[zaloguj się]
[pdf]

OMYLNIE (47) av

o oraz e jasne.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Obłudnie, fałszywie, kłamliwie, oszukańczo; falso Mącz, Modrz; fallaciter Mącz (18): I wtym ſie teſz okázuie twoy fáłſz/ y nietzytánie/ y nieumieiętność piſmá Swiętego/ iżeś ty ſmiał nápiſáć omylnie/ iákoby Moiżeſz w drodze będąc/ zonę ſwoię właſną do domu wrocił y opuścił KrowObr 224; Leop Dan 14/11; Fał[ſz]iwie/ Omylnie/ Pochybnie. Mącz 117a, 117a, 404d; Cudze przypadki łácno nam oſądzić/ Gdy ná ſwe przydzie/ thu muśimy zbłądzić. Wſzytki ſzácowáć káżdy ſie pokuśi/ A ſam omylnie miłowáć ſie muśi. RejZwierc 219v; ModrzBaz 107; Haeretykowie tego mieyſcá przećiw Kátholikom omylnie náćiągáią/ mowiąc że my Páná Chriſtuſá vkázuiemy w zámknieniu/ w Ciborium/ w ś. Sákrámenćie WujNT 174.

W charakterystycznych połączeniach: omylnie naciągnąć, napisać, powiedać na kogo, wykrącać.

W porównaniu (1): bo ſie nie ſtára [fortuna] ni ocż więcey/ iedno áby nas tylko omylnie pſtrzyłá iáko proſiętá RejZwierc 178v.

Zwrot: »omylnie zwodzić, zwiedziony« (1:1): A nie ſtoycie s tymi ludźmi zyemſkiemi á z dopuſzcżenia páńſkiego omylnie zwiedzyonemi/ ále ſtoycie mocno w wyerze á w ſtáłośći ſwoiey przy onym nieomylnym á nie docżeſnym Pánu ſwoim RejAp 115; Iáko cżárt omylnie obyethnicámi zwodzi wierne Páńſkie. RejPos 239v marg.
Szeregi: »omylnie i fałszywie« (1): A tho co mowią/ iż zá cżáſu Heliaſzá kośćioł Boży táiemny był: [...] omylnie y fałſzywie wykrącáią [prawdę]. SkarJedn 14.

»omylnie ani (a) obłudnie« [szyk 1:1] (2): cżemuż ſie dziś [...] nie lękamy/ [...] ktorzy ſie ták y s Pánem ſwoim y z bliźnimi ſwoiemi omylnie á obłudnie záchowywamy. RejPos 251; A ták gdy poznaſz ſzczyrą chuć á wierną życzliwość przyiacielá [...] o ſtárayże ſie też o to pilno áby on też nie mnieyſzą/ owſzem kędy mu to okázáć możeſz/ y więtſzą tákże znał chuć y przychylność po tobie/ á nie omylnie áni obłudnie. RejZwierc 92v.

»omylnie i zdradliwie« (1): Nowowiernicy [...] áni ſámego ſłowá Pokuty śćierpieć nie mogąc/ miáſto pokuty vpámiętanie/ ábo pokáiánie (pro paenitentia reſipiſcentiam) omylnie y zdrádliwie podmietuią WujNT 11.

W przen (3): Ták ſie omylnie z námi ſwiát obchodzi/ Ná każdego ták by kot ná myſz godzi. RejZwierc 229v.

W połączeniu szeregowym (1): iż kłamliwie/ pochlebnie/ á omylnie ſzcżypieſz wierne Páńſkie/ á radbyś ie/ iáko Saulowi w ręce/ przywiodł ná káżde zátrácenie ich. RejPos 266v.

Szereg: »kłamliwie a omylnie« (1): O wſzechmogący náſz miły Pánie/ [...] gdyż nam tho iáwnie á iáſnie opowiedaſz/ iż kłamliwie á omylnie będzye powſtawał ſwiát przećiwko tobie RejPos 266v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
2. Błędnie, niewłaściwie; źle, niesłusznie (22): Syłać Doctorowie błądzą A omylnie wſytko ſądzą. RejKup h7; Sumnienie mu twirdzi y wywodzi iż go Pleban omyłnie [!] vczy. RejKup n3; Albo dymu nyeznáyąc/ á widząc kurzáwę z prochu/ álbo párę z mokrádlni/ mnimałby/ ále omylnye/ iż tám ogyeń. KromRozm III B8; RejWiz 189v; A ták omylnieć go zowie tá ſzáráńcża iego naſwiętſzy/ [...] tu inácżey go Duch ſwięthy przezywa/ [...] gdzie gi zowie ſynem zátrácenia RejAp 80v, F2v, Ffv; RejPos 251; Omylnemu omylnie ſie dzieie. RejZwierc 84 marg [idem Bbb]; A ták pátrz iáko to omylnikom omylne rzecży tedy też omylnie wychodzą/ á prawdá ſwięta záwżdy iáko ſłońce oſwiećić ſie muśi/ á blaſk iey nigdy vſtáć nie może. RejZwierc 84, Bbb; á náſzy Polacy zdáwná tego słowa Medium za dimidium vżywáią/ ále bárzo omylnie. Bo medium á dimidium rozne maią znácżenia. Bo medium znácży pośrzodek/ zaś dimidium połowicę. BudBib b2v; A ták ieſli chceſz wiedzieć prawdę weyrzy do drugich Ewanieliſtow/ vyrzyſz ze dziśieyſze kśięgi omylnie to mieyſce máią. BudNT c7v, O2, S2v marg; Iſz Zborow więcey okrom ſiedmi być niema/ Ruſcy Duchowni omylnie mowią. SkarJedn [d10]; A gdzie potym nápiſał sequenti autem anno, ktory ſię tám 1309 omylnie rozumie/ bo ma być według porządku Hiſtoriey/ y wſzyſtkich Kronik Pruſkich Miſtrzow 1329 StryjKron 380; Mam zá to/ żeś ſie rádował omylnie. KochSz C3v.

W charakterystycznych połączeniach: omylnie się cieszyć, dziać się (2), [co] mieć, mnimać, mowić, opiekać się (2), radować się, rozumieć, sądzić, uczyć; omylnie powiedziany.

W przeciwstawieniu: »prawdziwie ... omylnie« (1): á przypátrz ſie pilnie/ Ieſli prawdźiwie/ czy mówią omylnie/ Ze białegłowy ná to ſię ćwiczyły/ Aby nas zá nos proſtaki wodźiły. KochFr 46.

Szeregi: »fałszywie a omylnie« (1): Tu rozumie ty wſzytki/ kthorzy dziś ſámy ſobie przywłaſzcżáią właſny tytuł á imię kościołá ſwiętego/ ále fáłſzywie á omylnie ſie tym chłubią. LubPs A4.

»źle a omylnie« (1): á beſpiecżnie mogą káżdemu tám zle á omylnie wchodzącemu rzec: Przyacielu wroć ſie/ oto widziſz iż nie maſz vbioru [...] ſwadziebnego RejAp 184.

W przen (1): Bo ya yſcżie thobie powiem Zle ſafuyez ſwoym ſdrowim I Duſſij pewnie do nieba Stwym Liekarſtwem yċż nietrżeba Co yą ym omiłnie poył A prawies ycm [!] myſl roſdwoył. RejKup q3v.
3. Obłędliwie (3): O nędzna obłudnośći/ o nádzyeio łżywa/ [...] Widzę iáko ſie wſzyſcy omylnie mieſzáią/ A ná cieniucżkiey nići ſpráwy ſwe wieſzáią. RejWiz 83; RejZwierc 138; A ieſliże ſie też omylnie vnośi myſl á ſumnienie twoie zá márnym ſwiátem/ zá nádzieią/ y zá wymyſły iego/ iuż pewnie wiedz iż ten Pan przyſzedł ná vpádek á ná ſkáżenie twoie. RejPos 30v.
4. Omyłkowo, przez pomyłkę, nieświadomie (4): á ty złożyſz onę krzywdę s ſercá ſwego/ á weźmieſz záſię w miłość ſwą krześćiáńſką onego omylnie przeſtępnego bráćiſzka ſwoiego RejPos 120; Napilnieyſze ſtáránye Páńſkye o zbáwieniu náſzym á iżbychmy omylnie nie vnieſli ſie od niego. RejPos 187 marg; GrabowSet R3v.
Zwrot: »omylnie się obłądzić« (1): (marg)Stráſzna rzecż vſthąpić ná lewo álbo ná práwo. (–) A do tego żywotá wiecżnego ieſli kto tą prawdą á tą drogą nie puśći ſie ktorą on nam vkazáć racżył/ pewnie ſie káżdy bárzo omylnie obłądzić muśi. RejZwierc 137v.

Synonimy: 1. fałszywie, pochybnie, zdradnie; 2. błędnie, niesłusznie; 3. obłędliwie.

Cf NIEOMYLNIE

IM