Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [ROZROZNIAĆ]

Następne hasło: ROZROZNIENIE »

[ROZROZNIĆ SIĘ vb pf

rozroznić się, rozroźnić się, rozrożnić się.

się, sie.

Pierwsze o jasne, drugie pochylone.

Fleksja

praet
	sg		pl
1	m		m pers	-smy, -(e)smy się rozróżnili
3	m	rozróżnił się	m pers	rozróżnili się
3	n	rozróżniło się	subst	rozrózniły się

plusq
	pl
3	m pers	byli się rozróznili

conditionalis
	pl
1	m pers	bysmy się rozróźnili
3	m pers	by się rozróznili, by się rozrózni(e)li

fut 3 pl rozróżnią się. ◊ praet 3 sg m rozróżnił się. n rozróżniło się. ◊ 1 pl m pers -smy, -(e)smy się rozróżnili. ◊ 3 pl m pers rozróżnili się. subst rozrózniły się. ◊ plusq 3 pl m pers byli się rozróznili. ◊ con 1 pl m pers bysmy się rozróźnili. ◊ 3 pl m pers by się rozróznili, by się rozrózni(e)li. ◊ part praet act rozrózniwszy się.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. rozróżnić.

Znaczenia

1. [Przestać być jednością]
2. [Zmienić się, stać się innym]

1. Przestać być jednością; discedere, distrahi, scindi Cn:

a. Skłócić, poróżnić się; discordare, dissidere Cn: Bo kiedy się bracia rozróżnią, odzywają się do braciej doma pozostałej. AktaSejmikPozn 1590/107; Oná [konfederacja korczyńska] vfundowáłá ſie mocnie ná iednéy wierze Kátholickiéy/ [...] á tá [konfederacja warszawska] vczyniona w roſtérkách/ gdźie ſie iuż byli ludźie rozróznili/ gdźie ſtany ſie z ſobą wádźiły. SkarUp 10 [idem] SkarProces 32.

rozroznić się z kim: Iż p. hetman przeciwnie udawa i wykłada sprawy i postępki nasze, przywodząc nas in odium et invidiam do żołnierzów, [...] wątpić w tym nie potrzeba, że do końca nie przestanie wszelakich sposobów szukać, aby się z nami [żołnierze] rozróżnili. AktaSejmikPozn 1590/144.

b. Zająć odmienne stanowisko, nie zgodzić się z czyimś zdaniem; discordare, discrepare, dissentire, dissidere Cn: Bo tu u nas jakokolwiekeśmy się rozróżnili, przedsię tych więcej, którzy z pokojem siedząc doma, tego panem [tj. za króla] chcą mieć, który się pierwszy w Polszcze ukaże. DudEpist V 98.

rozroznić się od kogo czym: ProjektEgzek 161 cf W przeciwstawieniu.

rozroznić się od kogo w czym: ProjektEgzek 161; A jeźliżeby niektórzy z wm. braci naszych miełych rozróżnieli się od nas w tych sprawach, o których namawiamy i namawiać na przyszłym zjeździe będziemy [...] AktaSejmikPozn 1587/66.

W przeciwstawieniu: »zgodnie stać ... rozroznić się«: [ewangelicy, dysydenci] chociaż na tym jednym gruncie zbawiennym wszystkiego chrześcijaństwa z nami zgodnie stojąc, budowaniem wiary a nabożeństwa w niektórych artykuliech i ceremoniami od nas się rozróżnili. ProjektEgzek 161.

Szereg: »rozroźnić się albo rozdwoić«: Wieſz W.K.M. że káżde obieránie krolá v nas bywa trudne y niebeſpiecżne. bo niepodobna rżecż/ ábyſmy ſię w ták wielkiey licżbie ludźi nie rozroźnili/ álbo nie rozdwoili. KarnNap 26.

c. Oddzielić się, oderwać się:

rozroznić się od kogo: tákże wſzytkie Woiewodztwá y Powiáty Wielkiego Kśięſtwá Litewſkiego rozrozniły ſię od drugich Woiewodztw/ ktore podátek poſtąpiły UniwPobor 1588-1593 Av, 1591 Av; KarnEksorb C3v; BronApokr 1.

Zwroty: »miedzy sobą się rozroznić«: zá tho nie thuſzę [...] by nas Bog złącżył/ boſmy ſię ſami miedży ſobą rozłącżywſzy y rozrozniwſzy od niego [od Boga] rozłącżyli y rozroznili/ y zwierzchność ſobie nád nim y kośćiołem iego vſurpuiemy RotRozm M3.

»rozrożnić się wiarą, w wierze« [szyk zmienny]: Aleć tych tám cżáſow żadnego rozrożnienia w Polſzcże nie było [...]. Náſzego dopiero wieku że narod Polſki rozrożnił ſię Wiárą á Nabożeńſtwem Respons Dv; KarnEksorb C3v.

Szereg: »rozłączyć się i rozroznić«:RotRozm M3 cf »miedzy sobą się rozroznić«.

Przen [od kogo]:

Szereg: »rozłączyć się i rozroznić«: RotRozm M3 cf »miedzy sobą się rozroznić«.

2. Zmienić się, stać się innym: Potem za pisaniem waszym oznajmiliśmy Wielmożności Twej, że ziemia żmojcka przesię ma ciągnąć do TM. A teraz jako piszesz rozróżniło się to, nie wiedzieć z której przyczyny ListyZygmAug 1562/386.

Synonim: 1. rozdwoić się.

Formacje współrdzenne cf 1. ROZNIĆ SIĘ.

Cf ROZROZNIENIE, ROZROZNIONY]

ZCh