[zaloguj się]
[pdf]

PIELGRZYMOWAĆ (39) vb impf

e oraz a jasne; o prawdopodobnie jasne (tak w -ować).

Fleksja
inf pielgrzymować
indicativus
praes
sg pl
1 pielgrzymuję pielgrzymujemy
2 pielgrzymujesz pielgrzymujecie
3 pielgrzymuje pielgrzymują
praet
sg pl
1 m pielgrzymowałem m pers
3 m pielgrzymowåł m pers pielgrzymowali
fut
sg
1 m będę pielgrzymowåł
conditionalis
pl
3 m pers by pielgrzymowali

inf pielgrzymować (6). ◊ praes 1 sg pielgrzymuję (3). ◊ 2 sg pielgrzymujesz (4). ◊ 3 sg pielgrzymuje (2). ◊ 1 pl pielgrzymujemy (4); -emy (1), -(e)my (3). ◊ 2 pl pielgrzymujecie (1). ◊ 3 pl pielgrzymują (1). ◊ praet 1 sg m pielgrzymowałem (2). ◊ 3 sg m pielgrzymowåł (4). ◊ 3 pl m pers pielgrzymowali (3). ◊ fut 1 sg m będę pielgrzymowåł (1). ◊ con 3 pl m pers by pielgrzymowali (1). ◊ part praes act pielgrzymując (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Odbywać podróż, wędrować, peregrinari Mącz, Calep, Vulg, Cn; itinerari Mącz (28): OpecŻyw 30v; Mącz 175d, 291a; HistRzym 37, 37v, 131v; SkarŻyw 572; Peregrinor – Czudze kraie prżechodzę, pielgrżimuię. Calep 778a.

pielgrzymować gdzie (1): StryjKron 56 cf »żeglować, pielgrzymować«.

pielgrzymować dokąd (3): Wyſzedł tedy Elimelech z żoną ſwoią Noemi z Bethleem Iudá/ pielgrzymowáli do Moábſkiey zyemie [...] y mieſzkáli tám przez niemáły cżás. BielKron 52v; MWilkHist I4; StryjKron A3v.

pielgrzymować skąd (1): MWilkHist I4v cf »pątować, pielgrzymować«.

pielgrzymować którędy (1): Lustrare aequora, Przes morzá pielgrzimowáć. Mącz 200c.

Szeregi: »pątować, pielgrzymować« (1): (did) Kleophás do Iezuſa. (–) [...] ſam pątuieſz Z Ieruzálem pielgrzymuieſz. MWilkHist I4v.

»żeglować, pielgrzymować« (1): Y on Eneas z Troiey ták długo żeglował/ Ták v Scyle y Sirtim w ſtráchu pielgrzymował StryjKron 56.

Przen (11): odzienie pyſzne/ to ieſt grzechy zrzućić/ á ták pielgrzymuiąc to ieſt trwáiąc w dobrych cnotách/ aż przydzieſz w dom rybithwá HistRzym 40v.
Fraza: »[czyje] uszy pielgrzymują« = ktoś nie słucha (1): Vestrae aures peregrinantur, Wáſze vſzy pielgrzimuyą/ to yeſt nie słucháyą co mowiemy. Mącz 291a.
Zwrot: »w świat pielgrzymować« (1): Miſtrz ku ſwoim kſiąſzkom mowi. IDźcie ná ſwiát moię kſiąſzki/ Przedáycie ſie zá pyeniąſzki/ Prożno tu kogo winowáć/ Muśicie w ſwiát pielgrzymowáć BielKom A.
a) Żyć; nawiązanie do metafory życia doczesnego człowieka jako wędrówki do celu, którym jest królestwo niebieskie (5): dni piegrzymowánia żywota mego ſą ſtho y trzydzieśći lath/ krotkich á złych/ á niedoſły do lat oycow moich ktorych też pielgrzymowáli. Leop Gen 47/9; Pátrzayże pilno á vważ tu ſobie káżdy krześćiáńſki cżłowiecże [...] iż też thy pielgrzymuieſz/ á pielgrzymowánie twoie dziſzeyſzego [!] wieku twego/ ieſt podobne ku pielgrzymowániu onych żydow RejPos 141.

pielgrzymować gdzie (3): BOże á boże naymożnieyſſy moy zwielką pilnoſćią záwżdy ćię prágnie znaieſć duſſá moiá y wiele kroć ćiáło moie pielgrzymuiąc w wielkiey puſſczy RejPs 91v; RejAp 118v, 159v.

b) Być w oddaleniu [od kogo] (3): BiałKat 103v; Dufáiąc tedy záwſze/ y wiedząc że pokiſmy w ćiele/ pielgrzymuiemy od Páná. WujNT 2.Cor 5/6; WysKaz 5 [zawsze przekład tego samego tekstu].
a. Udawać się do miejsca kultu religijnego (3):

pielgrzymować dokąd (2): OpecŻyw 160; Do krolewſkich/ práwi zamkow nikt nie pielgrzymuie/ á do grobow męczenniczkich y krolowie iezdżą SkarKaz 41b.

W połączeniu szeregowym (1): [to są uczynki diabelskie] ná odpuſty biegáć/ pielgrzymowáć/ do Deſk málowánych ſie obiecowáć KrowObr 61.

2. bibl. Przebywać w miejscu, do którego się przywędrowało, być przybyszem wśród obcych; peregrinari BartBydg, Vulg; habitare PolAnt (11): Toli ieſt wáſze rádoſne (miáſto)? odedni dawnych dawność iego/ powiodą ie nogi iego daleko pielgrzymowáć BudBib Is 23/7.

pielgrzymować u kogo (3): będziećie mieć ná pokarm/ ty ſam y ſłużebnik twoy/ niewolnicá y naiemnik twoy/ y cudzoziemiec ktory vćiebie pielgrzymuie/ Bydlę y iny dobytek twoy Leop Lev 25/8[6]; Iakob [...] poſłał k niemu poſły náwiedzáiąc zdrowie iego/ powiedáiąc mu też iż przez ten wſzytek cżás pielgrzymował v Lábáná wuiá ich. BielKron 15v; BudBib Gen 32/4.

pielgrzymować gdzie (5): Narod Syreyſki przeſládował á zćiſkał oycá moiego/ ktory wſſedł był do Egyptu/ y thám pielgrzymował w málutkim poczćie/ y zroſl á rozmnożył ſie w lud wielki y mocny práwie bez licżby. Leop Deut 26/4[5], Gen 36/7, 37/1, Ier 44/14; CzechRozm 75.

Zwrot: »pielgrzymować po gościnie« (1): Peregrinari, pyelgrzimowacz po gosczynye. BartBydg 229b.
Szereg: »pielgrzymować i (abo) mieszkać« (2): ták mowi niewolnik twoy Iáákob; v Lábáná pielgrzymowáłem y mieſzkałem [cum Laban habitari et moratus sum] áſz do tąd. BudBib Gen 32/4; CzechEp 156.

Synonimy: 1. pątować, wędrować; a. pątować; 2. być, mieszkać, obywać, przebywać, żyć.

Formacja współrdzenna: przypielgrzymować.

Cf PIELGRZYMOWANIE, PIELGRZYMOWANY, PIELGRZYMUJĄCY

JBi