[zaloguj się]
[pdf]

PODANIE (275) sb n

o oraz a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg pl
N podanié podaniå
G podaniå
D podaniu
A podanié podaniå
I podanim, podaniem
L podaniu podaniåch

sg N podanié (26); -é (1), -(e) (25). ◊ G podaniå (114); -å (101), -a (1), -(a) (12); -å : -a KromRozm II (19:1). ◊ D podaniu (3). ◊ A podanié (55); -é (3), -(e) (52). ◊ I podanim (19), podaniem (16); -im KromRozm III, GroicPorz, BielKron, KwiatOpis, KuczbKat, MycPrz, SkarJedn (2), StryjKron (2), NiemObr (3); -em DiarDop, BibRadz, Mącz, SarnUzn (2), BiałKat, WujJud, WujJudConf, ModrzBaz, ReszPrz, ZawJeft, ActReg, JanNKar; -im : -em CzechRozm (1:1), SkarŻyw (3:1), WujNT (2:1); ~ -em (3) BiałKat, ZawJeft, JanNKar, -ém (1) Mącz, -(e)m (12). ◊ L podaniu (19). ◊ pl N podaniå (2). ◊ A podaniå (19). ◊ L podaniåch (2).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: podanie od kogo (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Przekazanie; traditio Vulg, Cn (231): Oto maſz świádectwo/ iż nieiáka łáſká kápłanom ná święceniu dawána bywa przez podánie WujNT 728.

podanie czego (1): á dekret przerzeczony/ przezyſki/ rękoiemſtwo/ dług y poſseſsiiéy podánié/ w áktách opiſány/ káſsowáć y wpiſáć [posesor] powinien SarnStat 1168.

Wyrażenie: »podanie jednemu od drugiego« (1): ále by trwáła wſercu wiernych Ewánielia/ y z vſt by kośćielnych y kápłáńſkich podánim iednemu od drugiego przychodząca/ niewychodziłá. SkarŻyw 364.
Wyrażenie przyimkowe: »z podania [czyjego]« = z natchnienia (1): z podánia duchá świętego/ wyſtąpił towárzyſz S. Athánázego/ Tymotheuſz: y rzekł SkarŻyw 390.
a. Następcom (5): Iáką wiárę S. Woyćiech w Polſzcże ſzcżepił: dochowánie iey ſtátecżne y podánie od miłych á cnych przodkow náſzjch pokázuie SkarŻyw 357, 269.

podanie czego (1): Poniewaſz ſą owi bez oycow/ bez przodkow/ bez trádycyi/ y podánia dziedzictwá y mocy raz od Chryſtuſa wziętey. SkarJedn 34.

Wyrażenie przyimkowe: »za podaniem [czyim]« (1): to teraz nie z mnieyſzą pracą, iáko my, co ná drugim brzegu świátá mieſzkamy, v tychże co go [język łaciński] zá ich przodków podániem vmieią, dochodźić muſzą. JanNKar C2.
W przen (1):
Wyrażenie: »podanie z rąk [czyich]« (1): Ale iż to i za podaniem z rąk przodkow swych pewnie tak wiemy i w prawiech swobod naszych tak pisane czytamy, że to już dla dobrego wszytkiej RP [...] ma być w cale zachowano DiarDop 113.
b. Podanie do wiadomości, informacja (10):

podanie kogo, czego (2): LubPs S6 marg; Zdáło mi ſię żebym w podániu y záleceniu tey prawdy Kośćiołá powſzechnego/ nowego ſpoſobu vżył WysKaz 14; [CorfusDocum 196].

[Wyrażenie: »podanie na rejestrze«: A tich [złoczyńców] ktorichby iescze nie dostano podanim ich na regestrze kazdego z nich maią dostacz a na naznaczoni czas kazdego z nich postawicz y karacz na gardle. CorfusDocum 196.]
Wyrażenie przyimkowe: »z podania [czyjego]« (1): Ktorych [pogan] gdy pilnie pytáłá Helená/ ledwie ſię ieden Iudáſz nieiáki nálázł/ ktory z podánia oycow ſwoich/ o mieyſcu onym gdzie był pogrzebion Chryſtus wiedział. SkarŻyw 397.
Przen (1):
Wyrażenie przyimkowe: »z podania [czyjego]« (1): [rozum człowieczy nie może jako anieli] żadney rzeczy iſtnoſći/ áni przyczyn/ przez ktore pewne á nye omylne poznánye rzeczy káżdey bywa/ poyąć: ále przez znáki z podánya ſmyſlow [...] ku vznányu rzeczy káżdey/ iſtnoſći y przyczyn yey przychodźić muśi KromRozm III B6v.
α. Opinia, zdanie [czyje; w tym: G sb i pron (3), pron poss (1)] (4): SarnUzn C7; GDyż nie káżdy pochwala cudzego piſánia Tákże też nie przyimuie drugiego podánia. WierKróc B3v; CzechEp 421.
Wyrażenie przyimkowe: »za podaniem« (1): á to co od cudzoźiemcow wypráwiono być nie mogło/ tho oni [tj. polscy tłumacze Biblii] z pilnośćią właſnie w tych piśmiech świętych za podániem ich przekłádáli. BibRadz *5.
β. Ustanowienie [czego] (2):
Wyrażenie: »podanie zakonu« (2): A te obádwá dni kośćioł S. kożdego roku nabożnie obchodzi [...]. 1áko Zydowie święćili ie ná pámiątkę wybáwienia z Egiptu y podánia zakonu. WujNT 402, 541.
c. Nauka, nauczanie, przede wszystkim w sprawie wiary, zwłaszcza przekazane tradycją (175): A wyliczywſſy [Basilius biskup] nyektore tákye podánya y zwyczáye/ pyta. Z ktoregoż piſmá to mamy KromRozm II h4v, g3, ſ; CzechRozm 95v; SkarJedn 103 [2 r.], 123, 234; Potrzebá podánia vżywáć/ bo niemożem wſzytkiego z piſmá dowodzić. SkarŻyw 456, 93 [2 r.], 357, 456 [2 r.]; CzechEp 112; NiemObr 76, 77; ReszPrz 23, 31; WujNT 2.Thess 2/15, s. 717; Ale to mówię: że téż wiele tákich iest co niewiedzą, co to iest Orthográphia Polſka. [...] Ieſliż podánia nie było: ieſliż czásy potemu nie były, y ludźie coby o to dbáli JanNKar D2.

podanie czego (1): O Trádycyách ábo podániu náuki kośćielney/ krom piſmá mowi [św. Epifaniusz]: [...] SkarŻyw 456.

podanie o czym (2): A iż w pirwſzym podániu o vſtáwie Wiecżerzey Páńſkiey ſłowá Ianá s. były ná plác przytocżone/ tedy teraz nie zdáło ſie ſłuſznie tego mieyſcá powtarzáć RejPos 82; WujJudConf 179v.

podanie czyje [w tym: ai poss (74), G sb i pron (38), pron poss (7), „cudze” (1)] (120): A przedſyę y ten y on [...] podánye álbo wymyſl ludzki zá ſlowo boże przyymuye. KromRozm II q3v, b3v; KromRozm III A4v, E5; PRzypomina Tytuſsowi [św. Paweł]/ y vcży go o poſtánowieniu kápłanow/ o duchownym obcowániu/ y o wyſtrzegániu od kácerzow/ ktorzy w podániach Zydowſkich nádzieię máią Leop RR4v, Gal 1/14; CzechRozm 100v, 117v; SkarJedn 183, 319; SkarŻyw 456, 567; Co ſię Páwłowych ſłow dotycże/ ktory podánia ſwoie przypomina/ znáć iże ſię przećiwnicy nie docżytáli/ co dáley ſtoi. NiemObr 76; Odżywa [!] ſię X. Arcybiſkup do podánia táiemnego Oycow dawnych. NiemObr 82, 74 [3 r.], 77 [3 r.], 82 [2 r.]; Tym kſztałtem doyść możemy náuki Apoſtolſkiey/ ieſli z ich piſánia/ álbo podánia wyſzłá ReszPrz 30; WujNT 604 marg, 733, 740; SkarKaz 43b. Cf »podanie apostolskie«, »boże podanie«, »podanie kościelne«, Wyrażenia przyimkowe.

W połączeniach szeregowych (8): KromRozm II h2; KromRozm III E5; Abowiem iedne rzecży ná piſmie/ á drugie w Trádycyách álbo w podániu álbo w vſtáwie nam święći Apoſtołowie podáli. WujJud 28v, 160v; SkarJedn 319; CzechEp 45; ReszPrz 75; Lecz byſmy y piſmá nie mieli/ iákoż ieſt ták iáſne: ſámá Apoſtolſka náuká y zwyczay/ y podánie/ po wſzytkiego świátá kośćiołách/ przełomić by ten vpor miáłá. SkarKaz 382b.

W charakterystycznych połączeniach: podanie ciche (4), dobre, doktorow, dzierżone, Krystusowe, ludzkie (2), obrzędne, ojcowskie (ojcow) (8), pańskie, od przodkow (2), przyjmowane, starszych (2), świeże, tajemne (2), uczycielow, zachowane, zakonne, zwyczajne (4); podanie chować (zachowywać) (5), mieć (6), najdować, niszczyć, odrzucać (odrzucić) (4), oznajmować, podać, pojąć, porownawać, poznać, przyjmować, przypominać (wspominać) (3), trzymać (7), ukazować, wyliczyć, wziąć (2); podania być strożem, dochować, dzierżeć się, odstępować, trzymać się (2), używać (2); do podania odsyłać; od podania odstępować, wychodzić; z podania przypomionąć, wyniść (pość) (2); podanim gardzący (wzgardzić) (2), umocniony; z podaniem zgadzać się (2); na podaniu gruntować się, sadzić się; o podaniu wiedzieć (2); przy podaniu trwać; w podaniu nadzieję mieć, najdować, podać, rrwać, zamykać się.

Wyrażenia: »podanie apostolskie, apostołow« [szyk 53:9] (59:3): A przeto nye ták piſmá/ yáko vſtnego y ćichego zwyczáynego podánya Apoſtolſkyego/ yáko práwego á ſſczyrego ſlowá Bożego dźyerżeć ſye mocnye mamy. KromRozm II n3v, h2, t4 marg, v4v, y2; co było nye tylko przećiwko poſpolitemu zwyczáyowi á záchowányu koſcyołá krzeſciyáńſkyego/ ále y przećiw podányu ápoſtolſkyemu KromRozm III Pv, Ov [2 r.]; WujJud 1v, 28v, 29v, 135, 156 (9); WujJudConf 4 marg, 155v, 157, 177v, 179v; Heretyk przeto w kośćiele nie ieſt/ áni zá Biſkupá pocżytán być może: iż podánim ś. Ewánieliey y Apoſtołow wzgárdziwſzy/ po zadnym niewſtepuiąc/ ſam śiebie poſtáwił. SkarJedn 32, 123, 238, 397; SkarŻyw 58, 299, 363; NiemObr 75, 77 [2 r.]; ReszList 190 [2 r.]; WujNT 298, 452, 717; SkarKaz 275b, 382b. Cf »wedle podania apostolskiego«, »z podania apostolskiego«.

»boże podanie« (2): á ktoſz o tych niezbożnych ludziach to przyrzecże/ żeby oni y ſámo dzieſięćioro przykazánie zá Boże podánie mieli? CzechRozm 101, 186v.

»podanie kościelne, Kościoła« [szyk 9:3] (7:5): KromRozm I K3v, M3v; KromRozm III A4v [2 r.]; WujJud 157v; A ták podánie kośćielne godne być wiáry rozumieymy. SkarŻyw 93, 456 marg; ReszPrz 75. Cf »wedle podania Kościoła«, »z podania Kościoła«.

»podanie ustne, mowne« [szyk 8:7] (14:1): Wſſyſtko ſye v was nyechay vtćiwye á porządnye dźyeye. Yáko to vtćiwye á porządnye? nye náyduyemy o tym piſmá/ áni vſtnego podánya KromRozm II h2v, g3, h2, h2v, iv, n3v, v3v, y2; bo ſie Trádycye ná ſámym mownem podániu gruntuią WujJud 30; NiemObr 77, 82; SkarKaz 43b. Cf »z podania ustnego«.

Szeregi: »nauka (jako) i (a) podanie« [szyk 10:5] (15): KromRozm II t4 marg, v4v; Náuczże mye yeſſcze/ yákoś wczorá obyecał/ poznáć ten koſćyoł y náukę á podánya yego KromRozm III A4v, A4v [2 r.]; WujJud 135; SkarJedn 112, 123; ReszList 190 [2 r.]. Cf »wedle podania i nauki«, »z podania i nauki«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»tradycyja (a. traditio) to jest (a(l)bo, i, a) podanie« [szyk 12:10] (22): Widzę ná co godźićie/ ábyśćie tym ſpoſobem Trádycye y podánia Apoſtolſkie/ ktore nie ſą w Bibliey opiſáne/ odrzućili. WujJud 28v, 28v, 29v, 157, 157v, 186v; SkarŻyw 93, 456; NiemObr 74; Skąd záraz widźieć możećie/ onę drugą mocną Báſztę náuki kośćiołá Bożego/ Traditionem/ to ieſt/ podánie ReszPrz 22; WujNT 717, 740. Cf »według podania albo tradycyjej«, »z podania i tradycyjej«. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»podanie i (a, a(l)bo) ustawa« [szyk 5:5] (10): KromRozm I K3v; KromRozm II g3v, y2; Bowiem ſlyſzeliśćie o záchowániu moim niegdy w żydowſtwie żemći náder przeſládował kośćioł Boży/ [...] y bralem pomnożenie w żydowſtwie nád wiele rowiennikow moich w narodzie moim/ dáleko więtſzym miłoſnikiem będąc oycowſkich moich vſtaw/ á podánia [paternarum mearum traditionum]. Leop Gal 1/14; WujJud 4 marg, 167v, Ll3; WujJudConf 177v; CzechEp 131; Ták też Kátholikom właſna ieſt/ podánie y vſtáwy oycow świętych y mowy w kośćiele zwyczáyne chowáć WujNT 733. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

Wyrażenia przyimkowe: »wedle (a. wedla, a. według) podania« = iuxta a. secundum traditionem Vulg (18): Opowyádamy wam bráćya w imyę páná náſſego Yezu Kryſtá/ ábyſcye ſye odłączáli od káżdego brátá chodzącego nyerządnye á nye wedle podánya/ ktore od nas wźyęli. KromRozm II g3v; CzechEp 30; WujNT 2.Thess 3/6.

~ wedle podania czyjego (5): KromRozm II c2, n4; Cić niebożęta mowią/ ſámi niewiedząc co/ á to wedle podánia Przodkow ſwych CzechRozm 69; ReszPrz 53; WujNT Mar 7/5.

W charakterystycznych połączeniach: (nie) wedle podania chodzić (chodzący) (5), mowić, pościć (2), rozumieć (rozumiany) (2), wierzyć (3), wykładać, wyznawać, zebrać; wedle podania czartowskiego, doktorow, Pana Krystusa, przodkow, starszych (2), uczniow.

Wyrażenia: »wedle podania apostolskiego« [szyk 5:2] (7): WujJud 22 [2 r.], 193, Nn; WujJudConf 1v, 22; My (práwi) poſt czterdzieśći dni/ według podánia Apoſtolſkiego/ raz w rok/ czáſu nam przyſtoynego pośćimy. WujNT 16.

»wedle podania Kościoła« (1): táko ye [Pismo Św.] też nye wedle náſſego/ áni czyyego inego zdánya/ ále wedle podánya tegoż koſcyołá rozumyeć [...] mamy KromRozm II t3v.

Szeregi: »wedle podania i nauki« (1): ábyſmy wedle Apoſtolſkiego podánia y náuki Ewángeliey ś. iedno Boſtwo/ Oycá y Syná y Duchá świętego w iednym á rownym Mágeſtaćie wyznawáli WujJudConf 22.

»według podania a(l)bo tradycyjej« [szyk 3:1] (4): Widźiſz że y wedle Apoſtolſkiego podánia álbo Trádycyey/ nietylko wedle Piſmá wierzyć mamy WujJud 22, ktv; ReszPrz 53; WujNT 718 marg. ~

»z podania« (40): Z ktoregoż piſmá to mamy? Izali nye z oſobliwego á táyemnego podányá? KromRozm II h4v; SkarŻyw 364, 456; CzechEp 71.

~ z podania czyjego (12): KromRozm II c2v [2 r.]; OrzList i2v; Abowiem w Bibliey ſą dwoiákie kſięgi/ iedny ktore z dawnych lat oprocż wſzech wſporow w vcżćiwośći miano/ iáko ty ktore ſą práwie z ſámego podánia Páńſkiego BibRadz *5v; SkarŻyw 362, 422, 535; CzechEp 118; NiemObr 82, 145; WujNT 7; iż comkolwiek tu piſał/ poſzło to nie z żadney áni waśniey/ áni też przyiáźniey/ áni z cudzego podánia [...] Alem to vcżynił naprzod z iákiegoś pobudzenia Páná Bogá ſwego PowodPr 84.

W połączeniach szeregowych (3): KromRozm II t3v; WujJud 159; Co wſzytko z piſmá ś. płynie/ á nie z żadnych vſtaw/ náuk/ y podánia ludzkiego. CzechEp 118.

W charakterystycznych połączeniach: z podania cichegogo, cudze, domowego, ludzkiego, ojcow (2), osobliwego, pańskiego, pisanego, przodkow, starszych (2), świętych, tajemnego (2), wziętego, zwyczajnego (2); z podania być (4), czynić potrzebne, dostać, dowieść, mieć (6), mowić, odebrać, (na)pisać (2), podać, pość (przyść) (2), przyjąć (3), nie przypuszczać, rozumieć, używać (2), wiedzieć (2), wzięć (wzięty) (4), zwać.

Wyrażenia: »z podania apostolskiego« [szyk 13:3] (16): KromRozm II f4, h4, t3v; Tákći powyedáyą Lutheranowye/ ktemu to wyodąc/ iżby tá władza y zwirzchnoſć z vſtáwy ludzkyey/ á nye od páná Kryſtuſá áni z podánya ápoſtolſkyego byłá. KromRozm III O8v; Co iż z podánia Apoſtolſkiego przyſzło/ vcży Kośćioł święty KuczbKat 240; WujJud 159, 167v, 170, 193 marg, Nnv; KarnNap B3; SkarŻyw 337, 442; ReszPrz 95, 101; LatHar 81.

»z podania Kościoła, kościelnego« (2:1): A ſkądże wyeſz iż to ſą prawdźiwe Ewángelie/ ktore mamy? [...] yedno z podánya koſćyołá poſpolitego KromRozm I K3v; WujJud 43v, 44.

»z podania ustnego« [szyk 2:1] (3): co on bez piſmá z podánya vſtnego/ álbo też ćichey ſpráwy páńſkyey álbo Apoſtołow yego przyyął KromRozm II t3v, t3v; KromRozm III A4v.

Szeregi: »z podania (jako) i (a) (z) nauki« [szyk 3:1] (4): Ani ſye to rozumye o S. Lukaſſá Ewányeliey/ yáko chcą nyektorzy/ Yákoby yą Lukaſz z podánya y náuki yego piſał. KromRozm II c2v, f4; WujJud 170; KarnNap B3.

»z podania i powieści« (1): Bo Márek S. y Lukaſz S. ſami áni widźieli Páná náſzego/ o ktorym piſzą: áni słucháli słowá z vſt iego: ále tylko ie z podánia y powieśći mieli. SkarŻyw 364.

»z podania i (a, albo) (z) tradycyjej« [szyk 4:2] (6): WujJud 43v, 44; SkarŻyw 364 [3 r.]; Y przetoż ie ſłuſznie kośćioł wſzytek [...] z trádiciey á podánia ſtárſzych/ zdawná krolmi zowie. WujNT 7. ~

»za podani(e)m« (2): Przeto zá podánim świętym/ záwżdy to záchowano było/ áby Krztu nikomu niedawano/ áżby pierwey był ſpytan/ ieſliby śie chćiał krzćić. KuczbKat 135; ReszPrz 57.

d. Projekt, wniosek, propozycja, zwłaszcza na piśmie; propositio Calep; conditio JanStat (36): Posłowie obaczywając nieznośność tego podania, na ktore z dobrym sumnieniem zezwalać nie mogli, namawiali miedzy sobą kondycyje, ktore by pobożniejsze były Diar 44; przyszli do posłow pan wojewoda kaliski Zborowski i pan Kanclerz, poprawę czyniąc tego podania od panow, ktore w sobotę posłom opowiedzieli byli. Diar 54, 41, 51, 54; DiarDop 118; Ale te wszytkie mowy y podania ktore za okazyą bez pochyby się rozwiodą, Natym iednym fundamencie sadzić się muszą ktory założyc potrzeba. ActReg 149, 75, 148; Calep [862]b; Proſzę o twoię sioſtrę zá ſyná ſwoiego, Odſtępuiąc poſágu: [...] (–) o Boże iáko to Známienite podánie. CiekPotr 39, 57.

podanie czego (4): LibLeg 11/175; Ktorzy [komicy dawni] [...] O rzeczy, y podánie ich xtałtne, niedbáiąc, [...] Do mowy poſpolitey wierſzow podobnośći, Nie pátrząc piſáliśćie CiekPotrŚredz )?(4v. Cf podanie czego komu; czego ku czemu.

podanie czego komu (1): Ale do wynálezienia/ y podánia rzecży ludziom/ trzebá cżłowieká wziętego/ iżby to czo powie/ ſzło w poſłuch. GórnDworz C.

podanie czego ku czemu (1): A gdyż w podaniu káżdey rzecży ku poięćiu wiele ná tym należy/ ták álbo owák cżego vcżyć KuczbKat 5.

podanie czyje [w tym: G sb i pron (10), pron poss (6), ai poss (3), „cudze” (1); w tym: G sb i ai poss (1)] (19): Aczkolviek ſpodania rad naſſych miedzi poſly Ziemſkiemi ta bela okolo tego Articulu rozmova, izby ynaczei męzoboiſtwa vmyslne. a przigodne. potem też koſczielne y domove vazone były ComCrac 16; Na tę odpowiedź namawiali posłowie w niedzielę a rozważając to u siebie, iż było to podanie krolewskie i Rad Koronnych szkodliwsze, aniż pirwsze słowne powiedzenie Diar 53, 31, 41, 49, 55 [2 r.], 56, 78, 83; (nagł) Do tego co ma czyść. (–) Nawięcey temu Bog dał ktory to ma w ſobie/ Gdy kto cudze podánie rad vważy ſobie. MycPrz I A4v, II C4, D2; ZapKościer 1587/68v; ActReg 20, 54; SarnStat *7v. Cf Wyrażenie przyimkowe.

W połączeniu szeregowym (1): ná wſzyſtki tráktaty/ podánia/ y zámknienia pokoiu [Et in singulos tractatus, conditiones, et conclusiones pacis JanStat 885]/ iáko nam pożytecznégo y potrzebnégo wolnie zwoliliſmy. SarnStat 1105.

W charakterystycznych połączeniach: podanie cudze, IchM, krolewskie (KJM) (2), panow, poselskie (2), rad (koronnych) (3), rzeczy (4), szkodliwsze, WM, wpisane, wyższe, znamienite; podanie poprzysiąc, powtorzyć, przejźreć, przyjmować, rozsądzić, uczynić, uważyć (2), wyrozumieć; nieznośność podania, poprawa (poprawić) (3); na podanie zgodzić się, zwolić.

Wyrażenie przyimkowe: »za podaniem [czyim]« (2): A ták nye przypuſſczáyąc duchowyeńſtwá ku wolnemu obirányu/ ſnadź zá ſámeyże kſyężey podánim/ yęli ſye wedle ſwego zdánya [...] biſkupſtwy ſſáfowáć KromRozm III I8; ActReg 149; [CorfusDocum 222].
2. Danie, udzielenie (13): ktore obiáwienie iáko ſławne było/ tho ſwiádſzy ono poruſzenie ziemie/ trwogi/ błyſkáwice/ ſtráchy/ y gromy/ ktore ſie ná on cżás przy podániu działy. SarnUzn C8.

podanie komu czego (2): Dla podánia proſtym biegłości [Ad dandum simplicibus calliditatem] (a) młodemu vmieiętnośći/ y opátrznośći. BudBib Prov 1/2; á odpuſty nie inſzego nie ſą/ iedno zaſług pozoſtáłych ále nieprzebránych Páná náſzego [...] nam/ iáko iednego ćiáłá cżłonkom/ świętych ſpołecżność w Kredźie wyznawáiącym/ podánie y przypiſánie. LatHar 286.

Wyrażenia: »dobrowolne podanie« (2): iż częśćią przez walkę/ częśćią też przez dobrowolné podánié y ſpadki po niektórych lennych Kśiążętach/ którzy ią [ruską ziemię] między ſię ná rózné częśći byli rozſtárgnęli SarnStat 1057, 1168.

»w moc podanie« (1): Mancipatio. Est genus venditionis inter solos cives Ro⟨manos⟩ usitatum fieri solitum solenni quodam ritu – W mocz podanie Calep 634a.

a. Wręczenie (7):

podanie czego (4): Obyczay zdawánia Imienia ſtoiącego przes włożenie czapki álbo podánie źieloney rozgi. GroicPorz nn3v; Ieſli tu w tym podániu tych Kśiąg/ áni świątośći/ áni táiemnice żadnéy niemáſz/ tedy táko Królowi té Kśięgi wźiąć od Kápłaná przyſtoi/ iáko y od kożdégo inégo człowieká. OrzQuin T3; StryjKron 667 marg. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »w rękę podanie [czego]« (1): Oſma [część] ná pámięć przywodźi [...] trzćiny w rękę podánie/ pośmiewiſká pełne. LatHar 318.
α. O Komunii Św. (3): Bo rozumiéſz/ iż maſz chlebá od Chryſtuſá tákże y winá podánié: á z podániem ſłowá vkázuiącé/ co był ón chléb/ którego vżywáli: y wino/ które pili. BiałKat 291.

podanie czego (2): BiałKat 291; A iuż tego w then cżás proſtym chlebem y proſthym winem zwáć nie możymy iedno [...] dziwną táiemnicą podánia ciáłá y krwie iego ſwiętey. RejZwierc 197.

3. Danie we władzę; deditio Modrz (19):

podanie czyje [w tym: G pron (1), ai poss (1), pron poss (1)] (3): Ten Powiáćik w mocy Iego K.M. Polſkiego etc. zá podánim ich właſnym był. KwiatOpis B, B2v; ZawJeft 18.

Przen [czego] (1): [Niemoc mowi:] Ieſtem poſłem od ſwey pániey ſmierći/ S ktorey mocy nikt ſie nie wywierći. Alternatą zdrowie ſemną chodzi/ Zadny przez nas nigdy ſie nie rodzi. Ná mie przyſzło twych cżłonkow podánie Przeto ſtękay toć ieſt me kochánie. BielKom C7v.
a. Poddanie (się), kapitulacja (15): [Walaski wojewoda] Roháthyn przez podánie wzyął y ſpálił BielKron 406v; Ták wziął Wárnę [Władysław] podánim/ á ſwymi oſádził StryjKron 602, 447, 597, 602, 712, 717, 787.

podanie czego (3): Wzięłá potym Litwá co byli ná Zamku z Polaki do trzech dni przymierze/ iżby ſie rozmyſlili y nárádzili wtym czáſie o podániu Zamku StryjKron 572, 738. Cf podanie czego komu.

podanie czego komu (1): Też nieczyni nikogo wolnym od męki/ wydánie á zdrádźiectwo Oyczyzny ſwey/ podánie Miaſt/ Zamkow nieprzyiaćielom/ ktożkolwiek by był tákim. GroicPorz ii.

podanie czyje [G sb] (2): BielKron 407; w ten czás też Litewſkie zagony Ratno Polski Zamek przez podánie Ruśi wzięli StryjKron 572.

Wyrażenie: »dobrowolne podanie« (3): BielKron 407; Krolom y inym zwierzchnym Pánom/ ták bitwą iáko y dobrowolnym podániem zwyćiężonym/ ábo folguią/ ábo wżdy mnieyſzey ſrogośći nád nimi vżywáią niżli zásłużyli ModrzBaz 107v; StryjKron 170.
4. Wydanie plonów; przen (1): iże z Oſtu nie bywa Fig/ áni s ćirnia iágod/ ále drzewo złe owoc zły dáie. [...] Pirwſzy tedy owoc zły s tey náuki pochodzi zá thym podániem SarnUzn G8v.
5. Wyrażenia o rożnych znaczeniach (10):
»podanie drogi« [w tym: komu ku czemu (1)] = nastręczenie okazji; danie przykładu (2): Porucżam tho potym komu inſzemu młodſzemu piſáć zá gotowym podánim drogi BielKron 476; Flabellum per translationem, Podánie komu drógi álbo przicziny ku zwádzie. Mącz 129a.

»podanie [= wydanie] głosu« (1): Vkopáią doł w rowni/ włożą weń Bęben [...]/ ná świthaniu położy ieden vcho ná bębnie/ tam on bęben poda znák/ gdy ſie źiemiá trzęſie/ obacży według podánia głoſu z bębná onego/ álbo iáko ich [nieprzyjacieli] wiele/ iáko dáleko nieprzyiaćiel ieſt BielSpr 68v.

»podanie ręki« [w tym: komu (1)] (3): GroicPorz v3 [2 r.]; Fidem et dextram porrigere, Przirzec komu co podaniém ręki Mącz 84a.

»podanie ręki« = pomoc (1): Abowiem ia w proſtoſci ſwey trwam oczekawáiąc podánia miłoſierney ręki twoiey RejPs 62v.

»podanie tyłu« = ucieczka [szyk 2:1] (3): Gdy ſie ták zámieſzáło wſzytko woyſko było/ oſtáthek ludu miał ſie ku podaniu tyłu. BielKron 308, 267; Tergiversatio, Opieránie/ trwożenie/ ſpachnienie/ podánie tyłu. Mącz 450a.

*** Dubium (1): Owſzem w tey głowney rzeczy trzeba ſie oględáć/ A mowy wſzech s podánim s pilnośćią rozbieráć. MycPrz I A4v.

Synonimy: 1.b. obwieszczenie, ogłoszenie; c. nauczanie, nauka; d. propozycyja, wniesienie; 2.a.α. udzielenie.

Cf PODAĆ

KW, MM