[zaloguj się]
[pdf]

OTRĄCIĆ SIĘ (22) vb pf

otrącić się (22), [otruncić się].

się (12), sie (10).

o prawdopodobnie jasne (tak w o-).

Fleksja
inf otrącić si
praet
sg pl
3 m otrącił się m pers otrącili się
f otrąciła się m an
n otrąciło się subst

inf otrącić się (7). ◊ fut 3 sg otrąci się (2). ◊ 3 pl otrącą się (1). ◊ praet 3 sg m otrącił się (1). f otrąciła się (2). n otrąciło się (1). ◊ 3 pl m pers otrącili się (5). ◊ part praet act otrąciwszy się (3).

Sł stp s.v. otrącić, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII (z Cn) – XVIII w. s.v. otrącić.

1. Uderzyć się o coś, zderzyć się z czymś, natrafić na coś; illidere PolAnt, Mącz, Vulg; incutere Mącz; impingere PolAnt; offendere Vulg (21): A gdy nápádli ná mieyſce gdźie ſię dwie morzá ſchodzą/ otrąćił ſię okręt/ á przodek okrętu thák ſtánął że ſię áni ruſzył/ ále zad łamał ſię od náwáłnośći wod. BibRadz Act 27/41; Pedem terrae incutere, Otrąćić/ Vſtyrknąć ſie o ziemię. Mącz 339b; [Gdy vpadnie nieprzyiaćiel twoy nie weſel ſie: á gdy ſie otrąći/ niech ſie nie ráduie ſerce twoie [et cum impegerit, ne exultet cor tuum PolAnt Prov 24/17] BudUrzęd 46v].

otrącić się o co (16): Gdy ſie wiátr ocż otrąći/ tedy bárzyey ſzumi. RejWiz 151v, 177; Mącz 182d; RejPos 301v [2 r.], 338; RejZwierc 142v; BudBib Is 8/15; CzechRozm 113; Aby [...] powodź y wiátry/ otrąćiwſzy ſię o ono budowánie/ ſzkodźić mu nie mogły. CzechEp 103, 95; á gdy wezbráłá powodź/ otrąćiłá ſię rzeká o on dom/ ále go nie mogłá poruſzyć. bo był záłożony ná ſkále. WujNT Luc 6/48, s. 102, 200, Luc 6/49, Rom 9/32.

W połączeniu szeregowym (1): Y otrącą ſię oto mnodzy [et impingent in his plurimi]/ y pádną á zbiją ſię/ vśidlą ſię też/ y poimáni będą. BudBib Is 8/15.

W porównaniu (1): Bo kto ſie nierozmyſlnie na ſwobodę tego ſwiátá puśći/ rownie iáko nierozmyſlny márinarz ná morze/ áni wie gdzie ſie o ſkáłę othrąći/ álbo w zawroth wpádnie. RejZwierc 142v.

Szereg: »otrącić się i upaść« = impingere et cedere PolAnt (2): Gdy ſię przybliżali ná mię złośnicy/ kęſáć ćiáłá mego/ ſprzeciwnicy moi/ y nieprzyiaćiele moi / ſámi otrąćili ſię/ y vpádli. BudBib Ps 26/2, Ier 46/6.
W przen (7): y bráćia náſzy fałſzywi [...]/ ktorzy z nas wyſzli/ ále z nas nie byli/ otrąćiwſzy ſię o kárność Zborową/ dla ſwych złych przymiotów CzechEp 95; A Izráel ſzukáiąc zakonu ſpráwiedliwośći/ nie doſzedł zakonu ſpráwiedliwośći. Dla czegóż? Iż nie z wiáry/ ále iáko z vczynkow ábowiem ſię otrąćili o kámień obráżenia WujNT Rom 9/32, s. 200, Rom 11/11.
Szeregi: »obrazić się a otrącić« (2): Iż kto ſie tey opoce ſprzećiwić będzye/ iż ſie bárzo ná niey obráźić á bárzo ſie o nię otrąćić muśi. RejPos 338, 301v.

»otrącić się a potłuc« (1): żadne brany piekielne/ żadne możnośći ſwiátá tego/ nie mogą nic/ á záwżdy ſie otrąćić á potłuc muſzą o then ták ſwięty á mocny kámień. RejPos 301v.

2. Ponieść szkodę (1): Allidi aliquis dicitur per Metaph. Otrąćić ſie/ gdy kto yáką ſzkodę popádnie. Mącz 182c.
a. [Zginąć: iż pro quartuali [a festo] Michaelis ad festum Nativitatis Domini, iż się ludzi siła otrunciło dla powietrza w Sandomyrzu, telko się dostało fl. 26 LustrSand 90.]

Synonimy: 1. obić się, obrazić się, paść, potłuc się, uderzyć się, ustyrknąć się.

Formacje współrdzenne cf TRĄCAĆ.

EW