[zaloguj się]
[pdf]

PIELGRZYMOWANIE (75) sb n

Oba e, o oraz a jasne (w tym w o oraz w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N pielgrzymowani(e) pielgrzymowaniå
G pielgrzymowaniå
D pielgrzymowaniu
A pielgrzymowani(e) pielgrzymowaniå
L pielgrzymowaniu

sg N pielgrzymowani(e) (13). ◊ G pielgrzymowaniå (29); -å (25), -a (1) KromRozm II, -(a) (3). ◊ D pielgrzymowaniu (1). ◊ A pielgrzymowani(e) (8). ◊ L pielgrzymowaniu (18). ◊ pl N pielgrzymowaniå (2). ◊ A pielgrzymowaniå (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. pielgrzymować:; poza tym XVI w. pątnictwo.

1. Odbywanie podroży, wędrowanie; peregrinatio Vulg, Mącz, Cn [w tym: czyje (38): pron poss (31), G pron i sb (6), ai poss (1)] (72): iám naprzod twoy plod chwálil ij na wſſelkim twym pielgrzymowaniu towarzyſſemem twym był. OpecŻyw 185, 185v; A przyſſedſſy do náwrocenya Páwłá S. máło co inego/ yedno pyelgrzymowánye y przygody yego opiſuyą. KromRozm II e, m3v; Ty przyczyny [usprawiedliwiające niestawienie się w sądzie pozwanego] poſpolićie ſą czterzy w Práwie opiſáne. I Niemoc [...]. 2. Więźienie. 3. Pielgrzymowánie/ ieſliby niebył przed tym zápozwány. 4. [...]. GroicPorz q3v, q3v; Przyiechawſzy do Krolá Portugálſkiego był mi bárzo rad/ y dałem mu wſzytkę ſpráwę ſwego pielgrzymowánia BielKron 460v; Peregrinatio, Pielgrzimowánie/ wędrowánie. Mącz 291a; HistRzym 77; RejPos 141; Eneas [...] po długim pielgrzymowániu y niebeſpiecznoſciach morſkich [...] nieco odpoczywał StryjKron 72; Náturá ich ruſza; Y do pielgrzymowánia nałog ich przymuſza. A náwięcey náſz Polſki narod z przyrodzenia Rad pątuie: bo záwſze chuć ma do chodzenia. KlonWor 52, 52.

pielgrzymowanie gdzie (1): o pielgrzymowániu y żeglowániu Ludwigá Wártemánnuſá Rzymiániná po rozmáitych kráinach ſwiáthá y przygodach iego BielKron 455.

W połączeniu szeregowym (1): Itinerarium pro commentariis rerum per iter gestarum, Opiſánie peregrináciey a pielgrzimowánia álbo wędrowánia ſwego. Mącz 175d.

Szeregi. »droga i pielgrzymowanie« (1): Tymże ſpoſobem ná dwu tabliczkách ſpiſáliſmy porządnie dźieie/ ſpráwy/ drogi/ y pielgrzymowánia przednieyſzych dwu Apoſtołow Páńſkich WujNT przedm 26.

»pielgrzymowanie i (takież) żeglowanie« [szyk 1:1] (2): Kthorzy tedy chcą wiedźieć przycżynę mego żeglowánia/ tákież pielgrzymowánia/ inſza nie byłá/ iedno ábych ſwey myſli doſyć vcżynił BielKron 455v, 455.

Przen (55): Ale ią pámiętáiąc ná trudnośći y ná nędze ktorem miał w ſwey ſpekulácyey ná źiemi [...] nie chcemi ſie wyſzſzego pielgrzymowánia/ bo im dáley tym trudniey. BielKron 455v.

pielgrzymowanie skąd (1): BiałKaz D3v cf »pielgrzymowanie z ciała«

Zwrot: »iść na pielgrzymowanie« = umrzeć (1): Pan Bog śmierći nie ſtworzył [...] Iemuć ſie kwoli sſtáć ma prożne tu płákánie/ Kiedy racży muśim iść ná pyelgrzymowánie. BielKom C8v.
Wyrażenia: »wieczne pielgrzymowanie« = śmierć (1): Śmierć ieſt wiecżne ſpanie [...] nie pewne á viecne [!] pielgrzymowanie BielŻyw 137.

»pielgrzymowanie z ciała« = śmierć (1): [ludziom chrześcijańskim] pożytecżnieyſze pielgrzymowánie z sćiáłá [!] ich ieſt/ áby byli oblicżnie z pánem ſwym wniebie BiałKaz D3v.

a) Życie doczesne jako wędrowanie do królestwa niebieskiego (35): Sprawiedliwoſci twoie były mnie weſołe á roskoſzne miły panie na mieſtczu pelgrżimowania [!] mego. WróbŻołt 118/54; Leop Ps 118/54; BielKron 18; RejPos 141, 182 [2 r.]; Poki tu mięſzkamy wgośćinieſmy od Páná: ták prágnąć y woláć [!] mamy: Ach mnie/ iſz ſię pielgrzymowánie moie przewłocży: mięſzkam z temi Cedár/ długo ieſt gośćiem duſzá moiá. SkarŻyw 196, 349; CzechEp 156; NiemObr 13; ArtKanc E8.

pielgrzymowanie gdzie (1): RejWiz 83v cf »mieszkanie a pielgrzymowanie«.

Zwrot: »być w pielgrzymowaniu« (1): modlący ſię zá [tych, którzy odeszli] [...] máią nádzieię/ iáko ći ktorzy ſą w pielgrzymowániu. á modlitwy ich zá nie ſą im pożytecżne SkarŻyw 456.
Wyrażenia: »doczesne pielgrzymowanie« (3): RejPs 92; wſzytkiego ſzukáć á nábywáć powinniſcie od niego [od Pana swojego]. Abowiem to wam wiecżnie trwáć będzye/ y tu ná zyemi/ y po tym docżeſnym pielgrzymowániu wáſzym/ w kroleſtwie ſwiętym iego. RejPos 52, 289.

»droga pielgrzymowania« (2): BOże/ ktoryś ſlugę twego Abráámá z ogniá Cháldeyſkiego wywiodſzy/ po wſzytkich drogách pielgrzymowánia iego/ wſzelkiey obrázy [raczył] vchowáć: rácż też y nas ſtrzedz ſlug twych. LatHar 633, 226.

»nędzne (a. znędzone) pielgrzymowanie; nędza pielgrzymowania« (9;1): RejPs 48v; A kiedy iuż dokońcżyſz thego nędznego pielgrzymowánia ſwego/ pewnie oglądaſz Páná ſwoiego ná práwicy Bogá Oycá ſthoiącego RejPos 24v, 68, 110, 115, 132v, 182 (8); Toć ieſt twoiá Ewángelia y dobra nowiná [...] ktora ćię ſamá/ [...] w twey nędzy twego pielgrzymowánia poćieſzyć/ y vweſelić może. SkarŻyw 1.

»obrok pielgrzymowania« =Eucharystia (2): Ná koniec rzekł [św. Tomasz] ony słowá [...] biorę ćie obroku pielgrzymowánia mego/ dla ktoregom vcżył/ cżuł/ y prácował. SkarŻyw 203; LatHar 678.

»pielgrzymowanie (doczesnego) żywota; żywot pielgrzymowania« (3;1): HistJóz E2v; PRoſimy naſz miły panie wnaſſem tem obłądnem zywocie pielgrzymowania naſſego aby ty [...] raczył: nad nami otworzyc miłoſierne oczy ſwoie RejPs 47, 42; dni piegrzymowánia żywotá mego [dies peregrinationis meae] ſą ſtho y trzydzieśći lath/ krotkich á złych/ á niedosły do lat oycow moich Leop Gen 47/9.

»pielgrzymowanie do żywota wiecznego« (1): Niech mi te świątośći będą pomocne [...] ku pomocy w pielgrzymowaniu do żywotá wiecznego LatHar 211.

Szereg: »mieszkanie a pielgrzymowanie« (1): tu náſze mieſzkánie/ A ná tym nędznym morzu to pielgrzymowánie/ Ieſt iáko dym przy ogniu gdy ſie troſzkę świeći/ A potym ſie iáko mgłá po wiátru rozleći. RejWiz 83v.
b) O Chrystusie: jego życie na ziemi (1): Bo iáko od wćielenia Páńſkiego/ wſzyſtki táiemnice y ſpráwy Wiáry náſzey ſwoy pocżątek máią: ták też pielgrzymowánie iego końcży śie Wniebowſtąpienim. KuczbKat 55.
a. Odwiedzanie miejsc kultu (13): Tenże [Luter] też po tym wzywánie vmárłych/ ktorzy (miáſto Pośrzedniká iedynego Kryſtuſá obalonego) krolowáli/ z gruntu obálił/ potym też y pielgrzymowánia. GrzegRóżn F4; HistRzym 56.

pielgrzymowanie do czego (1): SkarŻyw 92 cf »pielgrzymowanie i droga«.

pielgrzymowanie dokąd (7): Piełgrzymowanie [!] do Rzimu. SkarŻyw 63 marg, 63; y wzbudza ſię nabożeńſtwo w ludziách wiernych ku tákowym mieścam. Iáko miánowićie ná tę gorę Tabor bywáły wielkie y częſte pielgrzymowánia w pirwſzym kośćiele WujNT 72. Cf »pielgrzymowanie do grobu«, »pielgrzymowanie na miejsca święte«.

pielgrzymowanie skąd (1): Widziſz y pielgrzymowánie do Rzymu z ták dálekiey ſtrony/ iáko świętym zwycżayne było. SkarŻyw 63.

W połączeniu szeregowym (1): á zá máłe iákie poſtáránie ſwiátá tego/ ábo zá pielgrzymowánie iákie/ ábo zá máłą powſcięgliwość iedłá iákiego/ ábo zá iákie pieniądze nędzne/ tuſzylichmy ſobie/ żechmy bywáli prażni grzechow ſwoich. RejPos 234v.

Zwrot:»jachać, udać się na pielgrzymowanie« (1:1): Y przygodźiło ſie cżáſu iednego/ że iey mąż iachał do źiemie ſwięthey ná pielgrzymowánie HistRzym 109; SkarŻyw 353.
Wyrażenia: »pielgrzymowanie do grobu [czyjego]« (3): Y poſtánowił vdać ſię ná pielgrzymowánie/ do grobu Bożego do Hieruzálem SkarŻyw 353, 357 marg; WujNT 123.

»pielgrzymowania na miejsca święte« (1): ODPVSTY y pielgrzymowánia ná mieyſcá święte. WujNT Aaaaaa3.

Szeregi. »pielgrzymowanie abo chodzenie« (1): potwierdza pielgrzymowánia Chrześćijáńſkie/ ábo chodzenia ná odpuſty WujNT 8.

»pielgrzymowanie i droga« (1): A iſz do nich [do kośći św.] y krolowie pielgrzymowánia y drogi cżynią. SkarŻyw 92.

»pielgrzymowanie i ście« (1): Slub Ceſarzá Ottoná y pielgrzymowánie y pieſze śćie do grobu ś. Woyćie. SkarŻyw 357 marg.

b. Chodzenie po prośbie, żebranie (2): Wſzákże mogą pánowie mieyſc/ tym/ któré vznáią bydź wyſłużoné/ y ku innym robotam niemocné/ dáć liſty świádeczné ku pielgrzymówániu/ pod których liſtów obroną y wolnośćią też niémáiąc znáków/ niech będą dopuſczáni wſzędźie prośić iáłmużny. SarnStat 518 [idem] 927.
2. bibl. Osadnictwo, zamieszkanie wśród obcych; peregrinatio Vulg (3): napyelgrzymowanie do źyemye twoiey/ przyſſliſmy boyem niemaſz ſtrawy bydłu naſzemu dla glodu wźyemi Chanaan HistJóz E2; áby słuſſne wźięli pielgrzymowánie sług Bożych/ ktora źiemiá tobie że [!] wſſech ieſt milſſa. Leop Sap 12/6.
Wyrażenie: »ziemia pielgrzymowania« (1): dayći błogoſłáwieńſtwo Abráhámowe/ y plemieniu twemu po tobie/ ábyś otrzymał ziemię pielgrzymowánia twego/ ktorą obiecał dziádowi twemu. SkarŻyw 346.

Synonimy: 1. chodzenie, iście, szcie, wędrowanie; a. droga, pątnictwo; 2. mieszkanie, przebywanie.

Cf PIELGRZYMOWAĆ, PIELGRZYMSTWO

JBi