Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZNOSIĆ

Następne hasło: ROZNOSTROJNY »

ROZNOSIĆ SIĘ (8) vb impf

sie (6), się (2).

Oba o jasne.

Fleksja

indicativus
inf	roznosić się
praes
	sg	pl
1	roznoszę się
3	roznosi się	roznoszą się

praet
	pl
3	subst	roznosiły się

conditionalis
	sg
3	f	by się roznosiła

inf roznosić się (1). ◊ praes 1 sg roznoszę się (1). ◊ 3 sg roznosi się (2). ◊ 3 pl roznoszą się (1). ◊ praet 3 pl subst roznosiły się (2). ◊ con 3 sg f by się roznosiła (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. roznieść.

Znaczenia

1. Rozprzestrzeniać się, rozpowszechniać się (5)
- a. Stawać się powszechnie znanym, jawnym, sławnym (4)
2. Rozdzielać się (2)
3. W zwrocie: »w rozności się roznosić« = różnić się (1)

1. Rozprzestrzeniać się, rozpowszechniać się (5):

roznosić się po czym (1): á temu w czás zábiegáli/ by to incendium armorum, któré paſsim po wſzyſtkim krześćiáńſtwie ſye roznośi/ do Polſki też pożarem iáko nieprzyſzło KochWr 18.

a. Stawać się powszechnie znanym, jawnym, sławnym (4): Patesco, Szerzę ſie/ roznoszę ſie. Mącz 283c; RejPos 285.

Fraza: »głosy się roznosiły« (1): á iuż ſie niemáłe głoſy roznośiły o możnośći iego [Jezusa] RejPos 242v.

Zwrot: »roznosić się miedzy narody« (1): Abowiem y tu ſłyſzyſz/ iż ſie tá prawdá Páńſka ma roznośić miedzy narody/ pogány/ y rozlicżne ięzyki. RejAp 120.

2. Rozdzielać się [na co] (2):

W porównaniach (2): Iáko nie máſz trzech ſłońcow ná ktoreby ſię náturá ſłońcá roznośiłá: ták boſtwo iedno. á ná troie ſię nie roznośi/ iedno w iednym poiedyńſtwie ſą trzy perſony. SkarKaz 276b.

3. W zwrocie: »w rozności się roznosić« = różnić się (1): Bo ſie rodzi gniewliwy/ rodzi ſię pokorny/ Rodzi ſie ieden proſtak/ drugi záſię dworny. To wſzytko przyrodzenie á cżáſy przynoſzą/ Ze ſie ty obycżáie w roznośći roznoſzą. RejWiz 117.

Synonimy: 1. rozpuszczać się; a. rozchodzić się, rozgłaszać się, roznaszać się, rozsławiać się, rozszerzać się.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.