a. Ustanowiony jako prawo, uchwalony (67): ComCrac 18; Posłowie powiedzieli, że nic miedzy sobą postanowionego nie mają Diar 31; BielKron 236; Stare conventis et stare pactis, Vmowione rzeczy pełnić/ doſić czynić poſtánowionym rzeczóm. Mącz 417b; Te Trádycye ktore wſzyſtek po świećie Kośćioł záchowuie/ znáć że álbo od Apoſtołow/ álbo od Powſzechnych Coⁿciliy [...] zlecone y poſtánowione były WujJud 41; kreẃ ſwoię wylał [..] ná nowego Teſtámentu z námi poſtánowionego vtwierdzenie. CzechRozm 260v, 86; ponieważ ártykuł o mężoboycách/ o ktoremem máło wysſzey mowił/ od ſámego Bogá poſtánowionem/ bárzo hárdźie wzgardzamy. ModrzBaz 142v; ActReg 133; Przywiléy wysſzégo práwá Niemieckiégo [...] przez Kázimiérzá Wielkiégo poſtánowiony SarnStat 951, 14, 185, 211.

postanowiony dla kogo (1): że zakon nie ieſt dla ſpráwiedliwego poſthánowiony/ ále dla nieſpráwiedliwych Leop 1.Tim 1/9.

postanowion(y) komu (5): RejPos 187v; ieſli [...] práwo wam od zbáwićielá wáſzego poſtánowione/ przez S. Apoſtoły/ przeſtąpićie: wiedzćieſz otym/ iſz [...] SkarJedn 132; iż zakon nie ieſt poſtánowion ſpráwiedliwemu/ ále nieſpráwiedliwym WujNT 1.Tim 1/9, s. 722; SkarKaz 315b.

postanowiony czym (1): VotSzl C2v cf »postanowiony i utwirdzony«.

postanowiony na czym [= przez ciało ustawodawcze] (2): pytał: ieśliby na Zborze Niceńſkim/ y to co ná nim poſtánowionego ieſt/ przeſtawał SkarŻyw 389; SarnStat 347.

W charakterystycznych połączeniach: postanowion(y, -a, -e) (jest, są) artykuł (2), dekretały, kondycyje(-a) (3), konstytucyja(-e) (2), listy uniwersalne, Nowy Testament, przykazania (rozkazania) (2), przywilej(e) (2), tradycyje, zαkon (4).

b. Aktem prawnym lub (zwłaszcza o Bogu) aktem woli powołany do istnienia: zadekretowany, wprowadzony, nakazany, założony [w tym: o Bogu i Chrystusie (78)] (189): nalyezyon bendzye mog bicz obiczay yako [...] ſprawyedlywoſcz granyczna poſthanowyona bedzye. LibLeg 11/182, 11/140; ZapWar 1548 nr 2669; KromRozm I B4; zwyczay krzeſciyáńſki/ znáyąc roznoſć vrzędow przez ápoſtoły y ſámego páná poſtánowyonych/ káżdemu właſne imyę przywłaſſczył KromRozm III I2v, G3v, G4v, G8v, H6v, K2; jakoby [obrona] najsnadniej postanowiona być mogła [...] ku zachowaniu pokoju wnętrznego. Diar 44, 39, 40; Stąt tu iuſz możeſz obátzyć/ iż ći tak rzeknący Kárdynali [...] [są] dla pychy wkośćiele Rzymſkim poſtánowieni KrowObr 35v; iż tá Mſza wáſzá/ nieieſt poſtánowioná áni od Kryſtuſá Syná Bożego/ áni od Apoſtołow Swiętych iego/ ále ieſth poſtánowioná od Włochow Rzymſkich Papieżow. KrowObr 198v-199, A2v, B2v, B3 [3 r.], B3v, 5v (14); OrzList kt; iż on porządek przyrodzony od bogá poſtánowiony odmieniony ieſt. BibRadz I 2b marg, 1.Mach 14/18, 2.Mach 4/43; BielKron 225v; OrzQuin Q3v; RejAp 32v; GórnDworz V6; A záwżdy inſze á inſze cżárthowſkie wymyſły káżdemu ſwiętu z oſobná wynáyduiąc/ zániechawſzy prawdziwych obchodow ktore były przez Duchá ſwiętego poſtánowione RejPos 276v, 52v, 88v, 121v, 165, 194v, 265; RejZwierc 140; WujJud 41v, 160v, 163v, 247; choćiaż Pokutá/ obieránie Sług Kośćielnych/ y Małżeńſtwo ſą rzecży święte/ y od Bogá poſtánowione/ iednák Swiątośćiámi być nie mogą WujJudConf 159, 138, 185v; Aleć y Páweł ſ. mowiąc o ſłużebnośći ku ktoremu końcowi ieſt od Páná Bogá poſtánowioná/ nie zámilcżał iednośći ciáłá Koſciołá Krześćiáńſkiego RejPosRozpr c; RejPosWstaw [143⁴]v [4 r.]; BudBib Eccli 35/5; okaſz naprzod [...] ieſli [obrzezanie] vſtáć mogło/ będąc ná wiecżne cżáſy od Bogá poſtánowione. CzechRozm 73v, 73v, 81, 101 v, 164, 249, 25lv; W wielu mieśćiech bywáią nierządne domy iáwnie poſtánowione: áby tám nędzne białe głowy káżdemu były poſpolite ModrzBaz 53v; karánie ſrogie/ iéſliby w cżem [urzędnicy] ná onem vrzędźie wyſtąpili/ ma być poſtánowienie [lege: postanowione] [poenae severissimae ... constituendae]. ModrzBaz 16, 2v, 19v, 96, 98, 104, 130, 137v; niechćiał Pan B. ábyſię rząd kośćielny raz poſtánowionj mienił SkarJedn 208, 161, 177, 204, 234, 240 (9); SkarŻyw 300, 538; gdyż zakon on tylkoż záſádzony był w pokármach y nápoiách/ y rozlicżnych kąpielách/ y vſpráwiedliwiániách ćiáłá: ktore były poſtánowione áż do cżáſu napráwy CzechEp 33, 11, 21, 68, 368; NiemObr 14, 34; ReszPrz 65; ktore ſłowá [...] to pokázuią/ że małżeńſtwo od Páná Bogá ieſt poſtánowione WerKaz 283, 280, 283; GórnRozm B4v, C4; Proces contra rebellos postanowion. ActReg 74, 43, 61; Calep 290b; GostGosp 142; OrzJan 59; potym [masz] dni vrocżyſte/ ná pámiątkę y cżeść Mátki Bożey poſtánowione LatHar 331, 81, 119, 413; A te ktore ſą zwierzchnośći, od Bogá ſą poſtánowione. WujNT Rom 13/1; Náuczyćiele ábo Doktorowie w kośćiele od Chriſtuſá poſtánowieni. WujNT Aaaaaa2, 375, 453, 608, 651; WysKaz 19; GDyż dobrá y dźierżáwy ſtołu náſzégo Królewſkiégo nie tylko dla oſoby náſzéy/ ále y dla obrony y záchowánia Króleſtwá wſzyſtkiégo/ od początku ſą poſtánowioné SarnStat 83; Sędźia nowy przez ſzláchtę onéy źiemie niech będźie obran/ wedle zwyczáiu zſtárádawná poſtánowionégo. SarnStat 555; áż do Séymu Powiátowégo/ który będźie w káżdym Woiewództwie poſtánowión. SarnStat 718, 15, 37, 49, 56, 112 (20); PowodPr 50 marg; iż ieſzcze ſpowiedźi poſtánowioney nie było SkarKaz 349b; VotSzl E2; [szosów płacić Królowi IM nie chciał, robót postanowienych more aliorum colonorum [...] ciągnąć nie chciał DokumPłock 1566 nr 665].

postanowiony komu (4): że on porządek Apoſtolſki [...] thylko był do cżáſu od Páná koſciołowi poſtánowiony RejPosRozpr c3; áby y domy poſpolite były im [ubogim] poſtánowione [constituantur] ModrzBaz 37v; máią też być poſtánowione [constituenda et decernenda] zapłáty dobrze záſłużonym ModrzBaz 118, 79v.

postanowiony czym (5): nie twoiá rzecż ieſt ſtrofowáć ty rzecży [...]/ ktore ſą z dawná ſkońcżone á poſtánowione mocą Synodu BielKron 196v; Quaero an libertates testamento datae competierint, Pytam yeſli wolnośći Teſtámentem poſtánowione należáły/ á godźiły ſie dáć. Mącz 295c; Bo mowię [...] o práwie/ ktorem ná iedny bárzo ſrogie/ á ná drugie bárzo lekkie karánie zá mężoboyſtwo ieſt poſtánowione. ModrzBaz 70v; WujNT 286; SarnStat 726.

postanowiony czym [= jako co] (1): mowi o ſzábáćie/ że on wiecżnym przymierzem poſtánowiony był CzechRozm 99v.

postanowion(y) na czym [= przez ciało ustawodawcze] (6): ma bydz karąn [...] thą wyną ktora bendzie na Seymie przyſſlem poſtanowiona. ConPiotr 33v; BielKron 305v [2 r.]; Dwie rzeczy poſtánowióné ná Concylium Apoſtolſkim. BiałKat 136 marg; nato namawia abiſcie porzadku poſtanowionego na conuocatijei Warſzewſkiei nietrzimali PaprUp K; SarnStat 418.

W połączeniach szeregowych (2): Stipulatio, Przirzeczenie/ podyęcie ſie pełnić y czinić doſić przikazáney/ naydźioney á poſtánowioney rzeczy. Mącz 416d; Prawdźiwe chwalcę Boże/ ktorzy nic inſzego nie cżynią áni wierzą/ iedno to co należy w świętych zwycżáioch onych pierwſzych Kośćiołow przez ſámego Páná Chriſtuſá fundowánych/ przez Apoſtoły iego poſtánowionych/ przez piſmá święte mocnie vtwierdzonych WujJudConf 8.

W charakterystycznych połączeniach: ceremonije (są, jest) postanowione(-y, -a, -eni), cła, czystość kapłańska, dni święte (a. uroczyste) (3), domy dla ubogich, dostojności, karanie (poena) (6), Kościoł (4), małżeństwo (5), msza (2), nabożeństwo, nauka(-i) (3), nierządne domy, obchody, obrona (5), obrzezka (obrzezanie) (2), ofiary, Pismo Święte, pokuta, porządek (17), post, proces, przełożeni, reguła, roboty, rozjem, rząd (5), rzeczy (18), sakrament (4), sąd(y) (3), sjem (4), służebność, sposob, spowiedź, sprawa (4), sprawiedliwość, sprzyjaźnienie, szabat (2), szos, śpiewanie, świątość (2), święto, urząd (urzędy) (6), uspokojenie, wieczerza Pańska (2), wina [= kara] (4), wolności, zapłata, zbor, zwierzchność (10), zwyczaj (obyczaj) (5).

c. Wyznaczony, ustalony (39): tha [granica] ma bicz posthanoviona myędzy tbemy zyemyamy yako bilo stharadawna LibLeg 6/159, 10/70, 11/25, 26v; iakowy cel albo miára w tey rzeczy poſtánowioná być może/ w ktorey wſzyſtki rzeczy ktore poiąć mamy przeſmierne ſą? KwiatKsiąż D3, B2v; Mącz 392c; Dla tego ieſt pewny Regeſtr Kśiąg Prorockich y Apoſtolſkich w Kośćiele Bożym poſtánowiony WujJudConf 36v; ktorych [towarów] gdyby byłá cená słuſzna poſtánowioná/ byłoby to z pożytkiem Rzecżypoſpolitey [quarum precium iustum constitui e republica fuerit]. ModrzBaz 34v, 105, 121v; iż vbodzy/ którzy ſą przez Królá poſtánowieni/ od Zupniká [...] nie máią bydź ná liczbie kłádźieni. SarnStat 376; áby ośmnaśćie niedźiél rok [tj. termin] zámierzony ku zápłáceniu był poſtánowión y záchowan SarnStat 693; Dróg ſzérokość iáko ma bydz poſtánowiona. SarnStat 1234, 285, 286, 389, 954, 982, 1071, 1217; będą poſyłáć goſpodarzowi [...] robotnikow ſwych koleią poſtánowioną GrabPospR M3, L.

postanowiony do czego (1): Do tych [chorych] opátrowánia rożne mieyſcá ſą poſtánowione ReszHoz 120.

postanowiony ku czemu (2): w tern práwie [...] ták ſię wiele roznośći zamyka [...] y godźin á cżáſow ku poimániu poſtánowionych ModrzBaz 81. Cf postanowiony komu ku czemu.

postanowiony komu ku czemu (1): iáko pierwſze ſześć dni w tegodniu ſą poſtánowione człowiekowi ku prácowániu LeovPrzep H.

postanowion(y) na kiedy (2): GórnRozm C3v; CO ſie tycze okázowánia w Powiećiéch/ żeby ná dźiéń pewny poſtánowiono było SarnStat 126.

postanowiony gdzie [= aby był gdzie] (1): áby then Syem álbo nie był/ álbo w Budzyniu poſtánowion był BielKron 413.

W charakterystycznych połączeniach: cel (jest, są) postanowion(y, -a, -e), cena (4), drogi (2), dzień (2), godziny (2), granica(-e) (7), kolej [= kolejność], miara, miejsce (2), okazowanie, rejestr, sjem, suchedni, summa.

d. Zastrzeżony, zarezerwowany [komu] (1): ktore [sprawy o poczciwość] w káżdey Rzecżypoſpolitey zwierzchnym Pánom/ ábo Krolom poſtánowione ſą [reservata sunt] ModrzBaz 93v.

e. Mianowany, wybrany do pełnienia jakiejś funkcji [w tym: przez Boga i Chrystusa (51)] (147): iż káżdy biſkup álbo kápłan z ludźi poſtánowyony/ dla ludźi bywa poſtánowyon KromRozm III K5, K5, Q; DiarDop 116; KrowObr 127; O ſtrożu poſtánowionym áby oznaymiał trąbą przyiazd nieprzyiaćielſki Leop Ez 33 arg; Z tych poſtánowieni ſą cztery y dwádźieſćiá thyſięcy áby pilnowáli poſługowánia domu Páńſkiego [Ex ipsis ad sollicitandum super opus domus Domini fuerunt viginti quattuor millia] BibRadz 1.Par 23/4, Ex 5/14, I 136b marg; NApirwey Elektorowie/ to ieſt/ wybráńcy ná wybieránie Ceſárſtwá ſą poſtanowieni z duchownych oſob trzey Arcybiſkupowie BielKron 175v; assignati a praetore apparitores, Ceklarze od woytá poſtánowieni. Mącz 392c; WujJud 82v, 117, 141v, 142, 155v; Poſtánowione ſą we zborze Bożym porządne o tym ſądy y Sędźiowie/ mężowie pobożni WujJudConf 211v, 42v; RejPosRozpr c, c3; Bo zá cżáſow Dawida y Aſáfá byli od dawnych cżáſow poſtánowieni przednieyſzy nád śpiewaki [Quia in diebus David et Asaph ab exordio erant principes cantorum] BudBib 2.Esdr 12/46, 4.Reg 12/11; iż Iezus Chriſtus/ Krol raz od Bogá poſtánowiony y teraz kroluie CzechRozm 191, 176v [2 r.], 179v, 181, 181v, 191v [2 r.], 250v, 251 [2 r.]; Toż ma być rozumiano y o ſtronách pozwánych/ áby miáły pewne á z wyroku Rzecżypoſpolitey poſtánowione rzecżniki ſwe [ut constituantur qui reorum causas tueantur]. ModrzBaz 95; záprawdę áby złośći karáne były/ bárzo trzebá tego/ áby kát od vrzędu iáwnie poſtánowion [oportet publice carnificem constitui]. ModrzBaz 96, 13v, 30, 35, 36, 87 (10); Wiem iz ieden muśi być ſtárſzy páſterz/ y ſtárſza głowá od Chryſtuſa poſtánowioná nád wſzytkimi Chrześćiány SkarJedn 158, 48; SkarŻyw 300; że wſzyſcy/ przed iednym od Bogá poſtánowionym ſędźiem/ ſtánąć mamy CzechEp 62, *3v, 16, 20, 54, 78 [2 r. (11); to coſmy powinni/ nie tylko Krolowi/ ále y vrzędnikom od nie^go poſtánowionym oddawamy NiemObr 151, 5, 21, 118; ReszList 144; GostGosp 146; Abowiem káżdy Arcykápłan bywa poſtánowion ku ofiarowániu dárow y ofiar zábitych WujNT Hebr 8/3, Philipp 1/16, Hebr 5/1, 1. Petr 2/8; áby Sędźiowie y Burgrábiowie byli ośiedli w onych źiemiách/ w których od ſwych Stároſtów poſtánowieni vrzędy ſpráwuią. SarnStat 490, 144, 234, 572, 947, 1075 (9); Aby żaden rycerſkiego ſtanu cżłowiek/ nie mogł adire haereditatem et poſſeſionem bonorum terreſtrium, [...] áżby pierwey przed Królem Ie^go Mośćią/ álboż y przed kim inſzym od Krolá Ie^go Mośći poſtánowionem/ okazał ieśliż vmie to co iego rycerſkiemu ſtanowi należy GrabPospR K3; PowodPr 21; SkarKaz 80b.

postanowion(y) na co [= urząd, stanowisko] (7): Succedere vicarium muneri alterius, Ná ynſzego vrząd być poſtánowion. Mącz 45a; RejZwierc 204; poſtánowiony ieſt Taráżyus ná Pátryárchoſtwo SkarJedn 210; Alexánder Witówd ná Kśięſtwo Litewſkié przez Włádyſłáwá ieſt poſtánowion. SarnStat [994] marg, 1070, 1097 [2 r.].

postanowion(y) kim (31): KrowObr 5v; w ktorymem [w Chrystusie] ia poſtánowiony ieſt káznodzieią/ y Apoſthołem [...] Doktorem Pogánow Leop 1.Tim 2/7, 4.Reg 11 arg, Ps 2/6, Hebr 11/7; Y Krolował Sedekiaſz ſyn Iozyaſzow [...] poſtánowiony Krolem w źiemi Iudſkiey przez Nábuchodonozorá [quem regem constituit Nebuchadesar ... in terra Iehudah] Krolá Bábilońſkiego. BibRadz Ier 37/1, I 121, 346, 1.Mach 14/17; OrzQuin T2v; Cżytamy że Timotheus y Titus od Páwłá ś. Biſkupámi poſtánowieni byli. WujJud 146; BudBib 3.Esdr l/42[43]; ktory [Chrystus] ieſt vcżyniony Pánem y Pomázáńcem/ y poſtánowiony dziedzicem wſzyſtkiego CzechRozm 93v, 12v, 54, 62v; CzechEp 240, 273, 290, 315, 347, 378; NiemObr 27; ReszPrz 87; Do tey ſámey łodzi kośćiołá Pan wſtąpił/ w ktorey Piotr ieſt Miſtrzem poſtánowion WujNT 211, 175, Eph 1 arg, s. 719, 1.Tim 2/7, 2.Tim 1/11, Cccccc2.

postanowiony czym [= przez co] (2): OrzRozm D3; gdy iuż będźie vrzędną zwiérzchnią mocą poſtánowióny Królem OrzQuin T2v.

postanowion(y) nad kim, nad czym [nie włączono tu „nad kim” będącego przydawką do rzeczownika określającego funkcję] (4): Tákowe ſlugi kośćiołá Swiętego/ tzáſem Duch Swięty zowie [...] wołmi młocącymi/ y iárzmo Páná Kryſtuſowo noſącymi [!]/ [...] nád ludem/ y nád kroleſtwy poſtánowionemi/ áby wyplewili/ y wykorzenili KrowObr 5; Leop 2.Par 31/14; Bo Anioł do cżaſu tylko niektorego/ nád niektorymi też tylko ſpráwámi/ od Bogá poſtánowiony bywał CzechRozm 46v, 246.

postanowiony na czym (7): Azaſz tu ſobie nie może vroſkoſzowáć ſtan ludzi wielkich á przełożonych od niego/ [...] iż ſą z mocy á z woley ſwięthey iego poſtánowieni ná ſpráwach ſwiátá tego RejPos 175; Náucżą ſie też poſłuſznemi być vrzędowi y wſzytkim tym/ ktorzy ná iákim przełożeńſtwie poſtánowieni ſą. RejPosWstaw [41³]; ModrzBaz 24v, 40v; NiemObr 101; ActReg 137; Praetor – Magiſtrat na vrzedzie poſtanowioni. Calep 843b.

postanowiony na czym a. na co (1): Vpominam was áby nádewſzytko były prozby/ modlitwy y dziękowánia/ [...] zá wſzyſtki ná zwierzchnośći poſtánowione KrowObr B3.

W połączeniu szeregowym (1): iż ſłuſznie wierni Chriſtiánie wzywać máią Iezuſá [...] iáko od niego [Boga] vcżynionego/ dánego y poſtánowionego Páná CzechRozm 203v.

W charakterystycznych połączeniach: postanowion(y, -a) (jest) biskup, ceklarz, dozorca, głowa, kapłan (4), kat, krol (9), pan (3), pasterz (3), patryjarcha, poborca, przedniejszy, przełożony (2), robotnik, rzecznik, sędzia (11), spowiednik, sprawca (2), starszy, stróż (2), szafarz, świadek, uczeń, urzędnik (3), wojski, woźny; postanowion(y) apostołem (3), biskupem (3), Bogiem, doktorem, dozorcą, dziedzicem (8), głową (2), hetmanem, kapłanem (2), kaznodzieją (3), krolem (6), mistrzem, nauczycielem (2), panem, sędzią (2); postanowion(y) na kościoł, na krolestwo, na księstwo (2), na patryjarchostwo, na stolicę biskupstwa, na urząd postanowion(y) na dostojnościach (dostojności stopniu) (2), na przełożeństwie, na straży, na urzędzie (2).

** Bez wystarczającego kontekstu (6): Pactitius, Vmówiony/ zmówiony/ poſtánowiony. Mącz 272b; Quod constitutum erat in dubium venit, Co było poſtánowiono yuſz ſie záś roſchwiewa. Mącz 480c, 412c, 413b; Constitutorius – Poſtanowioni. Calep 249b.

a. O sprawach natury społecznej i politycznej [w tym: przez Boga (3)] (53): chtora [wiara] dawno ludzy krzeſczyanſzkye oſſwyecyela y trzymala thak wſzyczko wkoſcyelye ſwyetym [...] yako dzyſſ trzymayv koſczyoly krzeſczyanſzkye zdawna duchem ſwyetym poſtanowyone LibLeg 8/133v; O pięknie záiſte ći zacni ſtárcy tę Rzecżpoſpolitą w ſwych ſtopniach byli poſtáwili [...]. A coż po thym/ gdy my potomſtwo ich/ [...] rzecży poſtánowioney/ [...] w tey ſzcżyrosći á cáłośći záchowácieſmy nie vmieli. LeszczRzecz A3v; OrzRozm D4; yż nietrzebá nam odmiány w wierze/ ktora nam zdawná ieſt przez ſwięte męże poſtánowioná BielKron 219v; y poſtánowion będzye zbor/ ktory ſie podobáć będzye Pánu Bogu. RejPosWstaw [143²]v; BudBib 1.Mach 15/9.

postanowiony wedle czego (1): gdy ſpráwiedliwa przycżyná będźie/ a wprzod woyny oznaymienie/ y żywot [obywateli] wedle náuki Chrześćijáńſkiey poſtánowiony/ tedy o oney woynie [...] możem niewętpić/ że [...] dobrze ſię zdárzy. ModrzBaz 108v.

postanowiony czym (2): gdyby tak Rzymskie wielkie woiska vſtawicżnym cżwicżenim niebyły poſtanowione KwiatKsiąż N3; áżby pirwey w żiemi [!] wſzytkie rzecży/ ſpráwiedliwośćią dobrze poſtánowione były ModrzBaz 137v.

postanowiony jak (35): OrzRozm E3; Dźiwnie Spráwiedliwość od Páná Bogá między ludźmi poſtánowioná ieſt. OrzQuin X3, X3 marg; RejPos 122v; Ia mnimam/ żeby więtſzi y trwálſzi pożytek Rzecżpoſpolita wźięłá z obrony tym kſztałtem poſtánowioney/ niż z kmiecych podatkow ModrzBaz 124v, 134; Pewna to rżecz ieſt/ iż wáſzá Rzeczpoſpolita ná złym fundámenćie ſtoi/ zdáć ſię oná bydź poſtánowioná ná kſztałt Spártáńſkiey GórnRozm K3; ztąd w nieśióná ieſt muzyká do kośćiołów/ y ták poſtánowióná/ áby ludźie ku nabożeńſtwu pobudzáłá KochWr 38. Cf Z określeniem wartościującym.

W przeciwstawieniu: »postanowiony ... wywrocony« (1): iż rzecż poſpolita ktora byłá od ſtárſzych náſzych poſtánowioná/ ieſt práwie wywroconą. BibRadz 2.Mach 8/17.

W połączeniu szeregowym (1): TEraz przeto okażę/ iákim obycżáiem Rzecżpoſpolita może być dobrze ábo poſtánowiona/ ábo popráwioná/ á na wiecżne cżáſy wcáłośći zachowáną. ModrzBaz 4.

Z określeniem wartościującym [w tym: pozytywnie (28), negatywnie (3); jak (27), na czym (2), w czym (2)] (31): iakoby spraviedlivosc liudſka była na dobrey mierze poſtanoviona ComCrac 17v; OrzRozm V3v; áby ſzukáli tey drogi/ iákoby kośćioł Krześćiáńſki był w lepſzym rządzie poſtánowion niżli ieſt. BielKron 219v, 209v, 210v, 220v; Mącz 228c; OrzQuin S3; GórnDworz Kk5v; RejPos 334; iż widziſz iáko ſwiát zámieſzány ieſt/ á nigdy w ſwym ſtanie pewnie poſtánowiony nie ieſth RejZwierc 160, 55; GDyby ſądy były dobrze poſtánowione/ krotſzeby ſeymy bywáły ModrzBaz 93v, 17, 25, 137v; iż Bóg nic milſzégo ná świećie niéma/ iedno zbory porządnie poſtánowioné KochWr 24; SkarKazSej 677a. Cf Wyrażenie.

W charakterystycznych połączeniach: postawion(y, -a, -e) (jest, są) boża chwała, Korona (2), Kościol (2), krolestwo (3), muzyka, obrona, prawo, rada, rzecz(y) (4), sejm, senat {senatorska ławica) (2), sprawa (2), sprawiedliwość (2), szkoła, świat, wiara, wojsko, zbor (2); postanowion(y) w czystym rządzie, dobrze (21), na dobrej mierze, na dobrym gruncie, w dobrym rządzie, gruntownie, [jakim] kształtem, mądrze, mocno, pewnie, porządnie, słusznie, źle (3).

b. O sytuacji spoleczno-majątkowej człowieka oraz (zwykle z tym związanym) stanie jego ducha i umysłu; też: wychowany, przygotowany do czegoś; też: ustatkowany (62): Tu już Kupiecz przes Pawła poſtanowiony ydżie pokornię na ſprawę. RejKup cc7v; Tak tędy [lege: tedy] z pierwſzych lat maią być poſtánowione dziatki/ yżeby ſię y o wielkie rzecży kuśić śmiáły/ y trudne rzecży znoſzywać mogły. KwiatKsiąż N2; GórnDworz M7; áby ſie [...] do domu przyiechawſzy/ z nadobnemi á poſtánowionemi obycżáymi/ ozdobnie potym vkázáć mogł. RejZwierc 20v, 88, 168.

postanowiony z czego [= pod względem czego] (1): Gdyż tak s ſamego przyrodzenia y vmysłu/ y ćieleſnych darow widziſz mi ſie być poſtanowiony/ yż ſię też wſzyſtkich rzecży wielkich o tobie ſpodziewać godźi KwiatKsiąż A4.

postanowiony ku czemu (1): także też młodziencżykowie ktorzi [...] malucżko opuśćiwſzy nauk wyzwolonych ćwicżenia/ zaś ſię poſtanowionych godzin ku zwykłym naukom [...] zwracayą: mayą być miani iż ſą wybornie ku ſprawom cnoty poſtanowieni. KwiatKsiąż B2v.

postanowiony pod kim, pod czym [= podlegający komuś] (3): Ieſliż ia poſtánowiony pod zwierzchnośćią/ mogę roſkázáć tym ktorzy ſą pod moią zwierzchnością CzechEp 244, 32; Boćiem y ia ieſt człowiek pod władzą poſtánowiony WujNT Luc 7/8.

postanowiony na czym [= pod jakim względem] (zawsze: „na wszem”) (3): A cżemuż then poććiwy [...] z rozważnym vmyſłem ná wſzem poſtánowiony będąc/ á cżemużby ſie tey beſtiey á tey niemey twarzy [tj. śmierci] lękáć miał? RejZwierc 168, 13v, 136v.

postanowion(y) w czym [= pod jakim względem] (zawsze z pozytywnym określeniem przysłówkowym) (4): W ktorey mierze młoć Rzymſka podług ſtarego zwycżayu wybornie była poſtanowiona KwiatKsiąż D3v, I2; gdy ták będzieſz nadobnie poſtánowionym we wſzytkich ſpráwach ſwoich. RejZwierc 173v, 20v.

postanowiony w czym [= w sytuacji] (1): że ſtan tákiego káżdego/ w iákimkolwiek przypadku będzie poſtánowiony/ záwżdy kwitnąć muśi RejZwierc 51v.

postanowiony w czym [o wieku] (5): A iákoż ty poććiwy á iuż w leciech ſwoich poſtánowiony cżłowiecże tych cznot w ſobye ſtánowić [...] nie maſz? RejZwierc 141v; Do cżłowieká poććiwego iuż w oſtátnim wieku poſtánowionego wirſzyki. RejZwierc 180, 119, 139, 140v.

postanowiony jak (25): KwiatKsiąż A4; GórnDworz Gg7; ábyś przez tę ſkruſzoną myſl ſwoię/ á przez ták poſtánowioną wiárę ſwoię o pánu ſwoim/ napirwey rozwiązał ſerce ſwoie RejPos 119v, 120; RejZwierc 20, 173. Cf Z określeniem wartościującym.

Z określeniem wartościującym [w tym: pozytywnie (30), negatywnie (3); jak (19), w czym (16)] (34): Abi bili rzeczi yey mczi [tj. Izabeli Jagiellonki] w dobrey myerze poſthanowyone. LibLeg 11/188; RejPs 143v; BibRadz I 196a marg; godźi ſię dobrze poſtanowionemu młodźieńczykowi/ iżeby piecżey y bacznośći o rzeczach Boſkich nieomięſzkiwał KwiatKsiąż D2v, B2v, B3; RejAp 42v; RejPos 119, 163v; Iáko pocżćiwy cżłowiek iuż w ſłuſznych ſpráwach poſtánowiony/ pomiernego á pobożnego goſpodárſtwá ſwego ma roſtropnie vżywáć. RejZwierc Bv; ieſliże temu wcżás rozumem á boiáźnią Bożą zábyeżeć nie będzye vmiał/ obacżywſzy s przypadkow nie dobrze poſtánowione przyrodzenie ſwoie RejZwierc 3; A ták táki cżłowiek w piękney ſkromnośći poſtanowiony/ y ſobie dobri może być y ludziom. RejZwierc 139v, 13v, 20v, 23, 103, 105 (17); ModrzBaz 13v; widząc iſz iuſz oni ludzie/ dobrze poſtánowieni ſą: ćicho vćiekł ná puſtynią. SkarŻyw [236], 333; GosłCast 36. Cf postanowiony w czym [= pod jakim względem].

W charakterystycznych połączeniach: postanowion(a, -y, -e) (jest) duszyczka, mnimanie, myśl (4), obyczaje, powinność, przyrodzenie (2), szedziwość, umysł (2), wiara, wiek, żywot (2); postanowion(y) w dalszych czasiech, w dobrej mierze, w dobrej wierze, w dobrym baczeniu, dobrze (5), w doskonałych czasiech, w leciech swych, w nadobnym żywocie, w nadziei (2), niedobrze (nie barzo dobrze) (3), w ostatnim wieku, pięknie, w poćciwej sławie, roztropnie, w rządzie, w skromności, słusznie, w słusznych sprawach (2), w stałości, w statecznej myśli, statecznie (2), w statecznych leciech, w szczyrości, w wdzięcznym żywocie, w wierze, wybornie (2).

a. Dostawiony, przyprowadzony i postawiony [przed kim] (1): iáko był przed Annaſzem/ przed Káifaſzem/ przed Herodem/ przed Piłatem/ poſtánowion RejPos 104v; [Iakosz na dowod iego postanowioni był Druczul purkulab soroczky przed jchmscziami CorfusDocum 196].

b. Zbudowany (4): lepyeyći zbudowáć/ á poſtánowyone w ſwym ſtanye záchowáć GliczKsiąż L2; palmaris statua, Słup ku czćy zwycięſcy poſtánowiony. Mącz 274a.