[zaloguj się]
[pdf]

PASSYJA (32) sb f

passyja (27), pasyja (5); passyja MurzHist, BielKom, ActReg, LatHar (16), WujNT (8); pasyja RejFig (2), BielKron (3).

Pierwsze a jasne, końcowe pochylone.

Fleksja
sg pl
N passyjå passyj(e)
G pasyj(e)j
A passyją
I passyją passyjami
L passyjach

sg N passyjå (20); -å (16), -(a) (4). ◊ A passyją (5). ◊ I passyją (1). ◊ pl N passyj(e) (2). ◊ [G pasyj(e)j.] ◊ I passyjami (1). ◊ L passyjach (3); -ach LatHar (2), -åch (1) BielKron.

Sł stp brak, Sł stp nazw os notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Historia męki Jezusa Chrystusa spisana przez ewangelistów [Męka Pańska – Passio Christi Cn] (26): ktory [Piotr św.] też przed tym záprzał ſie Páná Kryſtuſá s przygody/ iáko o thym ſzyrzey piſmo ſwięte powieda w Páſyach. BielKron 142v; Może też przy nich [chorych] cżytáć Páſſyą/ álbo ktorekolwiek modlitwy o męce Páńſkiey LatHar 654, 356, 688, 726, 736; Páſſya ná wtorek po Niedz: Kwietney. WujNT 175 marg, 109 marg, 282 marg, 376 marg, Vvvvv3 [4 r.].

passyja czyja [= czyjego autorstwa; w tym: św. Mateusza (3), św. Marka (2), św. Łukasza (2), św. Jana (2)] (9): Páſſya S. Máttheuſzá/ ktorą w Kwietną Niedźielę cżytáią. LatHar 688; PASSYA Swiętego Ianá/ ktorą w Wielki Piątek śpiewáią. LatHar 727, 688 żp, 703, 715, Aaa6v [4 r.].

Wyrażenie: »passyja Pana Chrystusowa« (1): ryczáł iako Lew/ po łożu śię przewrácaiąc/ i proſząc aby dalei nieczytáno. Co widząc ieden ſtych ktorzy tam ſtali rzekł pomaluczku: muśi ten przy ſobie diábła miéć ktory to czyni gdy cztą paſsią pana Chriſtuſowę MurzHist G2.
Szereg: »passyja, to jest historyja męki Pańskiej (a. Pana Jezusa)« (2): Páſſye/ to ieſt męki Zbáwićielá náſzego Páná IEzuſá hiſtorye/ ktore nam w wielki on/ przed Wielkąnocą/ tydzień/ [...] w Kośćiele Kátholickim/ przekłádáią LatHar 682, 688 marg.
2. Wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego (3): Miey źwierciádło przed ſobą s páſſyą w ſwey ręce/ Rozmyſlay dáry Boſkye y o Páńſkiey męce. BielKom C6v; Tegoż cżáſu grom wielki był/ s ktorego ogień vpadł ná kośćioł S. Fránćiſzká [...]/ y páſyą środ kośćiołá nápoły roſzcżepił. BielKron 396v, 303v; [3 zbany gliniane, spidwas w domu, oszczep, 2 pasyjej InwMieszcz 1878 nr 278].
[Wyrażenie: »wyschły jako passyja«: leć iż w tákiéy chorobie [...]/ poſpolićie więc ludźie wychudną/ y znędznieią/ że ſkurczoni [!] á wyſchli iáko páſſye/ álbo przez ćiáłá ſzkeletá chodzą OczkoPrzymiot 286.]
3. Popołudniowe nabożeństwo wielkopostne (2): (nagł) Bábá co w páſyią płákáłá. (–) GDy kſiądz ſpiewał páſyią/ więc bábá płákáłá RejFig Cc.
4. Cierpienie [passio – cirpienie BartBydg 108b; cierpienie; cierpiętliwość – passio Cn] (1): Odnieprzyiacioł głownych wszytkiegom tego doznał cotego ta Paſsia potrzebowała a od nieprzyiacioł [lege: przyjacioł] mało nie tyle dwoie. ActReg 162; [muchy go vkąſáły/ chłopi vſzárpáli/ owa miał ſwą páſsią. BielKron 1597 711].

Synonimy: 2. krucyfiks; 4. cierpienie, męka.

ZCh