[zaloguj się]
[pdf]

OPŁAKAĆ (26) vb pf

o oraz oba a jasne.

Fleksja
inf opłaka
praet
sg pl
1 f -em opłakała m an
3 m opłakåł m pers opłakali
plusq
sg
3 m opłakåł był
f była opłakała
imperativus
pl
2 opłakåjcie
conditionalis
sg pl
1 m bych opłakåł m pers bysmy opłakali
f bym opłakała m an
3 m by opłakåł m pers
n subst by opłakały

inf opłakać (7). ◊ fut 2 sg opłaczesz (1). ◊ 3 sg opłacze (1). ◊ praet 1 sg f -em opłakała (1). ◊ 3 sg m opłakåł (1). ◊ 3 pl m pers opłakali (1). ◊ plusq 3 sg m opłakåł był (1). f była opłakała (1). ◊ [imp 2 pl opłakåjcie.] ◊ con 1 sg m bych opłakåł (3). f bym opłakała (1). ◊ 3 sg m by opłakåł (2). ◊ 1 pl m pers bysmy opłakali (2). ◊ 3 pl subst by opłakały (1). ◊ part praet act opłakåwszy (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

Wylać łzy nad kimś lub nad czymś, płakać po kim, po czym; wyrazić żal; plangere Vulg [kogo (11), co (15)] (26): dáy nám laſkę twoię ninijé/ abyſmy opłakali tweé vmęcżenijé. OpecŻyw 141v, 142, [170]; TarDuch E4; GliczKsiąż P; Leop 3.Reg 13/30; GórnDworz Y7, Y8; RejPos 42v; RejZwierc 125v; BudBib 1.Reg 13/29; SkarŻyw 195 [2 r.], 227; ANná z Pilce/ dwu mężu zacnych pochowawſzy/ Y dwu ſynu/ iáko dwu źrzenic/ opłákawſzy KochFr 53; GórnRozm C4v; GrochKal 21; ábych we dnie y w nocy opłákał/ pobite oyczyzny y narodu mego? SkarKazSej 706a; [Cżego przykład bráć mamy y z teraźnieyſzych woyſk Tureckich/ aliás trzebá ſię dla Bogá obawáć áby płácż vkrzywdzonych ludźi woyſká wſzytkiego nie opłákał/ gdyż to wiemy zá pewne/ iż wſzeláka oppresio pauperum clamat in coelum. WerVotum 15].

W połączeniu szeregowym (1): Dáy mi cie boga mégo wgrobie ſertza meégo pogrzéſtz/ oplakatz ij ſtrzédz OpecŻyw 159v.

W przeciwstawieniu: »opłakać ... radować się« (1): Pamiętáyże iuż cżlowiecże w każdy piątek oplakatz mękę Kryſtuſa milégo/ a w niedzielę radowatz ſie z zwycięſtwa iego/ bo ijm nábożniéy mękę iego oplacżeſs/ tym więtſſą laſkę w dźień z martwych wſtaniá bożégo wezmiéſs OpecŻyw [170].

W charakterystycznych połączeniach: opłakać Boga, brata, czystość, grzechy (2), mękę (2), męża, miłosierdzie, młodość, niewinność, obłędliwości, ojca, pobite (2), syna (2), śmierć (2), świątobliwość, umęczenie (2), upadek, zginienie, złość.

Fraza: »oczy opłakały« (1): á iżby opłákáły ocży náſze ty obłędliwośći ſwe RejPos 198.
Zwroty: »łzami opłakać« (2): Ktory vpadek ſwoy iáko gorzkiemi łzámi opłákał SkarŻyw 598, 546.

»z wielkim nabożeństwem opłakać« (1): żeś ty dla mnie ták wiele vćiérpiał/ y ták wiele krwie wylał/ ażebym to z wielkim nabożenſtwem opłákáłá SiebRozmyśl Dv.

»żałością opłakać« (1): muśiſz tego/ ktorego teraz mile cáłuieſz y obłápiaſz/ pod krzyżem żáłośćią opłákáć. SkarŻyw 112.

Szeregi: »opłakać i obżałować« (1): y ći y owi wiele grzechow máią/ ktore opłákáć y obżáłowáć powinni WujNT 519.

[»żałować a opłakać«: Gniewayćie ſie práwi/ á nie grzeſzćie/ rozcżytayćie pilnie ſpráwy wáſze w ſercach ſwoich/ á ná łoſzkách wáſzych żałuyćie zá nie/ á opłákayćie ie. WujPosN 1584 II 122 (Linde).]

Synonimy: obżałować, ożałować, żałować.

Formacje współrdzenne cf PŁAKAĆ.

Cf OPŁAKANIE, OPŁAKANY

TZ