Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZLICZYCIE

Następne hasło: ROZLICZYSTY »

ROZLICZYĆ (7) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w roz-).

Fleksja

inf	rozliczyć

praet
	sg
2	m	rozliczyłeś, -ś rozliczył
3	m	rozliczył
3	f	rozliczyła

conditionalis
	sg
1	m	rozliczyłbych
3	m	by rozliczył

inf rozliczyć (2). ◊ praet 2 sg m rozliczyłeś, -ś rozliczył (2). ◊ 3 sg m rozliczył (2). [f rozliczyła. ◊ con 1 sg m rozliczyłbych. ◊ 3 sg m by rozliczył.] ◊ part praet act rozliczywszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia

1. Ustalić, ile czego jest, policzyć, obrachować (4)
2. Rozdzielić na części (1)
3. Rozważyć, ocenić (2)
4. [Przedstawić, opowiedzieć]

1. Ustalić, ile czego jest, policzyć, obrachować; dinumerare Vulg; numerare PolAnt (4): [O mnostwie skarbu Tureckiego, jako kazał rozliczyć Cesarz. PamJancz 117.]

rozliczyć kogo, co (4): Tyś [Panie Boże] możnoſcyą twą wſſytkę zyemyę ogránicżył/ Wſſytki kropye morſkich wod ſameś ty rozlicżył LubPs R3, gg4; Y Zaſz ty wieſz cżás porodzenia dzikich koz [...]? Rozlicżyłeś mieſiące pocżęćia ich/ á zwiedziałeś cżás rodzenia ich? Leop Iob 39/2; A [Najwyższy] pomiárem rozmierzył cżáſy rozlicżył wieki BudBib 4.Esdr 4/36; [Po tych walkach rozkazał Cesarz [...], aby rozliczył wszystek skarb i pokład jego, aby mu mogł powiedzieć, jako wiele tysiąc ludzi a do wiele lat by mogł chować na gotowe pieniądze, [...] przez cztery niedziele to wszytko rozliczył i wypowiedział Cesarzowi, [...] możesz chować za dziesięć lat 400,000 PamJancz 117]. Cf [Zwrot].

[Zwrot: bibl. »rozliczyć kości«: ſprzebiiáli ręce moie y nogi moie. Rozliczyłbych wſzytki koſći moie [Numerabo omnia ossa mea] BudBib Ps 21/18.]

2. Rozdzielić na części [co na co] (1): Tám naprzod rozlicżywſzy ná dwoy dział licżmany/ Podzielili iák przyſzło miedzy ony pány. HistLan F3.

3. Rozważyć, ocenić [co] (2): Ktoż ma znáć moc gniewu twego wſzechmocny Pánie Boże/ Y ktoż przed ſtráchem ſrogośći tu gi rozlicżyć może. LubPs T6v.

Zwrot: »na umyśle rozliczyć« (1): Ku tey wſſytkyey rzecży ſlowá one Páná Kriſtuſowe mamy przywyesć á ſobye ye dobrze ná vmyſle rozlicżyć. GliczKsiąż L5.

4. [Przedstawić, opowiedzieć [co przed kim]: A gdy [matka Leona] byłá do Krolá przywieźioná/ y łáſkáwie z wielką cżćią przywitána/ wſzyſtkę przygodę wygnánia ſwego przed nim rozlicżyłá. Co Krol Akárońſki ſłyſząc/ boleſnie tego żałował HistOtton 102v.]

Synonimy: 1. rozrachować; 3. rozebrać, rozeznać, rozmiarkować, rozmyślić.

Formacje współrdzenne cf LICZYĆ.

Cf ROZLICZENIE, ROZLICZON

SBu, KW