczeczą Koſczerſką ZapKościer 1584/44v.

»z pilnością opisany« (1): Roznośći też przyśięgi máią być zpilnośćią opiſáne [Discrimina etiam iurisiurandi diligenter annotanda sunt]. ModrzBaz 86v.

»w Piśmie (Świętym), w Biblijej, w Ewanjelijej opisany« (3:1:1): SeklWyzn d3; zgromadzenie rozumiey nie naiednę gromadę ludzy zebranie ale rozumiey ludzy powſzyſtkym ſwyecye nawſzelkym mieyſezu/ ktorzy wierzą ſlowu Bożemu w pyſmie ſwiętym opyſſanemu SeklKat Q; WujJud 28v; RejPosWstaw [1432]v; Dwie tedy ſą w piſmie opiſane y zwycżáyne poſłow Bożych piecżęći/ Cudá/ á rodzay ábo ſukceſyá. SkarJedn 47.

»porządkiem swym opisany, wedle porządku (wyżej) opisanego« (1:2) Przez Moyżeſzow zákon docżeśny rozumiem wſzyſtkie inne vſtáwy/ roſkazánie zwierzchowne/ w kśięgách Moyżeſzowych/ porządkiem ſwym opiſáne CzechRozm 87v; Ktore też wyroſły z głowy cżwartey beſtiey wedle porządku [od] Dánielá opiſánego. CzechEp 422; SarnStat 363.

»prawo opisane« = lus descriptum JanStat [w tym: wedle (a. podług a. według) prawa opisanego (9)] [szyk 13:2] (15): ComCrac 21v; ći [bogowie] nie żadnemi prawy albo ſtátuty opiſánemi ſpráwowáli lud ſwoy/ ále rozumem á zdániem przyrodzonem GliczKsiąż H2v; BibRadz Eccli 45/20; MycPrz I [C]2v; ſłuſzność zámyka ſię pod prawem prżyrodzonem/ á ſpráwiedliwość pod práwem opiſánem. GórnRozm Gv; PaprUp H4; [siostry z tych dóbr] máią bydź przez té kreditory ábo poſſeſsori dóbr competenter wedle zwyczáiu y práwá teraz opiſánego/ wypoſáżoné SarnStat 636; kśiąg leżenié podług práwá opiſánégo odpráwowáło ſie. SarnStat 725, 388, 406, 409, 591, 865, 868, 906.

»w prawie opisany« [szyk 10:1] (11): Bo ſye niewiádomoſćią żaden niewymowi/ oprocz pewnych Perſon w práwie opiſánych/ iáko ſą niewiáſty/ dźieći/ ſzaleni/ rc. GroicPorz C2; Mężowi tey to vmárłey s tákowych rzeczy/ ma zoſtáwić co Práwo obmawia. To ieſt łoże vſłáne/ y inne rzeczy w Práwie opiſáne. GroicPorz gg3v, e2v, q, q3v, r3, v3; V nas karánia wpráwách opiſáne ſą [legibus apud nos comprehensae sunt]/ á zapłáty widźimy być w rozdawániu vrzędow położone ModrzBaz 18v, 93; iż do tych czáſów nie był w práwie opiſány poſtępek/ iákowyby miał bydź in exequutione, tedy go ták dekláruiemy. SarnStat 525 [idem] 514.

»słowa boże opisane« (1): Ale wżdy iż ſłowá te Boże przez Moyżeſzá opiſáne/ vpornie żydowie/ do Iozuego ćiągną y iego tym Prorokiem cżynią CzechRozm 105.

»statuty opisane« (1): GliczKsiąż H2v cf »prawo opisane«.

»w statucie opisan(y) (jest)« = in statuto contentus a. descriptus JanStat [szyk 13:3] (16): niechczemy aby wczem vblizono belo pravom y przivilieyom dvchownem w statuczie ich opiſanem [in statutis descriptis JanStat 238] to ieſt izbi ſię to wnych nieodmienielo ani kazielo czo ieſt vięczey vnich napiſąno, nizli wſobie tą conſtitutia ma. ComCrac 21v; Wſzák ieſt opiſáne Iuramentum w Státućie Conſiliariorum Regni? OrzRozm K; Gęśi/ kury/ kurczętá/ iáko w Stárym Státucie ieſt opiſano/ ták máią bydź płáconé. SarnStat 303; máią przy ſądźie źiemie onéy/ y przy vrzędźie Stárośćim/ rótą Sędźiégo Ziemſkiégo w Státućie opiſáną przyśiądz SarnStat 853, 216, 401, 596, 662, 838 (14).

»opisana wola« (1): á teſtáment zową opiſáną wolą cżłowieká vmieráiącego RejPosWiecz3 96v.

»wyższej (a. wyszszy), niżej, na gorze, na wierchu, pierwej (jest) opisan(y)« = supra descriptus Modrz; infrascriptus, suprascriptus JanStat [o ogólnikowym określeniu miejsca wzmianki w tekście] [szyk 177:2] (142:34:1:1:1): A czo śię thicze wspolnego piwa, tho się czeladzi niema bronicz po cżas, Ktori na gorże opiſany obicżay y naſſe zrządzeni, waſſim łaskam panowie a prziiaczielie mili obiawiame. ListRzeź w. 45; a ſąndi obyczayem viſſi opyſſanem powtorzony mayą bicz. MetrKor 40/811, 59/75v [2 r.], 280; GlabGad A5v; Y wſzitky te ſkodj ktore na wyerchv ſą opyssane zebrawſzi temvz poſlanczv bily oddane wręczę. LibLeg 11 /66, 11/157; ConPiotr 33, 33v, 35; LibMal 1544/91v, 1547/131v, 134, 1551/159v; ZapWar 1545 nr 2646, 1548 nr 2669, 1549 nr 2657, 1550 nr 2655, 2674, 1551 nr 2684; SeklKat X4; Potym ototy niżyi opiſané [słowa] wymáwiáimy i piſzmy. MurzOrt B2; Ty dni wſzytki wyſzſzey opiſáne/ od praw wolne/ dla tego ſą vſtáwione/ áby ludźie od kłopotow prawnych ſobie ſpoczynęli GroicPorz o4, a4v, c3v, n3, t2, v4, x4, ii2; ktorego brodu nikt chytroſćią ſwoią káźić niemo że/ pod winą wyżſzey opiſáną. UstPraw E2, E3 [2 r.], Kv; Ty ſześć Kápit. oſtátecznych/ máią w ſobie powtarzánie vſtaw Páńſkich/ pierwey opiſánych BibRadz I 53c marg; BielKron 3322; KwiatOpis Dv; CzechRozm 141; á obranego y potwierdzonego niechayby przyśięgą wedle ſpoſobu wyżſzey opiſánego [ad modum supra expositum] obowiązał. ModrzBaz 93, 116v, 121v marg; a czi wſzytczi wyſzi opiſzany podzyękowali supelni saplati tak sgruntu yako swyerznoſczi slachetnemu Pánu Ianowy wąſzorſkemu Kotczye [!] ZapKościer 1584/47; tedi bęndą blyſzy czi slachetny panowyę wyſzy opiſzany splaczycz wyedluk zaczunku ludzy przyſzyęſznych ZapKościer 1588/75; y slubyeli vczyewyemy a dobremy slowy trzimacz te articuli wyſzi opiſzanye na wyeki wecznyę ZapKościer 1586/64v, 1586/1, 1580/17, 1582/26, 27v, 28 (74); Od Heretykow tedy niżey opiſánych/ náuki ſwoiey Luther ſię náucżył. ReszPrz 39, 94; ReszHoz 119; ActReg 76; GostGospPon 166; PAnóm Rádóm náſzym/ y Poſłóm Ziemſkim/ niżéy opiſánym w tym dáć czás/ áby ná tę ſpráwę ná Séymie onym bez bytnośći náſzéy wotowáli SarnStat 47; áby gotowémi pieniądzmi płácono/ obyczáiem y porządkiem niżéy opiſánym. SarnStat 302; Dźiáło ſie przy [...] Pánách według Doſtoieńſtwá y Vrzędów/ [...] y przy inſzych też wysſzéy opiſánych/ y inſzych wiáry godnych Króleſtwá náſzégo obywátélách. SarnStat 940; Ale ná ten czás to poſtánowienié wysſzéy opiſáné/ chcemy żeby było od wſzytkich/ którym to należy dźierżano. SarnStat 975, 17, 58, 87, 88, 91 (58).

Szeregi: »mianowany, (i) opisany« (2): Mi przeto zandanie i prozbi ich vidzancz slusne i rzeczi pospolithei pozitheczne wissei mianowanich i opisanich w rzeczach i condicziach przi constitucziei seimowei corunnei oni zachowivamy. ZapWar 1545 nr 2646; CzahTr Hv.

»naznaczony i opisany« [szyk 2:1] (3): Przykazania pana Chriſtvſowe/ w piſmie naznacżone/ y opiſane/ kv naſzei navcze/ mamy chować/ a wedłvg naſzei możnoſci pełnić. SeklWyzn d3; ále czáſów niżéy opiſánych y náznáczonych [temporibus inferius deputatis et assignatis] pod winámi przećiwko Sędźióm niedbáłym poſtánowionémi/ té Roki Ziemſkié niech będą ſądzoné. SarnStat 729, 344.

»przydany i opisany« (1): iż przy tych náznácżonych mieyſcách/ przydáne y opiſáne ſą záraz powinowáctwá tych/ ktorzyby ſie ábo Bożym ábo Chriſtuſowym imienim názywáć chćieli. CzechRozm 197v.

»opisany i publikowany« (1): té wſzyſtkié y kożdé z oſobná rzeczy pomienioné [...] iáko ſą w ſobie opiſáné y publikowáné/ [...] mocnie y niezgwałcenie chcemy bydź záchowáné SarnStat 1040.

»opisany i zwyczajny« (1): y té ſądy odpráwowáć máią wſzyſtkié kauzy ich [...] podług práwá źiem Pruſkich opiſánégo y zwyczáynégo SarnStat 865.

2. Prawnie określony, ustanowiony; wyznaczony, nakazany, zalecony; legitimus JanStat, Cn; conscriptus, descriptus, expressus, praeceptus, scriptus JanStat; certus, iustus Cn (223): LibLeg 11/28, 152; áby the wſſitkie ufali [!] uchwaly, thak opyſane zawieſſone bely, do blyſkiego przyſſlego Seimu walnego koronnego ConPiotr 34v; Diar 28; Yeſliſz ſie tedy kto vda w kápłáńſthwo/ yuż vrzędu ſwego ma przyględáć/ to co opiſano yeſt/ áby kápłan kożdy cżynił GliczKsiąż O5; Abowiem gdy kto ná wielki Burgrábſki ſąd nieſtánie/ czterdźieſći groſzy winá ná tákiego ieſt opiſána GroicPorz c3v, k3, 12v, ſ, hh3, ii4v, nn3; Ieſliż by ták vbogi był/ żeby niemogł offiárowáć zá grzech tych rzeczy kthore ſą opiſáne [quae dicta sunt]/ tedy weźmie báránká ná offiárę Leop Lev 14/21, Gen 15 arg; Przed ruſzeniem woiennym máią być Seymy powiátowe ná mieyſcách zwykłych/ y w ſtároſtwách opiſánych. UstPraw D2, I3v; LeszczRzecz A3; OrzRozm I2; CzechRozm 89v; SkarŻyw 538; Slachetni Sigmunt Sarnowſki Iako opiękun ty vcziwy Anni Sabaſtki przisli przet prawo naſzyę, zaluyąncz ſzyę swy dolegliwoſczy ot haniſza wyerbyęta ktori nyeplaczi na termini opiſzanyę thego domu Ktori Kupyel ot vczywy anni Sabaſtowy ZapKościer 1584/49; GórnRozm Gv; ActReg 30; ále ieſliż praw o żołdźiéch opiſánych trzymać ſie będźiemy/ nie baczę záprawdę/ iáko Turkowi odeprzemy. OrzJan 58; LatHar +3v; JanNKar D2; roſkażemy Kápitułam/ áby ich [ludzi narodu prostego] między ſię nád opiſány poczet nieprziymowáli. SarnStat 180; A opiſáną powinność máią czynić [Deputaci] z wolą náſzą królewſką SarnStat 361; A tych ſalaria któré tu ſą opiſáné/ nieináczéy áni więcéj máią bráć ábo wyćięgáć od ludźi SarnStat 1158, 55, 195, 197, 401, 407, 497 (21).

opisany około czego (2): Poſtanoviono a vchwaliono ieſt iż Commiſſarze niemayą wspravach ſądv fwoiego odstempovacz ſtatutu poſpolitego około granicz vykvpna ymienia abo dzialv opiſanego. ComCrac 17v; LibLeg 6/160.

opisany podług (a. wedle) czego (5): ComCrac 15v; WIná Burgrábi/ gdy ktho wyſtąpi przećiw vtćiwoſći Sądowey ſłowem/ álbo zá iákie niepoſłuſzeńſtwo/ ieſth opiſána wedle Práwá. GroicPorz k2v, lv, ſ4; a miałybj jeſli prawdziwie mam rzec wſzyſtki rzeczj w tej mierze podług vſtaw być opiſane. KwiatKsiąż C4.

opisany komu, czemu (9): że [...]pewny czas sejmowi był opisan Diar 25; ábowiem wielki ieſt gniew Páńſki ktory ſię zápalił przećiwko nam/ przeto iż oycowie náſzy nie byli poſłuſzni ſłowam tych Kſiąg/ nie czyniąc temu doſyć co ieſt nam w nich opiſano [ad faciendum iuxta omne scriptum super nobis]. BibRadz 2.Reg 22/13; Legitimi dies, Słuſzny czas w práwie ſtronóm opiſány áby ſie mogli ku práwu przigotowáć. Mącz 190c; iż ktoby ſie záchował wedle woley iego [Pana]/ iż tám dziwne á rozlicżne błogoſławieńſtwá były opiſáne káżdemu/ y ná niebie y ná ziemi. RejAp 98; RejPosWstaw [212]v; przerzeczonégo Piotrá ná winę powinną którá Sędźióm ieſt opiſána [pro Iudicibus expressam JanStat 649] ſkázuiemy. SarnStat 806, 75, 526, 735.

opisany ku czemu (1): abi tą Myncza bela ivz zlozona przez ti pany ktorzi w Statuczie ſą opiſani kv dozreniv vaznoſczi y miary Myncze ComCrac 14.

opisany na co (1): GDyby Páni ſzláchetcka przyzwoliłá mężowi ſwému ná przedánié ábo ná iákikolwiek zapis/ z dóbr iego/ z wiáná ſwoiégo/ któré ná tymże imeniu miáłá/ tráći wiáno ſwoie/ ile ná oné dobrá opiſáné tylko SarnStat 1178.

opisan(y) czym [w tym: aktami, konstytucyją (a. konstytucjami) (3), listem (4), odezwem, pisaniem, przywilejmi, uniwersałem (a. uniwersały) (2), ustawami] (25): I prawo Korony tej pospolite mocn⟨i⟩e to obwarowało, iż żadna konstytucyją bez posłow ziemskich uchwalona być nie może, ktora jeno sama uniwersały bywa opisana Diar 59; Areſt ná dobrá ſwego dłużniká zgołá/ nie máiąc długu ſwego żadnym zapiſem obligowánego/ vczyni też potym drugi/ máiąc dług Cyrográfem álbo iákim innym Vrzędowym dowodem opiſány GroicPorz ee2; UstPraw I2v; A gdyż o ſtaraniu młodzi wiele ćwicżeniu domowemu pozwalayą/ a wſzakoſz niektore rzecży o tym bywayą opiſane vſtawami KwiatKsiąż C4; któré drógi tedy téż ſą dla wiádomośći ludzkiéy przy opiſániu ſkłádów przerzeczonych oſobnym liſtem náſzym opiſáné. SarnStat 1230, 36, 288, 400, 725, 726 (11). Cf »prawem opisany«, »statutem opisany«.

opisany na czym (1): Ale ieſli mąż iéy ma inſzé dobrá ábo część iáką dóbr/ wiáno onéy żony iego/ ze wſzyſtką ſummą ná wiánie opiſáną/ zoſtawa y ma bydź záchowano ná połowicy onych dóbr ábo częśći przerzeczonégo mężá iéy. SarnStat 1178.

opisany o czym (5): LibLeg 11/158v; ták iáko ieſt o tym pozew opiſan miedzy inſzemi pozwy w Státućie. UstPraw I; A ieſliby pozwány nieſtánął/ ták go ſkażemy/ aby był karan/ iáko ieſt opiſano o mężobóyſtwie dobrowolnym y wiádomym. SarnStat 607, 354, 742.

opisan(y) gdzie [w tym: w czym (78), na czym (2)] (80): LibLeg 6/160, 11/158v, 182; iako w Proceſſie a wformvlie statutu novego ieſt opiſąno. ComCrac 22, 22; ConPiotr 32; SeklKat L4v; A obviązuyą sią y swe potomky isz to wsistko y kasdą rzecz s ossobna w they vgodzie oppissana maią sobie zyssczicz y spelnicz ZapWar 1548 nr 2668; KrowObr 109; BibRadz 2.Reg 22/13; OrzQuin Cv; RejPosWstaw 21v; NiemObr 153; LatHar 116; NAprzód do obiéránia Sędźiów/ Séymiki tym Woiewodztwóm ſkłádamy ná dźień y czás pewny w Tribunale Koronnym opiſány SarnStat 867; áby káżdy Kupiec [...] nie mógł áni śmiał/ iedno ſtárémi drógámi zwyczáynémi ná przywileiách [...] opiſánémi do miaft/ w których ſkłády ſą/ ieźdźić SarnStat 1230, 17, 418, 742, 1003, 1109 [2 r.] (11). Cf »w konstytucyjej opisany«, »w prawie opisany«, »w przywileju opisany«, »w statucie opisany«, »w Zakonie (Bożym) opisany«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: zaimek względny (4), iż (2), aby (1)] (7): a iesth obiczai i prawo Mazoweczkie iest o thim. Stara dawna opisane iż pozwi i przipozwi wszelkie albo ziemską pieczączią albo pieczenczia officii principis maią bicz pieczenthowany ZapWar 1545 nr 2646; O łyvdzye zbyegle wprzimyerzv yeſth opyſano yſch ych wpaniſthwach naſchich przedmwacz nyemami nad czo wyeczey biſzmi nyepowynny. LibLeg 11/158v, 11/182; GliczKsiąż O5; Przeto też opiſány ieſt porządek/ iáko ſye kto ma od powołánia wyzwolić/ ieſli będźie nieſłuſznie powołány. GroicPorz n4v; W Státućie Toruńſkim Roku 1538. vczynionym/ ieſt doſtátecznie opiſáno/ iáko ſie máią záchowáć mieſczánie w poymániu ſzláchty SarnStat 504, 310.

W połączeniach szeregowych (3): ktore rzeczy vyssey opisane y vmovione y vyednane maią dzierzecz myędzy sobą obye stronye ZapWar 1550 nr 2655; Iż nie thylko cżłowiek ale y Anyoł z niebá być co inſzego powiedał niżli ieſt wola Páńſka iuż mocno vtwirdzona opiſána y poſtánowiona/ vciekay od niego á przeklinay go. RejAp 149v; SarnStat 18.

W charakterystycznych połączeniach: opisane(-y, -a) lata, porządek (4), powinność, rzeczy (17), terminy, uchwały, zwyczaj; opisany dawno, dostatecznie(j) (3), jaśnie, z stara dawna, szerzej.

Fraza: »jako jest opisano« = est conscriptum, supra expressum JanStat (10): Skop zá dwá groſzá. Gęśi/ kury/ iáko ieſt opiſano w ſtárym Státućie. UstPraw D2v; á temi pieniądzmi [...] ták ſzáfowáć y one obracáć będę/ żeby nie ná inſzą potrzebę/ ieno ná tę z Pogány/ iáko ieſt [!] w Conſtituciiey opiſano/ y ná to niebeſpieczenſtwo Rzeczypoſpolitey były obrácáne. SarnStat 445; tedy wſzyſtkié tákowé liſty y przywileie [...] ták iáko ſámé w ſobie opiſáné ſą/ [...] nieporuſzonémi mieć y záchowáć chcemy SarnStat 1190, 274, 375, 502, 742, 966, 1061, 1284.
Wyrażenia: »czas i miejsce opisane« [w tym: na czas i miejsce opisane (3), wedle czasu i miejsca opisanego (1)] [szyk 3:2] (5): Séymy czáſu y mieyſcá opiſánégo bydź máią. SarnStat 31; Séymy Wálné tákże y Powiátowé/ wedle czáſu y mieyſcá ſtátutem opiſánégo/ ſkłádáć będźiemy. SarnStat 31; Ktoby nie dał tych dochodów ná czás y mieyſce opiſáné/ tedy pan Podſkárbi z Deputaty máią nam záraz deferowáć wſzyſtki. SarnStat 413, 364, 413. [Cf OPIŚNY]

»w konstytucyjej opisany« (8): vtwiérdzamy w zupełnéy mocy warunki wſzelákié w Conſtituciiéy łońſkiéy opiſáné oſtáwuiąc. SarnStat 93; A ták gdźieby aliquod legale impedimentum przypádło ná czáſy w Conſtituciiey opiſáné/ dla którégoby niemogły bydź ſądzoné/ tedy ſąd Ziemſki powinien inſzé czáſy obwołáć ſądowé SarnStat 723, 85, 445, 492, 717, 733, 735.

»prawem, w prawie opisany« = iure discriptus JanStat [szyk 17:2] (6:13): przeczeście WM radzili sejm tu w Warszawie a nie gdzie indziej na miescach zwyczajnych i prawem opisanych złożyć Diar 26; A gdy minie Gorące Práwo/ tedy [...] o gárdło iuż tákiemu nieidźie/ ále płáćić á doſyć czynić ma wargieltem w Práwie opiſánym wedle Stanu. GroicPorz m4, k3, 13, r2v; Leop Deut 17/19; tákowa godność Práwem y zwyczáiem opiſána ieſt OrzRozm P2v; Mącz 190c; ModrzBaz 9; EXEKVCIA od Práwá Duchownégo iest w práwiéch ſtárych Iágełłá Króla opiſána. SarnStat 542; ábo w proceśie ſądowym ták folgowáli/ że głównicy win práwem opiſánych vchodźili. SarnStat 612, 81, 243, 305, 526, 592, 771, 873, 1041.

»w przywileju, na przywileju opisany« [szyk 5:3] (7:1): A ieſli ináczéy Mytnicy vczynią/ ták o winę w Przywileioch piérwſzych opiſáną/ [...] niech będą poćiągnieni SarnStat 921; Gránice Zmódzkiéy źiemie opiſáné ſą wysſzéy w Przywileiu Brzéſkim SarnStat 1222, 75, 921, 960, 966, 1014, 1123.

»podług opisanej sprawiedliwości« (1): Co ieſt práwi ſłuſznie y dobrże [...] to ieſt y ſpráwiedliwie ále nie podług opiſáney ſpráwiedliwośći/ lecz do tey opiſáney ſpráwiedliwośći/ ta ſłuſzność prżyſtępuiąc onę lepſzą czyni. GórnRozm Gv.

»w statucie, statutem opisan(y) (jest)« = in statuto descriptus a. perscriptus JanStat [szyk 25:4] (25:4): A czo za vina na takove [urzędniki] ieſt opiſana wſtarem statuczie ComCrac 15v marg, 14, 17, 21v; Jachanie na woynę, ma bydz ſtarym obyczayem wStatuczie opyſanym, beſ Zkod ludzy. thak duchownych yako swyeczkych. ConPiotr 32; DiarDop 115; Ieſliby piſarz z kogo więcey wziął niż ieſt Státutem opiſano/ Táki ma ono wroćić co ná zbyt wziął UstPraw C2v, D2v, I; Ruſzenie poſpolite/ toć ieſt iáśnie opiſáne w Státućie OrzRozm V; A tákowych miar y wag/ áby wſzędy pod winámi w Státućiéch opiſánémi vżywano. SarnStat 280; á ieſli nápomnieni ináczéy vczynią/ winą w Státućie opiſáną niech będą karáni SarnStat 745, 31, 139, 144, 240, 320 (19).

»wina opisana [w czym]« = poena in statuto contenta a. descripta a. expressa a. iure communi descripta JanStat [w tym: pod winą opisaną (22)] (26): ComCrac 15v marg, 17, 18, 20v; Zbiegłego kmiećiá ták my y Stároſtowie náſzy/ ták też ieden drugiemu winien wroćić pod winą opiſáną UstPraw F2v; A ktoby tego nieuczynił nád ſtáre winy ſtátutom opiſáne/ ktore w mocy zoſtáwuiemy/ ſtem grzywien winy karan być ma UstPraw K3, E; A ták roſkazał/ áby był ten Dekret wſzędzie Exequowan pod winámi opiſánymi bez od włoki BielKron 201; Tákże Sal centenariatum, którą przywożą z Wieliczki do Miechowá/ nie ma bydź przedawána/ iedno w targowé dni/ pod winą w przywileiu opiſáną. SarnStat 960, 89, 104, 280, 394, 535 (17); CiekPotr ktv.

»wyższej, niżej opisany« = infrascriptus, subscriptus JanStat (8:8) (16): appellacia niema bycz do vyſſego dvchownego prava ani do Rzima dopvſczona pod viną nizei opiſaną. ComCrac 20v; ZapWar 1550 nr 2655; GroicPorz ſ4; UstPraw E; Vrząd Grodzki zupełny/ záśiádáć powinien będźie/ y ſądy niżéy opiſáné równo z nimi odpráwowáć. SarnStat 418; A potym záwżdy káżdégo roku ná tenże rok y dźień wysſzéy opiſány/ [...] Séymiki mocą ninieyſzégo Séymu náznáczamy. SarnStat 867; Ku wiecznéy pámięći ſpráwy niżéy opiſánéy. SarnStat 1015, 184, 613, 614, 993, 1026, 1042, 1108, 1162, 1222.

»w Zakonie (Bożym) opisany« [szyk 4:1] (5): Acżkolwiek on ſyny ſwoie z ich złośći á z zbytkow ſrogiemi ſłowy nápominał [...] wſzákże iż ták vpornych á nienákłonnych z vrzędu ſwego godnym karániem/ iákie było w Zakonie opiſáne nie karał RejPosWstaw [413]v; iż nie przez ſucceſſią w zakonie opiſáną ná vrzędy one wſtępowáli/ ále od zwirzchnośći świeckiey/ á ktemu Pogáńſkiey wtrącáni bywáli. WujNT 184; Mamyć opiſány w Zakonie Bożym porządek woienny PowodPr 59, 49; SkarKaz 157a.

Szeregi: »naznaczony i opisany« (1): Ktemu Królowéy Iéy M. máią bydź dobrá w Wielkim Kśięſtwie Litewſkim/ od nas náznáczone/ y opiſáne/ któréby ná káżdy rok prowentu/ iedenaśćie tyśięcy/ dwieśćie/ y pięćdźieśiąt złotych czyniły. SarnStat 1148.

»opisan i obwarowan« (2): A Sądy Ziemſkié w ſwych Powiećiéch/ [...] y iáko ieſt Práwem opiſano y obwárowano/ máią bydź odpráwowáné. SarnStat 1041, 1021.

»pewny, (abo) opisany« (2): Abowim [!] tu zá przeſtępki ſwiátá tego iuż wieſz pewny ſtátut ſwoy/ á pewne opiſáne winy ſobie. RejPos 248; więc ſie też y dźiewiątey kápitule przypatrzay/ á tám iuż náwet naydźieſz y cżás pewny/ ábo látá opiſáne/ ktorych ſie to wſzyſtko ſtáć miáło/ to ieſt kiedy przysć miał Meſyaſz CzechRozm 169v.

»położony albo opisany« (1): OSiádłému człowiekowi/ niema bydź dopuſczon Areſt ná pieniądze iego ſądownie położoné álbo opiſáné SarnStat 1161.

»opisany i postanowiony« [szyk 2:1] (3): áby tego żaden nie omieſzkawał/ aby te dwá dni święćił iáko ſą opiſáne y pewnego cżáſu poſtánowione ná káżdy rok. BudBib I 276d; VRzędów y Doſtoynośći/ áni ich przyczyniáć/ áni ich vmnieyſzáć nie będźiemy: iedno té któré ſą w Práwie opiſáné y poſtánowioné [nisi quae sunt iure conscripta JanStat 296]. SarnStat 81, 726.

»powiedzian i opisan« (1): Nád to poſtánowilichmy/ iż ktokolwiek wyſtąpiłby co przećiw temu co ieſt powiedźiano y opiſáno/ áby then był obieſzon ná drzewie ktore by było wźięte z domu iego BibRadz 3.Esdr 6/32.

»pozwolony i opisany« (1): INé rzeczy w Conſtituciach łońſkich przez nas pozwoloné y opiſáné/ [...] oſtáwuiemy SarnStat 492.

»opisany a przykazany« (1): ábyſie náuczył báć Páná Bogá ſwoiego y ſtrzec przykazánia y Obrzędow iego/ ktore opiſáne y przykazáne ſą w práwie [que in lege praecepta sunt]. Leop Deut 17/19.

»ustawiony i opisany« (1): któré [winy] ſą ná Mytniki vſtáwioné/ y w Przywileiách opiſáné [in statutis atque priuilegiis descriptis JanStat 60] SarnStat 921.

»wyrażony i opisany« (2): Poſtánawiamy/ áby nápotym álienáćiȩ żadné ważné nie były/ którychby w Práwiéch y Przywileiach przyczyn y kondiciy ſłuſznych/ [...] wyráżonych y opiſánych nie było SarnStat 182, 210. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

3. Przedstawiony, pokazany; omówiony, wyłożony; expressus, descriptus JanStat (157): ComCrac 21v; SeklWyzn A; KromRozm III M7v; A iż ty konie ſą bez vzdy opiſáne/ tedy dawa znáć Duch ś. iż nie władną imi ći co ná nich ſiedzą BibRadz II 138b; SienLek 87, 195; GrzepGeom C2; Acżći ieſt ſzyrocze opiſáną wola Páná náſzego/ iákobychmy mieli vżywáć ſpráwiedliwośći ſwych/ ábychmy vchodzili gniewu Páńſkiego. RejPos 130v, 10v, 255v; KuczbKat 45; BielSpr 26; WujJudConf 226; RejPosWstaw [1432]; CzechRozm 84, 234, 249v; PaprPan kt; Oczko 2v; SkarŻyw A4, 114; W który [psalm] gdy kto weyźrzy [...] vyźrzy w nim Bogá bogátego goſpodarzá/ y Páná wſzytkiego známienićie opiſánego CzechEp 287, 159, 230, 309, 370, 382, 384; KochJez kt, A2; ábowiem żyćie prawdźiwych Chriſtyánow/ thák opiſáne ieſt/ iż świát záwſze ſię ná nim gorſzyć będźie NiemObr 10; Ieſt tedy w piśmie świętym/ náuká doſtátecżna pozoſtáwiona/ o kroleſtwie Bożym: y opiſáni ſą ći/ ktorzy do niego należą NiemObr 78, 139, 158; Tu maćie iuż doſyć iáſnie opiſáną prawdźiwą chrześćijáńſką miłość ReszHoz 135; ReszList 148; Cżego mamy iáſny á świeży przykład przez Miſtrzá Andrzeiá Melzyuſá opiſány/ co ſię sſtáło w źiemi Szwabſkiey/ w mieśćie Ráwenſzpurku Roku Páńſkiego/ 1578. WerGośc 228; zwártuyćie W.M. Kroniki Graeckié y Láćińſkié/ gdźie wſzyſtkié ſpráwy narodów wſzyſtkich ſą pilnie opiſáné OrzJan 26; W téy Rzeczypoſpolitéy ták opiſánéy/ gdy żyli przodkowie náſzy/ wſzyſcy pilnuiąc vrzędu ſwégo/ łácno bronili zgody OrzJan 49; LatHar 315, 476; WujNT 849 marg, Xxxxx3.

opisany wedle czego (4): BibRadz II 2a marg; Dzienne ſprawy wedlie Niebieſkich Biegow ná rok Panſki Przeſz Caſprá Goſkiego wliekarſtwiech Doctora pilnie opiſſane. Goski kt; A to iuż będzie práwie błogofláwiony á ſwięty/ ktory będzie ználezion w pirwſzym z martwywſthániu ſwoim wedle tych kśiąg żywotá opiſánym. RejAp 174; SkarJedn 36.

opisany z czego [= na podstawie czego] (1): A coż tho zá zapłátá ma być náſz miły Pánie? oto ią maſz opiſáną z rozlicżnych głoſow piſmá ſwiętego/ iż iey obfitośći/ bogáctwá/ á roſkoſzy/ żadny ięzyk wyſłowić/ żadne piſmo wypiſáć/ żadna myſl rozważyć nie może. RejPos 263.

opisany komu (8): SarnUzn F8; RejPos 104v; Przetoż tych wſzytkich rzecży ktore ſą przeciwne Zakonowi Bożemu przez Moiżeſzá nam opiſánemu ſtrzedz ſie mamy. RejPosWstaw [212]; á więc ia przeſtánę ná tych żywoćiech świętych ktore mi ſą opiſáne wzakonie ſtárem y nowem SkarŻyw A4v; y mamy przed ocżymá ſwymi wiele piſm, w ktorych nam ſą opiſáne żywoty Papieskie. CzechEp 416, 118, 366; SiebRozmyśl [A4].

opisany przez co (1): iż Bog właſniey bywa opiſány przez to cżyni nie ieſt niż cżym ieſt. CzechEp 231.

opisany czym (4): KwiatKsiąż O4v; RejAp 185; Iednak ia [...] wolę z Páwłem/ y z innymi wiernymi ná tym przeſtáć: ktory wſzędy ma zá ſobą świádectwo z piſmá ś. niźli ná tym twoim/ terminámi Antychriſtowymi/ á mowámi wymyſlonymi z rozumu ludzkiego/ opiſánym y ozdobionym. CzechRozm 59v; PaprPan kt.

opisany o czym (4): SienLek 184; Thákże y o inſzych ſpráwach co ſie ná then cżás dzyało około tego Páná náſzego/ ſzyroce ieſt wſzędy opiſano RejPos 104; HistHel D2v; O czym w Przywileiu Koronnym vigore reſtitutionis dánym ſzérzéy opiſano ieſt SarnStat 1027.

opisany gdzie [w tym: w czym (71), na czym (3), u kogo (2); „tam” (4), „tamże” (2), „tu” (2); z lokalizacją biblijną (3)] (94): Naprzod wyznawam że trzymam wiarę Chrzeſcijańſką iako ieſt wedwvnaſcie cżłonkach opiſaną y rozdzieloną/ od Apoſtołow ſwiętych. SeklWyzn B; bo tam ieſt [w Piśmie Świętym] prawda boża/ tam ieſt wola boża wſzyſtka/ y dobroć/ przykazanie y miłoſierdzie boże opiſane. Daniel. 10. Pſal. SeklWyzn C, b2; SeklKat A6, E2; yáśnye to naydźyeſz opiſano Deut. XII. KromRozm II 1, m3v; GroicPorz dv, g4v, t4; Wkthorey Regule/ to ieſt/ Ewánieliey ſwiętey/ ieſt doſkonále opiſána náuká/ iáko mamy przydz do żywotá wietznego KrowObr 138, 18; Goski kt; A co za pożytek ty takowe rzecży przinoſą/ wżywoćie Licurguſowym opiſano ieſt. KwiatKsiąż P2v; SarnUzn E8; inné lékárſtwá żyłné ſą opiſáné w powieśći o kurczu. SienLek 144, 148v; RejAp 109v; cżyńże wolą ſwiętą iego/ ták iákoś ſłyſzał krociuchno tu opiſáną RejPos 220, 102, 186; BiałKat 71; y co zá vrząd ieſt tákowych obráńcow w koſciele Bożym/ ná inych mieyſcach opiſano naydzyeſz RejPosRozpr c4; HistHel D2v; Co wſzyſtko dla tego z táką pilnośćią w ſłowie Bożym ieſt opiſano; áby ſobie ludzie inſzego Bogá nie zmyſláli CzechRozm 10; Owoce záś duchowne maſz opiſáne/ Gal: 5.ꝟ 22. y ná inſzych mieyſcách. CzechRozm 241, 97, 261; SkarŻyw 241; CzechEp 374, 366, 416; Páſſya: To ieſt hiſtoria męki Páńſkiey/ opiſána od ſ. Máttheuſzá w rozdziale 26. y 27. LatHar 688 marg; WujNT 784; Pátrzáć trzebá wysſzéy, List 21. dwá Státuty o téy rzeczy: ále tu iuż ſam Proces opiſány. SarnStat 151, 749, 1027. Cſ »opisan(y) w kronikach«, »w księgach opisany«, »opisany w liście«, »w Piśmie (Świętym) opisan(y)«, »wyższej, niżej opisany«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: jako (3), iż, co] (5): iáwnie ieſth opiſano w kronikach/ iż Krol Káźimierz wtory doſtał iey [Ziemi Podolskiej] cżęść ſpadkiem przyrodzonym BielKron 390v; Nie mniey w nowym zakonie iáſnie á ſzcżyrze ieſt nam opiſano/ iáko ma być znan Pan Bog náſz SarnUzn E8; RejAp 109v; CzechEp 118 marg, 369.

W charakterystycznych połączeniach: opisana(-e) rzecz(y) (5), słowa, sprawy (7), wiara, wola Pana, żywoty; opisany dobrze, doskonale, dostatecznie (7), jaśnie (7), jawnie (3), krociuchno (2), krotce, krotko, osobno, pilnie (4), prawdziwie (2), szczerze (2), szeroce (szyroko) (7), szerzej (szyrzej) (4), wiernie (2), własniej, z (jaką) pilnością, znacznie, znamienicie, z osobna, źrzetelnie (2).

Fraza: »jako (jest) opisany, opisano« = ut descriptum est JanStat (6:5): SeklWyzn B; GroicPorz g4v; KrowObr 18; á ony rány iáko y wprzod opiſáné/ grynſzpanem záſyṕ. SienLek 182v; RejPos 10v, 102; HistHel D2v; przetobym rad/ ábyś mi tę tám rzecż wſzyſtkę/ iáko ieſt od Ewánieliſty opiſaná powiedźiał CzechRozm 236; GDy który człowiek [...] będźie obwinión/ iż iego ſługá gwałt dómowi vczyni/ á iáko opiſano ieſt goſpodarzá/ żonę/ dźieći/ álbo ſługę ná dóm náſzedſzy/ gwałtowną ręką w domu zábiie SarnStat 506, 933, 1155.
Wyrażenia: »opisan(y) w kronikach« (3): BielKron 390v; Ale ty rzecży ſą opiſáne w kronikách krolow Iudſkich [praescripta sunt in libro historiarum Iudae] BudBib 3.Esdr 1/32; StryjKron 612.

»w księgach [czyich], w książkach opisan(y) (jest); księgami opisany« = scriptus in libro Vulg [szyk 9:2] (6:4:1): KromRozm III C3; A oſtáthek dzieiow Abia/ y drog/ y ſpraw iego/ bárzo pilnie opiſano ieſt w kxięgách Addo Proroká [scripta sunt ... in libro Addo prophetae]. Leop 2.Par 13/22; co wſzytko doſtátecżnie w tych kſięgách ieſt opiſano. BibRadz I 353v; Abowiem wiele v nas takowych rzeczy ieſt/ ktore w naſzyeh Xięgach albo kroćiuchno opiſane ſą/ albo zgruntu zaniechane KwiatKsiąż H2v; ktore ſprawy z ſamych rzecży daleko lepiey mogą być poznane/ niżeli by mogły być zmowy wyrozumiane/ albo iakimi Xiegami mogły być opiſane KwiatKsiąż O4v; SienLek 70; Reieſtr Rzecży Cżelnieyſzych w tych kſiąſzkách opiſánych/ dla prętſzego y łácnieyſzego náleźienia/ według porządku obiecádłá ſpiſány. CzechRozm *, 75, 101, 258v; SiebRozmyśl [A4].

»opisany w liście« (2): Tego tedy nowego ſtworzenia y odnowionego żywotá ſkutki/ ſpráwy/ á poſtępki/ á tákże theż y ſtárego cżłowieká vcżynki/ doſyć doſtátecżnie ſą opiſáne w liſcie do Gálátow. RejPosWiecz2 94; RejPosRozpr c2v.

»pismem opisany« (1): Iż ſą rozlicżne á żadnym piſmem nie opiſáne roſkoſzy przybytkow Páńſkich RejAp 185.

»w Piśmie (Świętym), w słowie bożym (a. pańskim), w Nowym Testamencie, w Biblijej opisan(y)« [szyk 30:2] (16:12:3:1): Nieieſtem takowego ſvnięnia [!] a bych mógł tak blvſnić/ że by człowiek więczey mogł/ niſz pan bog/ y nadwoła iego cżynić ynaeżei wpiſmic ſwiątim opiſaną. SeklWyzn Av, a2v, Fv, g4v [2 r.]; SeklKat Q2; MurzNT 73; GrzegRóżn Bv, K3v; O ktorego [Chrystusa] dźiwnym pocżęćiu iuż ia dáley mowić niechcę/ áni ſobie żadnego innego ſpoſobu pocżęćia iego ſzukáć/ ábo ſobie zmyſláć będę/ nád ten doſyć iáſnie y doſtátecżnie w ſłowie Bożym opiſány. CzechRozm 164; iednák z wiela okolicżnośći w piſmie świętym opiſánych/ mogą ſie niektore ku teyże rzecży należących pokazáć CzechRozm 170v, 5v [2 r.], 10, 73, 221, 228v, 240; Przetoż żeby beſpiecżniey z żywotow w Biblijey opiſánych pożytek bráć ſie ku poſpolitemu zbudowániu z kátolickim y kośćielnym wykłádem mogł: naydzieſz tu wſzytkich przednieyſzych świętych żywoty z piſmá ſtárego zakonu wybráne SkarŻyw A5, 241; Wſzytko iest w słowie Bożym dostátecżnie opiſano co potrzebá wiedzieć ku zbáwieniu. CzechEp 118 marg, 107, 232, 288, 360, 404; NiemObr 132; tedyć więtſza ieſt ślepotá odſzczepieńcow/ ktorzy kośćiołá Kátholickiego w piśmie ták iáśnie opiſánego nie widzą: á niżli Zydow/ ktorzy ſię Chriſtuſá doczytáć nie mogą. WujNT 629, 104, 297, 324; SkarKazSej 670a.

»kilą słow opisany« (1): wſzákże ſpráwy ich [świętych] krotce w piśmie świętym dotknione/ y wielka cnotá ich/ kiłą ſłow opiſana ieſt. SkarŻyw 240.

»słowo od słowa opisany« (1): ták iáko niżéy ſłowo od ſłowá opiſáné [zwyczaje] ſą. SarnStat 1155.

»krotkimi słowy opisany« (1): ale nas do Chriſtuſſa wiedzie [...] ale iedno ſama wiara/ ktora krotkimy ſlowy od Apoſtołow ieſt opyſſana a zowiem ią credem. SeklKat N3v.

»wyższej, niżej opisany« [= o ogólnikowym określeniu miejsca opisu w tekście] (4:3): Ja Staniſlaw sin Mikolaiow [...] yzem przitich wſchithkich rzeczach wiſchei opiſanich wespolek sprzerzeczonemy pany na swyadeczthwo wezwanemy obliczny stal MetrKor 59/77v; ConPiotr 34; SkarJedn 269; gdy ſię ſkońcżą cżáſy pánowánia wyżſzey opiſánych Monárchiy Krolow CzechEp 364; pod ſpráwą y rządem teyż to niżey opiſáney Societatis ReszHoz 139; SarnStat 365, 1155.

Szeregi: »opisany i obwołany« (1): ácż ieſzcże ſą pewnieyſze dekrethá y obietnice Páńſkie/ v Prorokow iego ſzyroko opiſáne/ y przez vſtá ich obwołáne RejPos 186.

»opisany i okazany« (1): Wſzyſtkie liſty Apoſtolſkie [...] ná to ſą wydáne/ áby przez nie do opiſánego w nich y okázánego/ Iezuſá Meſyáſzá [...] ludzie przyſtáli CzechRozm 97.

»opisany i opowiedziany« (1): ktorać [wola boża] też doſyć znácżnie y doſtátecżnie w ſłowie Bożym ieſt opiſána y opowiedźiana. CzechRozm 228v.

»opisan i wyłożon« (1): iáko s przepáśći wyſzedł dym ſmrodliwy/ á z dymu ſzáráńcża/ tho iuż tám ieſt ſzyrzey opiſano y wyłożono. RejAp 109v.

»opisany i wystawiony« [szyk 1:1] (2): tłumiąc y zákrywáiąc zbáwienny fundáment/ iáśnie y źrzetelnie w ſłowie Bożym opiſány/ y ná iáśnią świátu wyſtáwiony. CzechEp 252; NiemObr 107.

»opisany i krotko zamkniony« (1): Toć ieſt prawdziwa wiara chrzeſcijańſka w przerzecżonych cżłonkach opiſana/ y krotko zamkniona SeklWyzn b2.

»opisany i zostawiony« (1): iákoby nie doſyć było ná wierze Apoſtolſkiey/ w piſmie ś. opiſáney/ y zoſtáwioney? NiemObr 132.

4. Odgraniczony, oddzielony; circumscriptus JanStat (5):

opisany od czego (1): y áby pokóy przymierze y ziednoczenié od wſzelkiégo ſpoſobu podeyźrzenia było opiſáné/ dla iego vgruntowánia y mocy to przykłádamy SarnStat 1104.

α. geom. Otoczony, zakreślony (4):

opisany czym (2): Figura o ſześći węgłách/ kołem opiſána. GrzepGeom D4, F.

Wyrażenie: »figura opisana« (2): Záśię Figurę z proſtych liniy/ drugą tákże z proſtych liniy Figurą opiſáć/ to zową/ kiedy ią zwiérzchu ták okréſzą/ iż ſtronámi ſwemi ſye będźie dotykáć węgłów Figury opiſánéy. GrzepGeom D4v, D4.
Szeregi: »okreszony albo opisany« (1): Ty tedy obádwá kąty/ ſą ieden kąt Kliná okréſzónégo álbo opiſánégo kołem GrzepGeom F.

»wpisany i opisany« (1): Kwádrát wpiſány y opiſány. GrzepGeom D4v.

5. Dokładnie oznaczony, określony; ograniczony; dimensus Calep (4): ktora [tyzanna] ták ma być wárzoná/ iáko ią tu opiſáną naydźieſz/ gdy w vkazáczu poſzukaſz. SienLek 140; Ofiarownictwá tedy tego ktore nań [Melchisedeka] ieſt od Bogá włożone/ pocżątku y końcá nie máſz pewnie opiſánego. CzechRozm 35v; Calep 303b.

opisany czym (1): Bo we wſzyſtkich rzecżách ieſt Pan Bog/ álbo ie tworząc/ álbo ſtworzone chowáiąc: áni żadną kráiną/ y żadnym kreſem opiſány KuczbKat 380.

Synonimy: 1. wymieniony; 2. postanowiony, pozwolony, przykazany; 3. obwołany, okazany, opowiedziany, wyłożony, wystawiony; α. okreszony, wpisany.

Cf NIEOPISANY, OPISAĆ, OPIŚNY

AW