[zaloguj się]
[pdf]

PODAĆ (1218) vb pf

o oraz a jasne (w tym w o oraz w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf podać
praet
sg pl
1 m podåłem, -em, -m podåł, -ch podåł m pers podalismy, -smy podali
f -m podała m an
2 m podåłeś, -eś, -ś podåł m pers -ście, -eście podali
f -ś podała m an
n subst -eście podały
3 m podåł m pers podali
f podała m an
n podało subst podały
plusq
sg pl
1 m -m był podåł m pers -my byli podali
2 m -ś był podåł m pers
3 m był podåł, podåł był m pers byli podali
imperativus
sg pl
1 podåjmy, niechåj podåmy
2 podåj, podaj, pod(a)j podåjcie
3 niech podå
conditionalis
sg pl
1 m bych podåł m pers bysmy podali, bychmy podali
2 m byś podåł m pers byście podali
3 m by podåł, byle podåł m pers podaliby, by podali
f by podała m an
n by podało subst by podały
con praet
sg pl
1 m bych był podåł m pers
3 m by był podåł, podåłby był m pers by byli podali
impersonalis
praet podåno
participia
part praet act podåwszy

inf podać (189). ◊ fut 1 sg podåm (40). ◊ 2 sg podåsz (17). ◊ 3 sg podå (81). ◊ 1 pl podåmy (4), [podumy]. ◊ 2 pl podåcie (3). ◊ 3 pl podadzą (34). ◊ [1 du podåwå.] ◊ praet 1 sg m podåłem, -em, -m podåł (53), [-ch podåł]; -em (1) GosłCast, -ém (1) OrzJan, -(e)m (27). f -m podała (1). ◊ 2 sg m podåłeś, -eś, -ś podåł (30). f -ś podała (1). ◊ 3 sg m podåł (326). f podała (35). n podało (12). ◊ 1 pl m pers podalismy, -smy podali (7). ◊ 2 pl m pers -ście, -eście podali (6). subst -eście podały (1). ◊ 3 pl m pers podali (146). subst podały (10). ◊ plusq 1 sg m -m był podåł (1). ◊ 2 sg m -ś był podåł (1). ◊ 3 sg m był podåł (16), podåł był (3); był podåł : podåł był RejPos (4:1), CzechRozm (2:2); ~ beł (1) PaprUp. ◊ 1 pl m pers -my byli podali (1). ◊ 3 pl m pers byli podali (1). ◊ imp 2 sg podåj (28), nie podaj (3), pod(a)j (5). ◊ 3 sg niech podå (1). ◊ 1 pl podåjmy (1) BielKron, niechåj podåmy (1) KochProp. ◊ 2 pl podåjcie (9). ◊ con 1 sg m bych podåł (4). ◊ 2 sg m byś podåł (5). ◊ 3 sg m by podåł (43), byle podåł (1). f by podała (1). n by podało (1). ◊ 1 pl m pers bysmy podali (5) OpecŻyw, DiarDop, RejPosWstaw, WujNT, SarnStat, bychmy podali (3) BibRadz, RejPos, BudBib. ◊ 2 pl m pers byście podali (1). ◊ 3 pl m pers podaliby, by podali (16). subst by podały (1). ◊ con praet 1 sg m bych był podåł (1). ◊ 3 sg m by był podåł (4) RejPos, KuczbKat, SkarŻyw, GostGosp, podåłby był (1) GliczKsiąż. ◊ 3 pl m pers by byli podali (2) [w tym: z elipsą „byli” (1)]. ◊ impers praet podåno (23). ◊ part praet act podåwszy (39).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przyładów) – XVIII w.

Znaczenia
1. Przekazać; tradere PolAnt, Mącz, Modrz, Vulg; dare PolAnt; prodere Modrz; publicare Cn (329):
a. Przekazać następcom (często cechę) (28):

podać kogo, co (25): Długoż then rząd w koſcyele trwáć myał? (–) [...] áż do końcá/ kyedy pan Kryſtus poda kroleſtwo to bogu y oycowi KromRozm III H6v; BibRadz 2.Par 35/25, 1.Cor 15/24; BudBib 2.Par 35/25; SkarJedn 360; Ci ktorzy nam wiárę y ſławę Kátolicką podáli/ máło o wierze mowiąc/ wiele w niey cżynili SkarŻyw A2, 263 marg; Ale hárdé Krzyżaki ták ſtárł iednym boiem/ Ze ie niémal zwalczoné podał dźiećióm ſwoim. KochFrag 42; WujNT 1.Cor 15/24. Cf podać co do kogo w co; Ze zdaniem dopełnieniowym, Zwroty.

podać co do kogo w co (1): Te przypowieśći w głowách ſwoich rozważayćie/ Y do innych narodow w rozſądek podayćie. CzahTr E3.

podać komu, czemu (26): KromRozm III H6v, L5; BibRadz 2.Par 35/25, 1.Cor 15/24; Per manus tradere, Ieden drugiemu podáć Mącz 209a; BudBib 2.Par 35/25; Ktemu wielce ćię oſzukáli Grekowie/ Narodzie Ruſki iż ći wiárę S. podáiąc/ ięzykáć ſwego Greckiego nie podáli SkarJedn 360; Pierwſzy rodzycy złą ſkáżoną náturę dziećiom podáli. SkarŻyw 263 marg, A2; Więc iáko czytał/ ták téż trzymał o tym/ Y podał drugim Philozophom potym. KochFr 64; KochSob 56; KochFrag 42; WujNT 1.Cor 15/24. Cf Zwroty.

podać jak (2): iżeby około tych rzeczy ták dźyerżeli/ yáko im przodkowye podáli KromRozm III L5; KochSob 56.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Ták to mátki nam podáły/ [...] Ze ná dźień świętégo Ianá/ Záwżdy Sobótká palaná. KochSob 56.

W charakterystycznych połączeniach: cnotę podać, język (odrobiny języka) (2), krolestwo (3), naturę, nieprzyjaźń, przypowieści, rzeczpospolitą (2), sławę, wiarę (2), zwyczaj (obyczaj) (4); podać Bogu i Ojcu (3), drugiemu, dzieciom (2), filozofom, inym (2), krolom, przyjaciołom, synom.

Zwroty: »potomkom (potomkowi, a. potomstwu), do potomnych podać« [w tym: co (10)] = posteritati prodere Modrz [szyk zmienny] (9:2): Mącz 209a; BiałKat d4v; A tá rozność obycżáiow nie zá lat náſzych wſzcżęłá ſie ieſt/ ále dawno przed tym v przodkow náſzych byłá: ktorzy iáko przyſtoi/ pilnie záchowány zwycżay w ſzcżerey proſtoćie potomkom ſwoim podáli. WujJud 194, 194v; ModrzBaz 21v, 42, 66; SkarŻyw 398; KochFr 122; iákim [szczęściem] ie tylko imię nieboſczyká Wuiá ſwégo/ ále y ſwoie podeprzeć/ y do potomnych łácno podáć będźieſz mógł y vmiał. KochCzJan A3; JanNKar C2.

»światu [co] podać« (1): á wſzákoż pobudził Pan Ludzi pobożne/ ktorzy ſie wżdy o tho pokuśili/ iż [...] ie [pismo Jana św.] práwie iáko s piaſku wygrzebli/ y ſwiátu podáli RejAp AA3v.

W przen (4):
Zwrot: »przez ręce, w ręce, do ręku [co komu] podać« = per manus tradere Modrz (2:1:1): KochZg A3; nic przedśię niebráli [biskupowie święci]/ iedno tylo páná Bogá: á to iákoby mogli niezgwałconą rzecz poſpolitą Chrześćiáńſką nam przez ręce podáć BiałKat 36; Stáraymyſz ſie byſmy ią [wolność] potomkom oddáli/ Wſzák nam Przodkowie cále do ręku podáli. MycPrz I B3; ModrzBaz 66.
b. Przedstawić słownie, podać do wiadomości, powiedzieć lub napisać; ponere PolAnt, Modrz; dictare Vulg; dimittere PolAnt; afferre, praecipere, proponere Modrz (100): tedy podam krotko áby káżdy cżythał/ y przydał coby rozumiał s piſmá Swiętego potrzebnego. GrzegŚm 54; GórnRozm G3v.

podać czego (1): GórnDworz G cf W przen.

podać co [= typ wypowiedzi] (19): Na poſſelstwo pana Woyewodzyno czosz thi powyedział y na pyſſmye podał Kroil yegoM. thak odpowyedziecz roſkazal. LibLeg 10/120v; BibRadzBaz ktv; OrzQuin F3; RejPos [278]v; RejZwierc 83; BudBib c4; StryjWjaz A2v; CzechRozm 25v, 93v, 175; ModrzBaz 120v; KochMarsz 155; Wſzák to wolno Poéćie wiérſz podáć beſpieczny PudłFr 23; LatHar 86 marg, 190; VotSzl B4v. Cf »pismo podać«, »wyrok podać«.

podać co [= temat, treść wypowiedzi] (59): ZapWar [1519] nr 2247, 1524 nr 2193; Diar 77; BibRadz Ez 4/5, 6, II 64c marg; A w tym Hekubá krolowa żoná Priamuſowá ſwoie widzenie podáłá BielKron 57, 201v; KochSat [C2]; GórnDworz F3, N8v; GrzegŚm 54, [67]; O tey iedney rzecży Márek myſlił/ áby [...] rzecży ktorey/ ktoraby nieprawdziwa byłá nie podał. RejPosWstaw [1433]; BudBib b, 4.Esdr 14/26[25], Eccli 39/36; StryjWjaz C4; CzechRozm A4v; Ale gdy ten [Jerzy Żorawiński] ſwą rádą nam co poda w Ruśi/ Káżdy iáko bácżnego vſłucháć go muśi. PaprPan K4v; ModrzBaz 1, 58v; ModrzBazBud π5v; Oczko 8v; SkarŻyw 35, 241; StryjKron A, 31; CzechEp 382; NiemObr 26, 88; GórnRozm G4; ZawJeft 48; To też notandum zeKrol wezwawszy Marszalka napominał go zeby podał rationem eius dignitatis ActReg 56, 19, 128; GostGospSieb +4v; OrzJan 40; ábyſmy iego przyczyną porátowáni/ w tym ſię ćwiczyli/ co on nam życiem y náuką podał. LatHar 451, 57, 216, 375; SarnStat 415, 1011, 1198; GrabPospR L; PowodPr 2; VotSzl C; CzahTr F3v; KlonFlis A3; TO witánie oſoby W.M. moy Mośćiwy Pánie/ ktoregom ia/ przy W.M. ná ten cżás bedąc/ Inuentią wedle doſtoynośći W.M. był podał/ dawno by iuſz było w druku ſt[a]nęło RybWit [A]v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; »naukę podać«.

podać do kogo, do czego (9): rzeczy o kthorj my vyna dal thym wczas do vrzadv podał ZapWar [1519] nr 2247, 1524 nr 2193; BibRadzBaz ktv; GórnRozm G4; ActReg 128; Ktorych [dni wesołych] w ten cżás pułnocne kráie zażywáły/ Y w nieśmiertelną pámięć do ludzi podáły. KołakCath Cv; PowodPr 2. Cf »do pamięci podać«, »do wiadomości podać«.

podać do czego [= aby coś bylo zrobione] (1): co o iedney Bogu oddáney pánnie S. Grzegorz [...] ludźiom do cżytániá w ſwych kśięgách podał LatHar 57.

podać w pośrzodek kogo (1): á żebym oświadczył chęć y miłość ſwą przećiwko oyczyznie/ [...] vmyśliłem [...] to zdánie ſwe w pośrzodek bráćiey ſwey podáć. VotSzl B4v.

podać komu, czemu (38): Abowiem podałem tobie látá niepráwośći ich BibRadz Ez 4/5, Ez 4/6; OrzQuin F3; GórnDworz F3, G; HistAl F2v; RejZwierc 83; Te rzecży gdy ſię dokońcżą/ tedy iedny iáwnie opowieſz/ á drugie potáiemnie mądrym podaſz. BudBib 4.Esdr 14/25[26]; StryjWjaz Av, C4; CzechRozm A4v; PaprPan K4v; Studźien tákich/ y z rozmáitémi wodámi/ doſyć v nas: któré/ by kto był piſmem obcym kráióm podáć chćiał/ wierzę/ [...] do vżywánia pożytecżnieyſzé/ pewnie ſye pokażą. Oczko 8v; SkarŻyw 241; StryjKron A, 31; NiemObr 26; KochDz 106; ZawJeft 48; OrzJan 40; Wtore y trzećie [wyznanie wiary] nam podano/ dla więtſzego teyże wiáry ś. obiáśnienia. LatHar 375, 57, 86 marg, 190, 216, 451, 647; WujNT Luc 1/2; GrabPospR L; CzahTr F3v. Cf podać komu w czym; »pamięci podać«, »światu podać«, »wiekowi przyszłemu podać«.

podać komu w czym (1): ále rádſzey Páná Bogá proś áby nam do tego pomoc á błogoſłáwić racżył/ iakobychmy tobie takowe przypiſki. w oſobliwych kśiążkach doſkonálſze niż tu być miały/ podáli. BudBib c4.

podać ku czemu (2): przeto ſię tu tym więcey zábáwiáć niepotrzebá: tylkoż to ku vważániu I.M. ſámemu podáć: [...] co tu z proroká ſam przećiwko nam przywodźi/ mowiąc: iż Antychrift miał być Krolem. CzechEp 382. Cf »ku wiadomości podać«.

podać miedzy kogo (2): Ná on cżás było kilká Synodow w Polſzcże Chriſtiańſkich/ ná ktorych niektorzy bráćia/ pewne omyłki w biblij Brzeſkiey obacżywſzy [...] miedzy bracią podáli BudBib b; ModrzBaz 120v.

podać przez kogo, przez co (3): ktoremu [Jozefowi] Bog po Máryey/ w ćielenie ſwoie y przyśćie wżywot pánieńſki obiáwił/ y tę táiemnicę przez Anioły z niebá/ iemu podał SkarŻyw 241; VotSzl C; CzahTr F3v.

podać czym (11): KochSat [C2]; zdáłá mi ſie rzecż nie mniey pożytecżna/ ábychći wſzytek poſtępek y porządek/ właſnie należących Modlitw proſtą orácyą podał. StryjWjaz C4, A2v; PaprPan K4v; StryjKron A; LatHar 451; SarnStat 1011; GrabPospR L. Cf »pismem podać«, »słowy podać«.

podać na czym (11): Którzy pod przyśięgą ſkárbowi náſzému vczynioną wiernie/ wſzyſtkié retentá onym wiádomé ná reyeſtrze podádzą/ y liczbę vczynią SarnStat 415. Cf »na piśmie podać«.

podać o kim, o czym (3): O Porządnem poſtánowieniu ſzkoł wiele známienićie ludźie vcżeni ná piśmie podáli ModrzBaz 134v, 120v; LatHar 57.

podać jak (2): Diar 77; A komu ſie co inácżey/ niż W. M. powieſz będzie zdáło/ themu niech będzye wolno przećiwko W.M. mowić/ ták iáko pan Boiánowſki podał. GórnDworz C7v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (6); że, iż (5), zaimek pytajny (3), aby] (9): RejWiz 47; BibRadz *4v; którym [ludziom] to podał/ że wolno o téy ſpráwie rozumiéć káżdemu/ iáko ktho chce BiałKat 293v; GrzegŚm 54; co ty iákoś oſtrze wybacżył/ tákeś też doſtátecżnie podał/ coby wżdy oni winni y zá naprzednieyſze y naznámienitſze rzecży pocżytáć. ModrzBazBud π5v; Oczko 30; KochDz 106; GórnRozm G4; GrabowSet V v.

Z przytoczeniem (1): chociażmy to tak byli podali: jeśli IchM dadzą [podatek], tedy my też damy. Diar 77.

W charakterystycznych połączeniach: drogę podać, frasunek, inventia, jeden dzień, lata nieprawości, porządek, postępek, prawdę, rationem, retenta, rzecz, sposob wojenny, sprawę (3), tajemnicę, widzenie, wyrozumienie, zacność, zwierzchność; podać Georgika, hymn, kronikę, księgi, przypiski, pytanie, słowka, wiersz, zdanie (2); podać do czytania; podać do hetmana, do ludzi (ludu) (2), do starosty, do urzędu, do żołnierzow; braciej podać, chorym, jego miłości, ludziom (2), obcym krajom, panom; kw uważaniu podać; podać miedzy bracią, miedzy posły; podać przez anjoły, przez posła; na rejestrze podać; podać na sejmie; historyją podać, książeczką, nauką, oracyją, piorem, radą, recesem, wirszem, życiem; doskonalej podać, dostatecznie (2), jawnie, krotko, potajemnie, szerzej, umysłnie.

Zwroty: »na delacyjej [kogo] podać« = oskarżyć (1): á ieſliby Poborcá ná deláciiéy kogo niewinnie podał/ tedy zá vkazániém kwitu zupełnégo oddánia Contribuciiéy/ ſtronę wolną Stároſtá od wſzyſtkiégo vczynić będźie powinien SarnStat 345.

»na jaśnią podać« (1): NiemObr 88 cf »podać i odkryć«.

»naukę podać« [szyk zmienny] (4): GórnDworz K5; StryjWjaz Av; ModrzBaz 134v; KAżdy z nas/ iáko śmierći pewien być ma/ ták ſię też y choroby co dźień ſpodźiewáć może: nie záwádzi tedy kroćiuchno tu náuki iákie chorym podáć. LatHar 647.

»pamięci, do pamięci [czyjej], w pamięć podać« [szyk zmienny] (1:1:1): KołakCath Cv; y pewienem tego/ że obierze ſię człowiek iáki dobry y mądry/ który te ſpráwy Ich M. przez piſánie ſwe/ wieczney pámięći przyſzłemu wiekowi poda. VotSzl C; Naprzod Argonauticam nauigationem podał do pámięći ludzkiey on ſtárowiecżny Orpheus KlonFlis A3.

»pismo podać« (2): Záprawdę y pogáni cżynią nam ſromotę/ Ktorzy záwżdy hámuiąc takową niecnotę/ Tákie ſwe iáſne piſmá nam o tym podáli HistLan F2v, F4.

»na piśmie, pismem podać« = in scriptura dimittere PolAnt [szyk zmienny] (10:2): LibLeg 10/120v; BibRadz *4v; GórnDworz F3; BudBib Eccli 39/36; CzechRozm A4v, 25v; Trzebá ſię też ćwicżyć w piſániu/ dyſputácyie y deklámácyie ſpráwowáć/ o ktorych rzecżach ludźie vcżeni wiele náuk ná piśmie podáli [de quibus rebus viri docti multa praeceperunt]. ModrzBaz 134v, 134v; Oczko 8v; Ale y to nam piſmem podano od wieká/ Ze ná ſwoy właſny wyraz Bóg ſtworzył człowieká. KochDz 106; Więc y potomſtwu/ ná piſmie podamy/ Ze ćię/ wiecżney cżći godnym/ Pánie/ znamy. GrabowSet V v; SarnStat 1198.

»słowy podać« (1): Skoro to wymówiła/ Oćiec ón ſurowy Okazał żáłość wiełką: fráſunék ſwóy ſłowy Wſzyſtkim podał/ łzámi ſye rzewnie záléwáiąc ZawJeft 48.

»światu podać« (2): Wzbudzi takiego ducha bog wpewnym cżłowieku. Ktori twe zacne ſprawy ſwoim piorem złotim Będzie chćiáł ſwiatu podać KochSat [C2]; RejPos [278]v.

»ku wiadomości [czyjej], do wiadomości, w wiedzenie podać« [szyk zmienny] (1:1:1): iż od nas Poſłowie źiem náſzych Koronnych prośili: ábyſmy tę wſzyſtkę ſpráwę Vniiéy [...] Receſsem náſzym ku wiádomośći ludzkiéy krótce podáli SarnStat 1011; GrabPospR L; CzahTr F3v.

»wiekowi przyszłemu, wiekom potomnem, na potomne czasy, potomstwu podać« [szyk zmienny] (2:1:1:1): Oczko 30; Teżbyſmy [...] o Bogu y iego Przykázaniu/ y náuce zbáwienney żadney wiádomośći niemieli/ by nam był tego Moizeſz piſſáną z Duchá S. Hiſtorią/ á potym Ezdras/ y Helchias ná potomne cżáſy/ nie podáli StryjKron A; á to maſz rym ktemu/ Który ia myślę podáć wiekowi przyſzłemu Zá ſwóy właśćiwy wyraz KochMarsz 155; GrabowSet V v; VotSzl C.

»wyrok podać« = wydać (1): Proſili potym Krolá/ áby wedle práwá Poſtąpił/ á zá więtſzą cżęścią wyrok podał. KochOdpr C2v.

Szeregi: »podać i odkryć« (1): A X. A. ſię boi/ iż ſkoroby ich táiemnice poznáne/ y doświádcżone były/ áby w wzgárdę nie przyſzły/ znáć iże im nie vfa/ dla tego ich ná iáśnią podáć y odkryć nie śmie. NiemObr 88.

»spisać (a. opisać) i (a) podać« = inferre ac proponere Modrz [szyk 2:1] (3): RejPos [278]v; ModrzBaz 120v; powiádáią/ że ſie Mars v nich [u Tatarów] rodźił/ y ten im napiérwéy ſpoſób woienny podáć y opiſáć miał OrzJan 40.

W przen (3): Cżáſem też áby [dworzanin] vmiał podáć ludziom ſłodkiego/ s proſtá/ á nie dwornie mowiąc GórnDworz G; Pánie Iezu/ [...] ſam rácz podáć myśli moiey ofiáry te/ ktore ſię máieſtatowi twemu podobáć [...] mogą LatHar 216; Te [niebezpieczeństwa] ia [...] wypátrzywſzy/ miałem był wolą [...] vſtnie do vſzu wſzego zgromádzenia Seymowego [...] podáć PowodPr 2.
Przen [czego] (1):
Zwrot: »podać in lucem« (1): ktorego ſpráwy ácż ſą ná ten cżás iákoby in tenebris przez zwykłe nieſzcżeśćie moie/ áłe [!] vfam Pánu Bogu memv/ że on ſam który ieſt właycą wſzyſtkich rzecży ná świećie náwroćiwſzy do mnie Swiętą twarz ſwoię/ podáć ich będźie in lucem racżył CzahTr A4.
α. Opublikować [co] (9):

podać komu (4): ſłuſzniey my okazánie tych błędow/ á prawdę ſtárożytnego Powſzechnego Kośćiołá Bożego [...] przypiſáć/ ofiárowáć/ y pod imięniem y obroną W.K.M. wſzyſtkim wobec podáć mieli WujJud a8, a8. Cf Zwroty.

W charakterystycznych połączeniach: jady podać, księgi (książki) (2), okazanie błędow, prawdę, rzecz, skrypt; ludziom podać, narodowi, poddanym, wszytkim wobec.

Zwroty: »[komu] na jaśnią podać« (1): Bo gdyby vſtáwicżnie nád Theologią/ Mieli ſiedzyeć [ludzie uczeni] ábo też nád Philozophią/ Snadźby im pod cżás mogłá táka pilność ſzkodzić/ By ſie inemi piſmy nie mieli ochłodzić. Ktore ludziom ná iáſnią z dawná tu podano HistLan F5.

»podać miedzy ludzi(e)« = publicare Cn [szyk zmienny] (4): BibRadz *4v; Strum A4; BudNT przedm a3v; podałem miedzy ludźie ſcrypt nie wielki o Obżárſtwie y Opilſtwie WerGośc 204.

»podać pisma [komu]« (1): podał [autor] ty piſmá narodowi ſwemu/ przełożywſzy ie przyrodzonym ięzykiem ku cżytániu BibRadz *4v.

»podać w pospolstwo« (1): á to iż ſye tego ważę/ iákoby práwie pierwſzy z Polakow/ podáć w poſpólſtwo/ ták rzecz w lékárſtwiech potrzebną SienLek 193.

β. Przedstawić graficznie [co na czym] (1): Stoi miáſto nád rzeką Indą bárzo wielkie [...]. Z tey ſtrony málarz wolny może ie zryſowáć/ Y ná kołtrynie podáć/ á cudnie zmálowáć. KmitaSpit C3v.
c. Zaproponować; proponere Mącz; dicere Modrz; communicare JanStat [w tym: co (27)] (36): Tamże powiedzieli panowie, iż ine ty rzeczy, ktoreście WM tu podali, namawiać będziem jutro. Diar 63, 54, 64, 78; BielSpr 45v; KochWr 35; ActReg 108; GrabPospR L2.

podać czego (2): Proponere alicui conditionem, Podáć komu obyczáyu. Mącz 311c; GórnDworz C2v.

podać do kogo (1): ktore zobustron ratye, my godne bydz dobrego, y rozmyslnego vwazęnia rozumieiąc chcielismy topodac, doPanow rad naszych ActReg 136.

podać komu (7): my dalibog podamy WM taki [reces], jako nie będzie obraźliwy nikomu, ktory będzie więcej potciwe miłował aniż pożyteczne. DiarDop 119, 118; BibRadz 3.Reg 12/8; Mącz 311c; Phil C3; GrabPospR Lv. Cf podać komu przez kogo.

podać komu przez kogo (1): Potym po posły posławszy przez pana Kanclerza swe zdania im podali, aby egzekucyja na iny czas była odłożona Diar 28.

podać ku czemu (1): NIgdy to nie będźie dopuſczono/ áby Król [...] miał cóżkolwiek przed ſię bráć y ſtánowić/ niepodawſzy tego ku porádźie Pánów Senatorów. SarnStat 38.

podać przed kogo (1): ale u tego to w mocy jest, kto krzywdy cierpi, że [...] może, podawszy kondycyje przed Pana swego, za ktoremi stronie do dalszego czasu cierpieć krzywdy chce, nie dopraszając się sprawiedliwości przed Panem swem spolnym. Diar 47.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: aby, żeby (2), zaimek pytajny (2)] (4): LibLeg 10/115v; ActReg 44; KołakCath B3v; Podałem też Krolowi Iego M. Pánu náſzemu/ iákoby záłożywſzy Rycerſtwo Synow Koronnych ná Podolu/ mogł boiu Polſkiego pomnożyć GrabPospR Lv.

W charakterystycznych połączeniach: medyja podać, obronę, obwarowanie, obyczaj(u) (2), podanie, radę (2), rzeczy (2), zdanie (2).

Zwroty: »artykuły podać« [szyk zmienny] (4): Diar 44, 64; BielKron 212v; Poſły poſłáć w tey mierze do Kśiężny nie wádzi: Podawſzy Artykuły ſpiſáne gotowe BielSjem 5.

»kondycyją (a. conditiones) podać« [szyk zmienny] (6): Diar 47; [posłowie mówili] Niechaj nam wżdy w tej żałości ta pociecha zostanie, że wżdy za temi kondycyjami, ktore sami podamy, cierpieć będziemy DiarDop 105; StryjWjaz A4v; Dołozył y tego ze Cesarz ma wolą Commiſarze wysłac pro Eliberatione Archiducis znaszemi [...] ieslibyduras conditiones podali, aniezgodzili się. ActReg 105, 129; Tę iednák potym kondycyą tym obiemá bráciey podáli/ żeby ábo oni ná gránicach/ ktorych ſwoim ſąſiádom życżyli/ dáli ſie żywo pobić/ álbo [...] Phil C3.

»podać na piśmie« (1): a tam pan Ossoliński mowił z ceduły i artykuły od posłow in ea causa religionis podał na piśmie. Diar 44.

»podać do wiadomości [czyjej]« (1): aiesliby więc co nowego przypadło, oczymby w Statucie żadney zmianki niebyło, tedy to do Seimu drugiego odłozyć mamy podawszy pierwey dowiadomosci szlachty aby otym zdanie swe na Seym posłali. ActReg 44.

»podać wota, wotami« = dicere Modrz [szyk zmienny] (1:1): ModrzBaz 28v; O śiedmiſpherni władcy/ Olimpy y Skáły/ [...] Zdeymićie zemnie ten żal y wielkie teſknośći/ A puśććie mię do kráin iuſz wiecżnych rádośći. A potym fortunnemi podayćie wotámi/ Zeby ślicżna dźiedźicżká tá z przyiaćiołámi. Od nawyżſzego Bogá poćieſzoná byłá KołakCath B3v.

Przen (1): Dźiewiąta [część historii męki Zbawiciela] do rozmyślánia podáć może wypełnienie dekretu LatHar 318.
α. Zaproponować cenę; licitari Mącz, Cn [ile] (4): Qui pluris licitatur ei addicetur, Kto więcey poda ten otrzima. Mącz 192d; Ten wróny Kſze Práraćie [!]: á cobyśćie dáli/ Zabyśćie ze trzydźieśći złotych obiecáli? (–) Sancte Deus. (–) Czemuż ſie Kſze miły żegnacie? Cenáć w mieſzek nieidźie: á cóż wżdy podaćie? WyprPl B3v.

podać komu (2): Y ſpyta go kupiec/ co chceſz zań? Rzecże: day co chceſz. A mniemáiąc kupiec ktory znał/ iſz kámień był koſztowny/ żeby zniego żártował: podał mu dzieśięć złotych. SkarŻyw 102, 102.

d. Wypowiedzieć się autorytatywnie; zarządzić, ustanowić, zlecić (165):
α. W dziedzinie religijnej; też: objawić (162):

podać co [= rodzaj wypowiedzi] (46): RejAp 89; Támże wnet Moiżeſz [...] wezwáwſzy ná ſwiádectwo niebo y zyemię/ z wielkim ſtráchem podał im ono wſzytko ták nápiſáne poſtánowienie RejPos 102, 178v; CzechRozm 101; SkarJedn 231; KochPs 122; CzechEp 296; A drugi [cesarz] wyznánie wiáry ſpiſawſzy podał/ y ták wſzytkim wyznáwáć roſkazał. NiemObr 141. Cf »ewanjeliją podać«, »rozkazanie podać«, »zakon podać«.

podać co [= temat, treść wypowiedzi] (79): KromRozm I K4; Potym będźyeli potrzebá/ o wſſyſtkich rzeczach/ około ktorych dźiś ſpor yeſt myędzy ludźmi/ co nam koſcyoł podał álbo podawa/ popátrzymy. KromRozm II y3, d4v, gv, h2, iv, t3v [2 r.]; KromRozm III A4v, O6; LubPs X6v; Iam wziął od Páná/ com y podał wam. KrowObr 203, 56, 203, 205v; A wſzák wam Moiżeſz podał obrzezánie BibRadz Ioann 7/22, 2.Esdr 2/12; RejPos 232, 325; BiałKat 41; KuczbKat 190, 230; Abowiem nie mnieyſzey ważnośći ieſt [...] co z Ducha świętego Apoſtołowie podáli/ iedno iáko y to co ſam Pan Chriſtus podał. WujJud 40v, bv, b2, 21v [2 r.], 28v, 38 (12); WujJudConf 165; RejPosWstaw [1433]; BudBib 2.Esdr 2/12; CzechRozm 97, 102; V ktorego/ ieſli prośimy chlebá tą modlitwą/ ktorey kſztałt nam ſam iego ſyn podał ModrzBaz 52v; KochPs 157; Iáko tedy Ewánielią Márká y Lukaſzá z podánia y trádycyey ma kośćioł: ták innych rzecży wiele ztegoſz podánia w ſkárbie ſwoim záchowuie: ktore ćiſz Apoſtołowie podáli SkarŻyw 364, 383, 456; CzechEp 116; NiemObr 75, 77; ReszPrz 96, 107, 112; LatHar 327, 350; Páweł S. podał porządek Mſzey S. WujNT 608 marg, 129, 208, Act 6/14, s. 515, 525 (15); SiebRozmyśl K3v; SkarKaz 117a, 242a. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; »naukę podać«.

podać do czego (9): CzechRozm 110v; CzechEp 296 cf W przen. Cf »do wiadomości podać«; W przen Zwroty.

podać komu (116): KromRozm I K4, M3v; O tym dźyerżę/ iż koſcyołá ſlucháć mamy we wſſem/ cokolwyek nam z náuki páńſkyey/ á podánya Apoſtolſkyego [...] podał KromRozm II t3v, d4v, gv, g2v, iv, t3v, y3; KromRozm III A4v, F3v, K8, N6, O6, P6v; LubPs F4v; KrowObr 37v, 56, 203 [3 r.], 205v; Leop 1.Cor 15/3; BibRadz Eccli 45/20, Ioann 7/22; LeovPrzep G2v; RejAp 89; RejPos 102, 179, 179v [2 r.], 232; przedśię wſzyſtki ty rzeczy/ któréć piſmo podáło y Kośćiół/ prawdźiwé/ pewné/ y Boſkie wierzyſz á wyznawaſz. BiałKat 41, 68v, 293v; KuczbKat 125, 230; RejZwierc 4v, 258v; Coſz/ gdyby nam byli áni Apoſtołowie piſmá niezoſtáwili/ izalibychmy byli niemuśieli náśládowáć porządku Trádyciey/ ktorą podáli tym ktorym porucżáli Kośćioły? WujJud 41v, bv, b2, 21v, 22v, 28v (11); WujJudConf 74, 165; kthorą [przypowieść] iáko ſámá w ſobie ieſth/ krociuchno przebieżymy/ ábyſmy wam wſzytkim podáli ſummę Piotra ſ. owſzem Apoſtolſkiey/ náuki. RejPosWstaw [1433]; BudBib 4.Esdr 2/1; BudNT 1.Cor 15/3; CzechRozm 69, 82v, 87, 88v, 89 (9); ModrzBaz 52v; SkarJedn 231; Dźiéń to święty/ zwyczay to vmowny/ Y porządek páńſki ſłowny. Który podał narodowi ſwemu/ Potomſtwu Izráhelſkiemu KochPs 122; SkarŻyw 113, 336, 362 marg, 364, 456 [2 r.]; CzechEp 116; NiemObr 71, 75, 77 [2 r.], 85; ReszPrz 11, 95, 112; ReszList 177; GrabowSet D; LatHar 120, 327; Tu ſię począł poſt czterdzieśći dni/ ktory Apoſtołowie podáli kośćiołowi WujNT 208, 103, Act 6/14, 1.Cor 11/2, 23, s. 606 (11); A iże głową iego [kościoła] Piotrá Pan przełożył/ Przeto ſię tu by namniéy ná to nie zátrwożył. Przy tym/ co mu Duch Páńſki podał/ mocnie ſtoi SiebRozmyśl K3v; SkarKaz 242a. Cf podać komu miasto czego; komu ku czemu; komu na co; komu za co; komu o czym; komu w czym; »światu podać«.

podać komu miasto czego [= jako co] (1): Pomni [...] Co z Abráhámem zátárł/ co Izákowi Przyśięgą ſwą vtwiérdźił/ co Iákobowi Miáſto ſtátutu podał KochPs 157.

podać komu ku czemu (1): ktorą Ewángelią Piotr vſłyſzawſzy pochwalił/ y kośćiołowi ku czytániu zwirzchnośćią ſwą podał WujNT 125.

podać komu na co (1): y rácż to nam dáć/ áby ten vrocżyſty [...] poſt/ który ná vlecżenie duſz y ćiał náſzych/ ſámiż Apoſtołowie twoi nam podáli/ poſtánowili/ y roſkazáli/ wſzyścy wierni twoi/ ochotnie/ nabożnie/ y pożytecżnie odpráwili LatHar 350.

podać komu za co (3): KromRozm II t3v; Ktory [Pan Bóg] nam obyáwić racżył ſądy ſwey ſkrytośći/ [...] Co potym zá mocny Státut podał Iakobowi. LubPs X6v; WujNT 515.

podać komu o czym (4): KromRozm II h2 marg; KuczbKat 190; to coſmy wam o wierze chrześćijáńſkiey podáli/ mocno trzymayćie ReszPrz 96, 107.

podać komu w czym (3): WujJud 28v; ná tym co mi Bog przez ſyná ſwego Iezuſá Chriſtuſá w ewángeliey podáć racżył przeſtánę CzechRozm 102. Cf »w pisaniu podać«.

podać w co (2): BibRadz Hebr 8/10 cf W przen. Cf »w ręce podać«.

podać przez kogo, przez co (17): WujJudConf 74; bochmy cżynili przećiw roſkázániu twemv/ ktoreś podał przes służebniki twe proroki BudBib 3.Esdr 8/80, 4.Esdr 2/1; CzechRozm 88v, 89, 95v, 97, 102, 183; WujNT 830. Cf »(jako(by)) przez ręce podać«.

podać czym (9): Iż y ćichą ſpráwą o vżywánim [!] obrzędnim wyele nam Apoſtołowye podáli. KromRozm II h2 marg, iv; WujJud 171; SkarŻyw 364; WujNT 125. Cf »głosem podać«, »pismem podać«.

podać jak (19): Ale my im nyemamy wyerzyć/ áni wychodźić od oycowſkyego á koſćyelnego podánya/ áni ináczey wyerzyć/ yedno yáko nam koſćyoły podáły. KromRozm I M3v; KromRozm II g2v; KromRozm III F3v, K8, P6v; KrowObr 203; KuczbKat 125; WujJud 28v [2 r.], 169, 171; CzechRozm 69; Ták náucżam/ y tákem wam podał. SkarŻyw 456, 93, 456; CzechEp 119; ReszPrz 95; WujNT 1.Cor 11/2, s. 606.

cum inf (3): KromRozm III N6; LeovPrzep G2v; Bo wſzyſcy ſtárożytnie ták trzymáli/ y nam trzymáć to podáli: że to było Háſło wſzyſtkich Apoſtołów Chryſtuſowych BiałKat 68v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1), tak (1); że, iż (9), aby (4), zaimek względny] (14): pierwſzy Hádryan Papieſz wroćił był moc y podał Ceſárzowi Kárłowi/ áby záwżdy Ceſarz Papieża Rzymſkiego wybierał y potwierdzał KrowObr 37v; Bom wam podał naprzod/ com też wźiął/ iż Chryſtus vmárł ieſt zá grzechy náſze Leop 1.Cor 15/3; BibRadz 2.Esdr 2/12, 7/5, 1.Cor 15/3; RejZwierc 4v; BudBib 2.Esdr 7/4; BudNT 1.Cor 15/3; Podáli Apoſtołowie S. Boży/ iſz grzech ieſt po poſtánowionym dziewictwie/ do małżeńſtwá ſię obracáć. SkarŻyw 457; CzechEp 119; NiemObr 77; ReszPrz 11; WujNT 1.Cor 11/23, 15/3.

W połączeniach szeregowych (4): Aza ták Pan vſtáwił kośćiołowi Swiętemu podał y roſkazał? KrowObr 203; RejAp 89; SkarŻyw 364; LatHar 350.

W charakterystycznych połączeniach: kształt [czego] podać, obrzezanie, obrzędy, ośm artykułow, porządek mszej (3), poselstwo, postanowienie, (wiele) rzeczy (6), sposob (2), sumę, wiarę, wolą, wyznanie wiary; apostołom podać, biskupom, cesarzowi, chrześcijanom, Jakobowi (2), Kościołowi (8), ludowi (ludziom) (3), nam (37), narodowi (2), pierwszym rodzicom, przodkom, Rusi, Rzymianom (3), synom izraelskim (2), uczniom, Żydom; przez Jezusa Chrystusa podać, przez Mojżesza (4), przez sługi, przez służebniki, przez Syna; cichą sprawą podać (2), używanim obrzędnym, zwi(e)rzchnością (2); o Bogu podać, o prawdzie [czego], o używaniu, o wierze (2); w ewanjelijej podać, w podaniu, w tradycyjach, w ustawie.

Zwroty: »ewanjeliją (a. pisanie ewanjelijej), pismo podać« [szyk zmienny] (8:2): KromRozm II c, t3v; Abowiem iż obiedwie rzecży y oboie piſmo Duch ſwięty podał/ oboygu też wiárę y mieyſce dáie. SarnUzn B3; RejZwierc 258v; CzechRozm 82v; Ná prośbę Rzymian Ewánielią piſał S. Márek: ktorą Piot[r] S. z vrzędu ſwego kośćiołowi podał y pochwalił. SkarŻyw 362, 364 [2 r.]; WujNT 103, 125.

»głosem, ustmie, słownie podać« [szyk zmienny] (3:2:1): A przeto [apastołowie] piſmá wedle potocznych tylko potrzeb/ yákoś ſlyſſał/ vżywáli: vſtmye doſtátecznyey wſſyſtko podáli. KromRozm II h2, iv; SkarŻyw 456; [Skład Apostolski] zá práwidło wiáry wſzytkim wiernym/ nie ná kárćie nápiſáne iáko inne piſmá/ ále żywym głoſem podáli. WujNT 515, 652, Cccccc2.

»naukę podać« [szyk zmienny] (9): BiałKat 293v; że tá ieſt náuká Piotrá świętego/ ktorą Rzymiánom podał WujJud 22v; CzechRozm 105v; SkarJedn 307; Ale cżekáć było trzebá/ áby doroſł/ ten ktory wzroſt y pomnożenie wſzytkiemu ſtworzeniu dáie/ á żeby nam pierwey zbáwienną náukę podał/ y rozśiał ſwoię S. Ewángelią SkarŻyw 113, 336; NiemObr 71; WujNT 372 [2 r.]; [bo dobrze wiecie iákowąch wam naukę podał przez Páná Iezuſá Kryſtuſá. GilPos kt]. [Cf też 2. W przen WujJudConf 87v.]

»na piśmie, pismem, w pisaniu podać« [szyk zmienny] (10:1:1): KromRozm II gv; LeovPrzep G2v; RejPos 232; RejZwierc 4v; Abowiem iedne rzecży ná piſmie/ á drugie w Trádycyach álbo w podániu álbo w vſtáwie nam święći Apoſtołowie podáli. WujJud 28v; CzechRozm 69, 88v, 89; SkarŻyw 456; ácżkolwiek y inſze ſpoſoby tego poznánia y wiádomośći ś. Doktorowie w piſániu ſwym nam podáli. LatHar 327; WujNT 129, 717.

»(jako(by)) przez ręce, w ręce podać« (7:1): KromRozm I K4; Toć yeſt Ewányelia ktorą Apoſtołowye y potomkowye ich álbo namyáſtkowye/ biſkupi y kápłani wſſyſtkyemu śwyátu y wſſem wyekom yákoby przez ręce podáli KromRozm II c, t3v; KromRozm III A4v, K8; A miáſto nich Kśięgi zacnych Doktorow ſtárych (ktorzy nietylko mową y piſániem/ ále y żywotem y cudámi Powſzechną Wiárę vgruntowawſzy/ á náoſtátek krwią ſwoią zápiecżętowawſzy/ nam práwie iáko w ręce podáli) drukowáne y przedawáne były. WujJud b2, bv; CzechRozm 90.

»rozkazanie (a. przykazanie) podać« = mandatum dare PolAnt, Vulg; praeceptum dare Vulg [szyk zmienny] (8): Themuż też podał y roſkazánia ſwoie/ y moc wedle opiſanych praw BibRadz Eccli 45/20, 2.Par 7/19; RejPos 333; BudBib 3.Esdr 8/80, 4.Esdr 2/1; ReszList 177; LatHar 120; Nápomina áby przykazánia ktore im podał/ záchowáli. WujNT 1.Thess 4 arg.

»światu podać« [szyk zmienny] (5): KromRozm II c; A zwierzywſzy mu ſie wſzytkich táięmnic ſwoich/ ieſzcże to porucżyć racżył/ áby ie przez nádchnienie Ducha ſwiętego/ wiernie był ſwiátu podał RejPos 325, 178v; CzechRozm 89; SkarŻyw 383.

»do wiadomości [czyjej] podać« (1): Sam Oćiec niebieſki do ſercá to y wiádomośći Piotrowey podał SkarKaz 117a.

»zakon, prawa podać« [w tym: prawa, zakon (1)] = dare leges PolAnt [szyk zmienny] (19:2): LubPs F4v; BibRadz Hebr 8/10; RejPos 179, 179v [2 r.]; WujJudConf 74; Iż iáko Moyżeſz práwá/ vſtáwy/ zakon etc: podał ſynom Izráelſkim/ vcżąc ich chwały y ſłużby Bożey: tákże cżynić miał/ iákoſz y cżynił/ Iezus Chriſtus CzechRozm 106v, 87, 88v, 89 [2 r.], 90, 93v marg (12); CzechEp 119; Podałeś mi ten zakon/ á pomnięli dobrze/ Proſząc w nim twoiey łáſki/ tocżyłem łzy ſzcżodrze. GrabowSet D.

Szeregi: »deklarować i podać« (1): [Berengaryjus] ták wierzy y wyznawa iáko y Papież Nicolaus/ y święte Concilium świádectwy z Ewángeliey y z Apoſtolſkiey náuki iemu deklárowáli y podáli WujJud 171.

»podać i objawić« (1): tedy też pokazáć potrzebá/ że ie [ostatnie pomazanie] ſam Pan Chriſtus vſtáwił/ ktore potym S. Iákub Chrześcijanom podał y obiáwił. KuczbKat 230.

»podać i pokazać« (1): iáko nam tenże to kośćioł podał y pokazał/ ktore piſmo miedzy ták wielą inſzych odrzuconych mamy mieć zá prawdźiwe iſtotne piſmo ReszPrz 11.

»podać i rozkazać« (2): rzecż ſwą do tego kreſu prowádziſz/ áby wierni Chriſtyánie [...] ná tym ſámym przeſtawáli y tego pilnowáli co też y onym [...] od Bogá dárowano. A przez Iezuſá Chriſtuſá podáno y roſkazano? CzechRozm 97; NiemObr 71. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»podać i (albo) ustawić« (2): RejPos 179; Ták vcżę/ mowi [św. Paweł]/ y tákem podał álbo vſtáwił w Kośćielech. WujJud 28v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»podać i zalecić« (1): Ale iż ią [Ewanieliją] wam podał y zálećił/ tedy iuż tym ſámym zakon odrzućił. CzechRozm 82v.

»podać i (a) zostawić« (2): [biskupowie] to ſwyęto obchodźili/ myenyąc iż ták im Yan S. y nyektorzy ini ápoſtołowye podáli y zoſtáwili KromRozm III P6v; RejPos 232.

W przen (9): Podam práwá moie w myſli ich/ y w ſercá ich nápiſzę ie BibRadz Hebr 8/10; Bo wſzyſcy od Bogá náucżeni będą: ktory zakon ſwoy ná ſercách ich piſáć ma/ y do ich wnętrznośći gi podáć. CzechRozm 111; CzechEp 296.
Zwroty: »podać do serca« = dare in cor a. corde PolAnt [szyk zmienny] (5): BibRadz 2.Esdr 2/12, 7/5; Y wſtałem wnocy z trochą ludzi/ y nie oznaymiłem tego żadnemu/ co był Bog moy podał do ſercá mego BudBib 2.Esdr 2/12, 7/4; SkarKaz 117a.

»do uszu podać« (1): A ták nie bez przycżyny ſie thák ná nas opowiádáć á vſkarżáć racży [Pan]/ [...] do ktorych iáwnie przyſzedł/ á iáwnie do vſzu náſzych podał wolą/ ſtánowienie/ y roſkazánie ſwięte ſwoie RejPos 333.

Przen: Być zgodnym [jako] (2): A nákoniec/ iáko áffekt twoy poda/ y iáko ćię Duch Boży wzruſzy/ proś Páná BOgá o cokolwiek LatHar 665.
Szereg: »podać a ukazać« (1): tedy doda im pomocy narod Zydowſki/ iáko cżás poda á vkaże [prout tempus dictaverit] Leop 1.Mach 8/25.
β. W sprawach świeckich [co komu, czemu] (4): BielKron 196; Przeto wáruiąc w tym Regiam dignitatem, interpretácią Artykułu tego/ którą Poſłowie Koronni w Węgrzéch/ z poruczenia wſzech ſtanów nam podáli/ Teraz zá ſpólnym wſzech zwoleniem vtwiérdzamy SarnStat 165.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): tylko to podáć iáwnie/ iáśnie wſzyſtkiem/ co kto czynić/ á czego nie czynić ma GórnRozm K4.

Zwroty: »podać światu« (1): że [Salomon] ták pilnie zálećił wychowánie młodych dzyatek. Y rozumieć tego nie mamy/ áby to z głowy á z widzenia ſwego podáć ſwiátu miał RejPosWstaw [413]v.
2. Dać, udzielić, zawierzyć; porrigere Vulg, PolAnt, Calag, JanStat, Cn; tradere Vulg, Mącz, PolAnt, Cn; dare Vulg, PolAnt, Cn; deponere Mącz, PolAnt; referre Vulg; praeficere Calag; contradere, ministrare, obicere, propinare, protendere, tendere Cn [w tym: kogo (9), co (276)] (319): Calag 14a, 394b; KochPs 118; BOLESLAVV WSTYDLIWY/ Syn w pánieńſtwie z ſwą Zoną/ Wyżył wiek: Sol Bocheńſką podał ználeźioną. KlonKr wstęp A3v.

podać do czego (5): MączLub nlb 13; RejAp AA4v; CzechRozm A4; Práwá kthoreś poſthánowił/ y nam do trzymánia podał Charondá/ ſameś ie zgwałcił. Phil E4. Cf »do druku podać«.

podać komu, czemu (73): TarDuch B2v; Na potim [...] podam znamienitſzy [dar] T⟨wej⟩ pańſkiey miłoſci, ktorego ſie ia łaſcze poleczam. MiechGlab *3; KromRozm III M8; Spráwił ludzyom k odpocżynku tu ná wſzem ſpokoyną noc/ Beſtyam leśnym podał ią LubPs X6, B2, R6v, hh5v; KrowObr 158; Leop Apoc 17/13; UstPraw Fv; A ty też dźiećiątko Prorokiem nawyżſzego będźieſz názwáne/ bo poydźieſz w przod przed oblicznoſćią Páńſką/ [...] iżbyś podał wiádomość zbáwienia ludowi iego BibRadz Luc 1/73, *3v, *6v, 2.Par 13/5, Ps 67/35, Dan 7/14, Eccli 44/24; Deponere officium, magistratum, praeturam, provinciam, Spuśćić/ podáć ynſzym/ etc. Mącz 310c, 227a; MączLub nlb 13; RejAp AA4v, 88v [2 r.]; Ale iż tu Ian s. przypomina/ iáko im [Pan zwolennikom swoim] iuż był ná ten cżás y Ducha ſwiętego podáć racżił RejPos 118v, 123, 266, 338; BielSat Ev; KuczbKat 110; RejZwierc 197, 263v; WujJudConf 87v; RejPosWstaw [1432]; Pánie nie podáyże ſceptrum tym ktorzy nic nie ſą BudBib Esth 14/10, Iudith 9/2, Eccli 44/24; Strum A3v; Komukolwiek podano wiele/ wiele ſzukáć będą v niego BudNT Luc 12/48, Apoc 17/13; CzechRozm A4; SkarJedn A4, 247, 340, 361; Bog ſam tylko we wſzyſtkich ſpráwách ſwych doſkonáły/ tákie nam Cieplice podał Oczko 2v, 1v; KochPs 149; NiemObr 117, 154; BielRozm 34; Phil E4; LatHar 109, 431, 555; WujNT przedm 3, Apoc 17/13; SarnStat *7v; SkarKaz 207a; CzahTr E3v; GosłCast 16; SkarKazSej 670b, 699b. [Cf też 1.c.α. BibRadz Eccli 45/20.] Cf podać komu na kogo; komu przez kogo; komu w kim; Zwroty.

podać komu na kogo (1): Temu mowię to ſie godźi komu ſam Bog miecż do ręku dáie: iáko gi ono Krolowi Bábilońſkiemu/ ták ná Izráelcżyki podał był CzechRozm 254v.

podać komu przez kogo (2): Mikołáiá z Nagłowic domu Reiowſkiego/ Przez ktorego nam podał [Pan Bóg] iuż wiele dobrego. RejAp [Ff5]; WujNT przedm 27.

podać komu w kim (1): Iż kto Iezuſá pomázáńca ſyná Bożego namileyſzego/ w ktorym Bog wierzącym żywot wiecżny podał/ odbieży: [...] że ten y Bogá ſámego wrychle porzući CzechRozm 102.

podać ku czemu (4): LubPs P3 marg; BudBib Iudith 9/2; że nie będąc w żadnéy náuce ćwiczóny/ nie ieſtem do tego ſpoſobny/ ábym co ták godnégo ludźióm ku czytániu podáć mógł Strum A3v; WujNT przedm 3.

podać w co (14): A w tym iednacże miedzy imi rozięli to do dwudzieſtu lat/ podawſzy w ſekwieſtr dzierżawę. BielKron 363v. Cf »podać w dziedzictwo«, »w moc podać«, »w obronę podać«, »w szafunek podać«, »w używanie podać«, W przen »w ręce podać«.

W charakterystycznych połączeniach: podać Alkoran, bogactwa łaski, broń, chleb niebieski, ciało i krew, cieplice, cześć, dobra (wiele dobrego) (3), Ducha Świętego (2), dziedzictwo (2), dzierżawę, jedło, koronę, krolestwo (2), książki (księgi) (3), lekarstwo, matkę, miecz (2), miłosierdzie, moc (8), myśl, nagrodę, pamiątkę [czego], państwo, prawa (4), przełożeństwo, psałterz, sam siebie, sąd, sceptrum (2), serce, sol bocheńską, stolec, stryjow, syna, szafowanie [czego], szkoły, światłość, towarzyszkę, urząd, wiadomość, wizerunk, władzą (2), zakon, zdrowie, zwierzchność; do trzymania podać; apostołom podać (2), Ateńczykom, bestyjej (4), (Panu) Bogu (2), Dawidowi, innym (inszym) (2), krolowi (2), ludowi (2), ludziom (człowieku) (3), mnichom, mniszkom, Mojżeszowi, narodom, nauczycielowi, pasterzowi, Piotrowi (3), przyjacielom (2), ptakom, Synowi człowieczemu, teologom, uczniom, wierzącym, wszem wobec (wszytkim) (2), zwierzowi, żołądkowi; ku czytaniu podać, ku pomście, ku poprawie, ku pożarciu, ku rozsądzeniu, ku żywności; gwałtem podać, jawnie (2), miłościwie, szczodrobliwie (2), tajemnie.

Zwroty: »do druku podać« (1): Tenze narod Polſki zacni wzgardzaiac [...] Xiegi niewſtidliwe napiſawſzi do Druku podał pod Titulem rzetzickiego. PaprUp I4.

»podać [komu] w dziedzictwo« (1): Przydał im y vmieiętność/ á zakon żywotá podał im w dźiedźictwo [per haereditatem dedit illis] BibRadz Eccli 17/9.

»w moc [komu] podać« (1): bym ſnádnie Zrozumiał: iż to tylko w moc podał cżłowieku Myślić co chce GrabowSet C2.

»podać nadzieję [czego], [komu] kęs nadzieje« [szyk zmienny] (1:1): ták/ iż mu nie ieſt przykro vżyć rzeczy gorzkich/ [...] byle tylko choroby wypędzenia nádźieie kto podał. Oczko 1v; Y którażby nie ſzłá rádá/ Zá ták głádkiégo ſąśiádá? Podayże iéy kęs nadźieie/ Alić ſye iuż moiá śmieie. KochSob 61.

»w obronę [komu] podać« (1): ponieważ P. BOG święty á ſławny twoy Dom Iágełłow/ zá tą świętą Kośćiołá Rzymſkiego Wiárą/ ná Krolewſkiey Stolicy poſtáwić/ y onę iemu w pokład y obronę w Kroleſtwie POlſkim podáć racżył. WujJud bv.

»podać na rozsądek [czyj]« (1): Podał thę rzecż Moizeſz ná rozſądek [Rettulitque ... ad iudicium] Páńſki. Leop Num 27/4.

»w szafun(e)k [komu] podać« (2): LeszczRzecz A2v; Názáiutrz Krol [...] dziękował hoynie wſzytkim s tego: Iż go ná Monárchią ták ſławną obráli/ Prośił by mu corychley w ſzáfunk ią podáli. StryjWjaz Cv.

»w używanie [komu] podać« (1): á dopiero práwo miałby/ popiſáć/ ktoreby ludźi czyniło dobre/ iáko głod/ ábo vboſtwo czyni ie dowćipne/ á nie wſzyſtkiem tego práwá w vżywánie podáć GórnRozm K4.

W przen (16): TarDuch B2v; LubPs hh5v; ále tho ſą náwdzyęcżnieyſze klenoty twoie w tych ſwiętych obyetnicach twoich/ komu thy z łáſki á z miłoſierdzya ſwoiego podáć racżyſz tháką myſl á takie ſerce RejPos 266, 338; Z ktorych ſłow iáwnie ſie pokázuie że inákſzych klucżow Pan Chriſtus Apoſtołom ſwoim nie podał/ iedno náukę o Pokućie y wierze prawdźiwey. WujJudConf 87v; Pánie Boże oycá mego Symeona/ ktoremuś podał miecż ku pomśćie ná cudzoziemce BudBib Iudith 9/2.
Zwrot: »podać w ręce, do ręku (rąk)« [w tym: komu (7), czyje (3)] = dare in manum PolAnt [szyk zmienny] (7:3): BibRadz Ez 30/24; BielKron 168v; Compromissum facere de re aliqua, Obrawſzy ſobie yednacze podáć ym ſwoyę rzecz w ręce. Mącz 227a; PRzimćieſz zacne Xiążętá do ſkárbu ſwoiego Ty piękne vpominki Ianá Mącżynſkiego Ktore w tym młodym ſtanie wam do rąk podano MączLub nlb 13; RejAp AA4v; BielSat Ev; CzechRozm A4; PudłFr 60; BielRozm 34; PowodPr 7.
Przen (10): TYch ná wſzytkim to mi wierz ſzcżęſcie nie przeyrzáło/ Owſzeki cżego trzeba doſtátek podáło PaprPan N3.

podać komu, czemu (9): do ſtolice Apoſtolſkiey vćiekamy ſię/ ábyśćie náſzym ránom lekárſtwo podáli. SkarJedn 129; Oczko 5v; SkarŻyw 115; GórnTroas 64; będźieſzże ty mnie zárzucał to zwyćięztwo/ którém ia chcąc ſam podał nieprzyiaćielowi? OrzJan 29; KołakCath C2; Ale tyśiąc kroć ważnieyſze kleynoty/ Minerwá moiá z pobożney ochoty Tuć Cżytelniku śláchetny podáłá KołakSzczęśl [D]v; Tá miłá mátká [ojczyzna] podáłá wam złotą wolność SkarKazSej 666a. Cf Zwrot.

Zwrot: »podać [komu] za własność« (1): Poday mi zá właſność/ ſłowo twych vſt Pánie GrabowSet Cv.
a. Dać tak, aby nastąpił bezpośredni kontakt między dającym, dawaną rzeczą i biorącym: dać do rąk, wręczyć; apprehendere, indere, ponere PolAnt; obferre Vulg; committere Modrz (224): Poday wzdy tę ſukienkę/ iż ią krwią pokropię RejJóz B3; RejKup m6; RejFig Aav; RejZwierz 11, 18; RejAp Dd4v; tákowa białagłowá/ ieſli co do ſługi ſwey przerzecże/ tá wnet [...] poda liſtek/ poda vpominek od miłego GórnDworz Bb4; Bo ten chleb tu obiecány/ Pan potym ná oſtátecżney Wiecżerzy podał WujJud 172; SkarŻyw 398; BielSjem 12; KochPij C4; GosłCast 23; SkarKazSej 676b.

podać czego (16): Tam panijé niéktoré z miloſierdziá przynioſly mu piciá drogiégo a motznégo/ aby nie tak cżul bolu onego/ ale to katowie ſami wypili/ a iemu wina zmiéſſanégo z mirrą podali OpecŻyw 138v; Poday mi ſammięcza rychło RejKup e5, i7v; LubPs R6, hhv; RejWiz 105 [2 r.]; RejFig Cc7v, Dd7; BielKron 329v; GórnDworz T2v; RejPos 256; BudBib Ruth 2/14; SkarŻyw 560; Podayćie naprzod Balſamu A mirry świeżey ku temu. MWilkHist C3. Cf »być podać wody niegodzien«.

podać czego [składnia zależna od „żałować”] (1): Dałći Pan Bog hoynie wſzytkiego/ á ty żáłuieſz podáć kęſá chlebá drugiemu RejPos [219]v.

podać do kogo (1): regestr p. sędzia podał do p. Makomaskiego starszego podpiska ZapMaz II G 97/89v.

podać komu, czemu (żywotne) (177): Gdy co każeſz tedyć podam. BierEz C2, C2, C3, D2v [2 r.], D4v, F (10); OpecŻyw 75, 94v [2 r.], 125v, 137v, 138v, 149v, 150; HistJóz A4v; RejPs 101; LibLeg 11/181; LibMal 1549/148; RejKup e5; A gdi podano kubek perłowy ku piciu Alexandrowi/ poſtáwił gi ná łonie ſwym HistAl F2v, C7v, D6v, E2v, F5v, L3, N [3 r.], Nv; MurzNT Matth 7/9, 10; MurzOrt B2; Diar 37; LubPs R6; Bo mu [dziecięciu] naprzod vkażą y podadzą/ Pánny Máriey Zołtarzyki/ ogrodki/ wianki/ y koronki. KrowObr 149; poday iedno Sokołowi chlebá/ Weźmiſz mu gi wnet záſię á poday mu mięſá/ Vźrzyſz żeć on o grzankę niedba nic ni kęſá. RejWiz 105, 53v; A kto z was oycá prośi o chleb: zaſz mu poda kámień? Leop Luc 11/11, Matth 22/19, Luc 4/17, 11/12, Ioann 13/26 [2 r.]; RejFig Aa5v, Cc7v, Dd7; RejZwierz 29v, 31v; BibRadz 2.Reg 13/11, 2.Esdr 2/1, Eccli 45/6, 2.Mach 15/15, Luc 1/59, 11/11 [2 r.], Ioann 13/26 [2 r.]; A ták niewiáſtá widząc drzewo y owoc iego przed ocżymá cudne y roſkoſzne/ rwáłá owoc z drzewá zákazánego á iádłá y Adámowi podáłá BielKron 1v, 2, 17v, 53v, 113v, 115v [2 r.] (31); RejAp 131v; GórnDworz Y6v; HistRzym 12, 27v; RejPos 56v, 101 [2 r.], 142v, 163, 184 (15); Abowiem złemu dobrodzieyſtwo vcżynić/ iákoby ná złą ſzkapę pozłoćiſtą vzdę włożyć/ álbo záchorzáłemu żołądkowi zdrowe á chędogie iedło podáć RejZwierc 98, 32v, 197, 197v; WujJud 259; BudBib Ruth 2/14, 2.Esdr 2/1, Eccli 45/6; BudNT Luc 11/11, 12 [2 r.]; CzechRozm 206; Kazał ſobie koń podáć/ on potym pan ſtáry PaprPan Gg3v; ModrzBaz 88; SkarJedn 292; SkarŻyw 29, 113, 173, 249, 311 (9); Trzebáby go [pana Jadamka] poczęſtowáć Spuł gárncá mu ſmoły podáć. MWilkHist Ev, K4v; StryjKron 667; KochWz 139; KochPieś 23; Miáſto kśiąg/ poday ty mnie kufel wydrożony/ Winem ſtárym y ſmácznym czyśćie nápełniony PudłFr 52; ActReg 30; KochAp 10; wźiął P. IEzus chleb/ y błogoſłáwił/ y łamał/ y podał vczniom ſwym LatHar 691, 706; WujNT Matth 7/9, 10, Luc 4/17, 11/11 [2 r.], 12 (10); Rewizory do wſzech dóbr náſzych [...] wyſyłamy [...] rewidowáć y inwentowáć dochody/ których podáliſmy im ſpiſki SarnStat 1129, 117, 170; CzahTr E2. Cf podać komu z czego; komu przez kogo; Zwroty.

podać czemu [= dla czego] (1): wſzedłem do domu thwoiego/ wodyś nie podał nogam moim RejPos [308].

podać komu z czego (1): Niewiáſtá ktorąś mi dał/ áby byłá ze mną/ oná mi podáłá z tego drzewá/ y iadłem. BibRadz Gen 3/12.

podać komu przez kogo (1): Tedyż artykuły pospolitych doległości koronnych Krolowi i panom [posłowie] podali przez p. Ossolińskiego Diar 63.

podać ku komu (1): podaliśmy na karcie ku WKM to, na czym nam postawać przysłuszało Diar 86.

podać ku czemu (6): HistAl F2v; ſpiſawſzy to podáli krolowi ku rozeznániu BielKron 115v, 205; RejPos 322v; SkarŻyw 560; WujNT 589.

podać przed kogo (1): Lecż gdy y ten [wór] wyiąwſzy podano przed pány/ Wyſypą ná ſtoł áżći w nim bite licżmany. HistLan Fv.

cum inf (5): Tedy Xánt Ezopowi kazał/ Aby ſie im [przyjaciołom] vmyć podał BierEz C2. Cf »podać pić«.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): A wźiąwſzy Thámár plácki ktore nágotowáłá/ przynioſłá ie thám Amnonowi brátu ſwemu. Y podáłá mu áby iadł BibRadz 2.Reg 13/11.

W charakterystycznych połączeniach: podać balsamu, (kęsa) chleba (3), kamienia, miecza, mięsa, mirry, mleka (2), piwa, prażma, prochu, świece (2), wina, wody (2); podać apologiją, artykuły (3), bot, cepy, chleb (kęs chlebá) (11), chustę, czaszę [czego], dary (2), dziecię, garniec smoły, gębkę (2), głowę, jabłko (2), jad, kamień (9), kapłuna, kartę, kołacz, konia (koń) (2), koronę (2), koronki, księgi (książki) (3), kubek ([czego]) (4), kufel, lej, lekarstwo, list(ek) (7), losy (2), miecz (3), niedźwiadka (3), ocet z żołcią, pieniądz, pierścień (2), piłę, piorko, placek, plagi (2), plastr miodu, pokarm, powroz, prawa, prośby, przykazania (2), rąbek, rejestr, rozgę (3), rybę (część ryby) (3), sceptrum, snop(ek) (kupę) strzał (4), spisek (spisaną rzecz) (5), stołek, strzelbę, sukienkę (2), szablę, szatę, szkorpa, sztuczkę (chleba) (3), tablicę, Testamenty, trun(e)k (trank) (3), upominek, Wędzidło, węża (5), wianki, wino (2), (kropię wody) (2), wyrok, zapis, zioła, znaki (ornamenta) krolewskie (2), żołć (2), żołtarzyki; tajemnie podać.

Zwroty: »[komu na co] być podać wody niegodzien« = być znacznie mniej wart (1): á ſnadź tho byłá obráłá [pani] miedzy inemi ſługámi ſwemi/ zá bácżnieyſzego/ wzgardziwſzy chęcią drugich/ ktorym on był ná ręczę podáć wody nie godzien. GórnDworz Dd.

»podać pić (a. napić się)« [w tym: komu (3)] [szyk zmienny] (4): OpecŻyw 149v [2 r.]; NIemiec miedzy Polaki też zá ſtołem ſiedział/ Iáko ſobie pić podáć/ powiedzieć nie wiedział. RejFig Cc7v; Et absolute miscere significat, Nálać/ podáć pić. Mącz 223d.

»w ręce (rękę), do ręku (rąk) podać« [w tym: komu (12), czyje(-ich) (3)] = tradere in manus Vulg; ponere in manibus PolAnt [szyk zmienny] (12:4): LibLeg 11/141v; wſzákże to ſnadź żadnego nieobráźi/ gdy mu miáſto botá czapkę ná głowę włoży/ álbo rozgę źieloną w rękę podádzą. GroicPorz l4; Leop Num 6/19; BibRadz Ez 10/7; BielKron 302; HistLan F3; StryjWjaz C3; SkarŻyw 257, 390; Ktore Wędźidło/ gdy mi naprzod do ręku podano: [...] Vmyśliłem ie był zgoła porzućić CzechEp *2v; NiemObr 21; Artykuły ktoreśćie nam w ręce podáły/ Nie wſzyſtki/ ále drugie/ nam ſie podobáły. BielSjem 15; GórnRozm K4; LatHar 245. Cf »z rąk do rąk podać«.

»z rąk [czyich] do rąk [czyich], z ręki do ręki podać« (1:1): RejPos 82v; Od niego ſámegożeś ie [listy] wziął? (–) Z rąk ſwych podał ie do rąk mych. CiekPotr 69.

»podać do ust [czyich]« [szyk zmienny] (3): LatHar 735; A oni gębkę pełną octu/ obłożywſzy Izopem/ podáli do vſt iego [obtulerunt ori eius]. WujNT Ioann 19/29; SiebRozmyśl H4v.

Szereg: »podać a przynieść« (1): [Jakob] oſzył ręce ſobie w cielęcą ſkorę gdy iuż Izáák nie widział/ y podał á przynioſł pokarm oycu ſwemu RejPos 56v.
Przen [komu] (7): BibRadz Ioann 18/11; Ale ieſliże ty prágnieſz odrobin tych/ dobrym ſercem/ práwą wiárą/ y miłośćią cáłą/ idźże po nie do onego/ którému rzeczóno ſámemu tenći téy odrobiny máluczkiéy z koſzá ſwégo dośiągnie/ á tobie ią vkaże/ y poda OrzQuin F4v; RejPos 233; Oczko 12v; ZawJeft 27; LatHar 201.
Zwrot: »podać do rąk, w ręce« (1:1): Tobie [Radziwille] w ręce ſam práwie Bóg tám był bróń podał KochJez A4; CzahTr E3v.
α. O Komunii Św. (6): Iáko y tu podawſzy Sákráment pod oſobą chlebá/ tedy mowi: To czyńćie ná moię pámiątkę WujNT 607.

podać komu (5): Krol też do Sákrámentu wnet ſie przygotował. Ktory mu Arcybiſkup podał z vcżćiwoſcią StryjWjaz C3; SkarJedn 132; SkarŻyw 90, 91; SkarKaz 160b.

β. Zarzucić na ramię (1): Attollere onus, Zápodáć/ podáć/ pomoc ná rámię. Mącz 264a.
3. Ustanowić, mianować na urząd; conferre JanStat [kogo] (8): a iáko Ceſarzowie poki Bogá ználi/ á ná Piotrá S. pomnieli/ poty żadną mocą ſwoią/ nád wolą Papieſką Biſkupá Konſtántynopolſkiego podáć niechćieli áni mogli. SkarJedn 138; Práwem ſię to opátrżyć może/ iż by ten ſkarány był/ ktoby z więtſzem niż opiſzę pocztęm na electią prżyiáchał/ á Krolá mocą podáć chciał. GórnRozm Av; ZapKościer 1597/78v.

podać komu (1): WujJudConf 142v cf »ani ustawić, ani podać«.

podać na co (1): SarnStat [994] cf »dać i podać«.

podać kim (1): Vſpráwiedliwieni ieſteſmy dármo przez łáſkę iego/ ktora ieſt w Chryſtuśie Iezuſie: ktorego podał vbłagálnikiem przez wiárę we krwi iego. SkarKaz 349a.

Szeregi: »dać i podać« (1): Ale iż przerzeczony Włádyſław Król [...] [pana Aleksandra Witowta] ná náwysſzé Kśięſtwo Ziem Litewſkich/ y inych Páńſtw ſwych Kśięſtwá Litewſkiégo dał y podał [dedit et contulit JanStat 752] SarnStat [994].

»podać i postanowić« (1): Ale pytam ią was záśię/ gdźie wáſzy Miniſtrowie/ gdźie ná on cżás byli? álbo kto ie podał y poſtánowił? WujJud 142v.

»ani ustawić, ani podać« (1): Których [ministrów] áni Pan Chriſtus vſtáwił/ áni Apoſtołowie kośćiołowi podáli. WujJudConf 142v.

Przen [komu] (1): Ten [Bóg] Moſkiewſkiégo pychę chcąc kiedy vſkrómić/ Y róg/ którym ták hárdźie potrząſał/ przyłómić/ Podał nam Królá z Węgier dziélnégo STEPHANA KochJez A3v.
4. Podporządkować, dać we władanie; tradere Vulg, PolAnt; dare, convertere, subicere PolAnt; transmittere Cn [kogo, co] (128):

podać komu (64): Zá tę poſługę ktorą mnię tám vczynił/ podałem mu źiemię Egiptſką/ [...] mowi Pan Bog. BibRadz Ez 29/20, I 21b marg, Lev 23/10, 1.Reg 11/38, 1.Par 12/23, Is 41/2; BielKron 117v, 185, 229v; RejAp 145v; RejZwierc 188v; BudBib 4.Esdr 1/35, Bar 2/19, 1.Mach 12/45; CzechRozm 54v; Ten [król wszego świata] niedobyté podał nam grody KochPs 70, 175; StryjKron 447, 457, 492, 497 [2 r.], 517, 582, 737; CzechEp 375; GórnRozm Lv, OrzJan 116; WujNT 498; KTórzy to Stároſtowie [...] przyśięgáć będą: że czáſu interregni zamków y miaſt ku ſzkodźie Rzeczypoſpo: ſpólnéy/ nikomu nie podádzą iedno Królowi Polſkiému SarnStat 1203; PowodPr 14, 76. Cf podać komu do czego; komu za kogo; Zwroty, W przen Zwroty.

podać komu do czego (1): Kiedy mu dobrá mieyſkie porucżą do rządu/ Lub iáką Prowincyą podádzą do ſądu: [...] Vbrawſzy ſię w on vrząd iák w ſtráſzydło iákie: Wymyśla więc fortele tákie y owákie KlonWor 18.

podać komu za kogo (1): Iaćiem go nád thobą poſtánowił pánem/ y podałem mu zá ſłużebniki wſzytkę bráćią iego BibRadz Gen 27/37.

podać w co (30): Pan [...] źiemię ludźiom podał w vżywánié. KochPs 175. Cf Zwroty, W przen Zwroty.

W charakterystycznych połączeniach: bogactwa podać, bracią, Brasław, domy, dziateczki, grody, Izrael, Kijow, Koronę Polską, kraj, krolestwo (8), Krzemieniec (2), lud, miasto, miejsca, narody (4), Nowogrodek Siewierski, Ornetę, pana, państwo, prowincyją, ptaszki, ryby, Smoleńskie Księstwo, sprzeciwniki, stolicę, strzelbę, stworzenie, świat, zamek (5), ziemię (8), zwirzchności, podać anjołom, bestyjej, cesarzowi (2), człowiekowi (ludziom) (2), krolowi (5), książęciu (2), ludowi (3), Moskiewskiemu, narodom (2), nieprzyjacielom, pokoleniom, potomstwu, przodkom, sługom, Turkom, włodarzowi.

Zwroty: »podać w dziedzictwo, w pomiar dziedziczny, k dziedzictwu [komu (8), czyje (2)]« = dare in haereditatem PolAnt [szyk zmienny] (8:1:1): A podał wſſytkę zyemyę ich k dzyedzictwu wyecżnemu/ Ludowi Izráelſkyemu ſwemu wybránemu LubPs dd4, Z4v; BibRadz Deut 1/39, 2/9, 4/38, Ez 25/10; BudBib 2.Par 6/27; w czym ná czás wieczny Izráhelá vpewnił/ w ſłowie ſtáteczny: Obiecuiąc zá czáſem kray dźiwnie śliczny Chánáneyſki podáć im w pomiar dźiedźiczny. KochPs 157; SkarŻyw 484; Ząday odemnie/ á podamći narody w dźiedźictwo twoie LatHar 360.

»podać pod moc, w moc [komu]« [szyk zmienny] (3:2): záſię po nię poſłáli Konſtántynopolſcy/ y páńſtwo iey w moc podáli BielKron 168v, 406v; RejAp 146; y roſkazał mu/ podawſzy mu wſzyſtko pod moc/ áby iedno iednegoż drzewá nie ruſzał RejPos 83v, 191v.

»podać w opanowanie [komu]« (1): Pátrzayże záſię co mu [czlowiekowi] zá ſzáfunk á czo zá włodárſtwo porucżyć racżył/ podawſzy mu w poſłuſzeńſtwo á w opánowánie bogáctwá wſzytkiey zyemie RejPos 191v.

»w osiadłość podać« [w tym: komu (2)] = dare in haereditatem PolAnt [szyk zmienny] (3): Iaćiem Pan ktorym ćiebie wywiodł z Vr Káldeyſkiego/ ábych tobie źiemię tę w oſiádłość podał BibRadz Gen 15/7, Ez 25/4; CzechRozm 105v.

»podać ku poddaństwu [komu]« (1): Ząday mie á podamći ku poddańſtwu twemu/ Wſſytki narody ſwiátá dam w dzyedzictwo tobye LubPs B2.

»podać w posłuszeństwo, pod posłuszeństwo [komu (6), czyje (2)]« (7:1): RejPs 26v; Wſſytki ptaſzki nyebyeſkye iteż morſkye ryby/ Podałeś w poſłuſſeńſtwo yemu [człowiekowi] bez wſſey chyby. LubPs C, S2, X6 marg; RejPos 44, 191v [2 r.], [226].

»podać w rząd(y) [czyje]« (2): LubPs Z4v; Siebie y páná ſwego/ dźiateczki á máłé Chceſz podáć w rządy/ przykréy mácochy/ zuchwáłé? GosłCast 28.

W przen (11):
Zwroty: »podać pod nogi [komu (1), czyje (2)]« = subicere sub pedes PolAnt (2): BibRadz 1.Cor 15/27; Wynidźże z nią [z duszą] przećiw iemu [Panu]/ á poday mu ią pod nogi iego RejPos 87v.

»w ręce, do ręku podać« [w tym: komu (5), czyje (2)] [szyk zmienny] (5:3): BibRadz I 136a marg; bo nieſzło o máłą rzecz. Przodkiem o duſzę/ ktorąźmi był podał w cżártowſkie ręce. BielKron 246; RejZwierc 69; KochPs 118; Y zaraz miáſto y zamek Płock od Litwy ſpalony znowu opráwił [Bolesław Pius]/ [...] y podał w ręce Boleſławowi y Konradowi ſynom Semowitowym. StryjKron 335; CzechEp 272; NiemObr 109 [2 r.].

»[komu] z ręku podać« (1): potym Orchanes ſyn iego młodziuchny ná ſtholec podnieſion/ ále rychło od Moiżeſzá ſthryiá ſwego zágłádzon/ y ſam potym rychło vmárł/ á brátu Máchometowi kroleſtwo z ręku podał. BielKron 240v.

Przen (8):

podać komu, czemu (4): A kto mu [Bogu] ſmutne ſerce á ocży ze łzámi Z wiárą poda/ iuż wſzytko tám zyednáią ſámi. RejWiz 52; StryjKron 270, 285. Cf »w posłuszeństwo podać«.

Zwroty: »nadzieję [czego] podać [w kim]« (1): nádźieięm/ mówi/ ſwą podáłá Zdrowiá mégo w nim ſámym GosłCast 56.

»w posłuszeństwo podać [czemu (1), czyje (2)]« [szyk zmienny] (3): RejPos 273; izali ták zgromiony [Kain] wolą ſwoię w pokućie/ w poſłuſzeńſtwó Boże podał? Nie podał. SkarŻyw 81.

»podać pod rozkazanie [czyje]« (1): gdyż żaden rzecży Boſkich nigdy poiąć nie może/ áni ku Pánu Bogu pochopnym będźie/ ieſliż [...] nie poda cále vmyſłu ſwego pod iego roſkazánie święte BibRadz *4.

a. Poddać oblegającym; prodere Mącz (48): BibRadz Iudith 8/21; ktorego gdy obegnáli ná zamku Fogáráſch vcżynił ſnimi ſmowę/ áby mogł wolno wynidz z ſwymi rzecżámi á zamek podáć BielKron 312, 247, 250v, 252, 257 [2 r.], 313v, 410v; GórnDworz Z4v [2 r.]; BudBib Iudith 8/21.

podać komu (36): tedy rzekł Iozue do ludu/ Vczyńćie okrzyk/ ábowiem Pan podał wam miáſto. BibRadz Ios 6/16; Ceſarz Maurycemu podał Witemberg BielKron 229v; więtſza połowicá ich wotowáli/ áby miáſtho podali Dybrę Turkom. [...] niechćieli tego inácżey mieć mowiąc: gdyſz ták cżęſtho do nas ſle Amurat przyrzekáiąc nam vmowę zdzierżeć/ podaymy mu wcżás poki ſie nieroziątrzy. BielKron 249, 163, 204v, 229v, 248v, 249 (15); RejZwierc 45, 200v; BielSpr 39v; Z tego woyſká niktory Pruſak vćiekł do Krolá Litewſkiego/ y obwiązał mu ſię pod ſtrácenim gárdłá/ iż mu miał podáć Zamek Skalowitſki StryjKron 306, 309 [2 r.], 375, 385, 637, 712; SarnStat 153, 420. Cf Zwroty, W przen Zwrot.

Zwroty: »podać w moc [komu]« [szyk zmienny] (2): Ceſarz [...] bronę ſobie iednę kazał podáć w moc przed tym kilko dni niż przyiáchał. BielKron 207, 316.

»nieprzyjacielowi podać« [szyk zmienny] (3): BielKron 316; Ut antequam arcem proderent hostibus, Nizly zámek podáli nieprziyacielom Mącz 92d; GórnDworz P7v.

W przen (4):
Zwrot: »podać do ręku, w ręce [komu (3), czyje (1)]« = tradere in manibus Vulg [szyk zmienny] (2:2): A dla tego żeś miáſto twe podał w ręce nieprzyiaćioł twoich. BibRadz 4.Esdr 3/27; BielKron 402v; Kto mi do ręku poda miáſto niedobyté? KochPs 87, 167.
5. Powierzyć człowieka innemu człowiekowi (a. Bogu); tradere PolAnt, Vulg, Mącz; dare PolAnt, Vulg [kogo] (176):

podać komu (8): OpecŻyw 19v; Bo y miłość tám był Pan wnet zácżął pocżćiwą/ Gdy mu [Jadamowi] ſtworzył y podał towárzyſzkę żywą. RejWiz 36v; BibRadz Ioann 18/9; Hanc tu mihi vel vi, vel clam, vel praecario fac tradas, Bądź gwałtem/ bądź tayemnie/ bądź przes wyproſzenie pátrz ábyś mi yą podał. Mącz 478a. Cf Zwroty, W przen Zwrot.

podać miedzy kogo (1): gdj iuż Pan wziął w obronę ſwoię Koſcioł ſwięty ſwoy á onę wdzięcżną oblubienicę ſwoię/ á podał ią w opiekę miedzy ludzi RejAp 105v.

Zwroty: »podać [komu] za małżonkę« (1): á pokorną żydowecżkę/ z narodu ludu onego vćiſnionego/ podał [Pan Bóg] zá małżonkę iemu [królowi]. RejPos 127.

»w opiekę podać« [w tym: komu (2)] [szyk zmienny] (3): A ták gdy ie [dzieci] w opyekę podaſz Pánu Bogu/ Iuż wierę śmierć choćby tuż ſtánęłá ná progu/ Iużći ſtráſzna nie będzye RejWiz 106; RejAp 105v; LatHar 549.

W przen (1):
Zwrot: »w ręce [komu] podać« (1): Temże obycżáyem á yákoby sládem potrzebá isć około náuk rodzicom gdi ſyná ſwego wręce vććiwemu á vcżonemu náucżycielowi podádzą. GliczKsiąż N.
a. Wydać komuś, aby mógł zastosować przemoc; ponere PolAnt, Vulg; destinare, praesentare HistAl; adducere, concludere PolAnt (167): BibRadz Os 11/8, Matth 10/19; Steluſá gdy niechćiał Stároſtá podáć/ związáli go y dáli Skánderbegowi BielKron 243v; WujNT Luc 20/20, s. 424, 526.

podać do kogo (3): MurzNT Matth 10/17; Przythym ſtrzeżćie ſię ludzi: ábowiem was podádzą do zgromádzenia BibRadz Matth 10/17; CzechEp 29.

podać komu (75), czemu (żywotne) (4): OpecŻyw 118v, 119v, 124v, 128v, 131; komv thwoya Kro. mcz roſkazeſch poyczy na the tho granycze thich lotrow ſchvkacz y poymacz y podacz ych komv thwoya Kro. mcz roſkazeſch. LibLeg 11/168v, 11/168; Bądź dobréi woléi z Aduerſárzęm twoięm prętko/ pokiś z nięm wdrodze/ by ćię lepák tento Aduerſárz twói niepodáł ſędźięmu a ſędziá czeladnikowi MurzNT Matth 5/25, k. 16 marg, Ioann 18/35; Leop Matth 5/25; y dla tego miáſto to y ze wſzytkim co wnim ieſt podam nieprzyiaćielowi. BibRadz Am 6/8, Ps 73/19, Ez 21/27, 25/7, 39/4, Ioann 18/30, 35; RejAp 80; RejPos 40v, 196, [249]; BudNT Mar 10/33, 1.Cor 5/6; SkarJedn 230; SkarŻyw 21 [2 r.]; CzechEp 337; KochJez B2; PaprUp G2v; GórnTroas 64; Y związánego przywiedli/ y podáli Pontſkiemu Piłatowi/ ſtárośćie. LatHar 696, 734; WujNT Matth 5/26 [2 r.], 18/34, 20/19, 27/2, 26 (12); SkarKazSej 672a. Cf »podać w moc«, »na ofiarę podać«, »na śmierć podać«, »podać na wolą«, W przen »podać w ręce«.

podać ku czemu (7): Podam ćię ku pożárćiu ptakom latáiącym BibRadz Ez 39/4; Abowiem ieſli Bog Aniołom ktorzy byli zgrzeſzyli nie przepuśćił/ ále [...] podał ie záchowáne ku potępieniu. BibRadz 2.Petr 2/4; RejPos 196; ZawJeft 18; WujNT Matth 20/19, s. 526. Cf »podać ku woli«.

podać miedzy kogo (2): Iák nie moy lud ták ie podam miedzy lud ſzalony. LubPs gg4v; RejPos 158.

podać na co (22): BibRadz 4.Esdr 15/26; RejPos 40v, [249]; A iużby tho mnieyſza iżby ciáło albo máiętność byłá wydaná ná rozdrapánie/ ále wdzięcżną á miła duſzycá wpada w możne ręce Páná tego/ który ią podáć może ná wiecżne zátrácenie RejZwierc 259, 40v; Abys ty ie podał ná poháńbienie/ a mátkę ich ná łup BudBib 4.Esdr 2/6, Iudith 9/3; BudNT 1.Cor 5/5[6]; SkarŻyw 21, 166; CzechEp 337; LatHar 712; WujNT 526, 2.Petr 2/4; PowodPr 10, 19; izali nas kátom ſrogim ná związánie nog y ręku/ y ná wrzucenie w ćięmnośći wieczne nie podádzą? SkarKazSej 672a. Cf »na ofiarę podać«, »na śmierć podać«, »podać na wolą«.

podać w co (26): Tedy wás podadzą wuciſk i zabjią wás MurzNT Matth 24/9; Gdyż Pan zna wſzytki ktorzy wyſtępuią przećiw niemu/ á dla thegoż ie poda w śmierć y ná zábićie. BibRadz 4.Esdr 15/26, Ez 25/7; SkarJedn 230; ArtKanc E13v; WujNT Matth 24/9. Cf »podać w moc«, »podać w niewolą«, »podać w więzienie«.

cum inf (1): A takoż Barrabáſſa puſſcżono/ a milégo Iezuſa nie miloſciwym lotrom bicżowatz podáno. OpecŻyw 124v.

Ze zdaniem celowym [zawsze: aby, żeby] (8): OpecŻyw 119v; MurzNT Matth 27/26; Tu ſię iuſz Ceſarz zlękł y podał ią Iuſtjnowi ſtárośćie/ áby ią ieſzcze męcżjł SkarŻyw 21; ReszPrz 11; LatHar 734; W ten czás tedy podał go im/ żeby był vkrzyżowan. WujNT Ioann 19/16, Matth 27/26, Mar 15/15.

W porównaniu (1): Iákom drzewko máćice ktore ieſt miedzy drzewy leśnymi podał ku ſpaleniu ogniowi/ thákże podam mieſzcżany Ierozolimſkie. BibRadz Ez 15/6.

W charakterystycznych połączeniach: podać do rady (2), do zgromadzenia; podać czeladnikowi, diabłom, katom (3), lwowi, łotrom, nieprzyjacielowi (4), oprawcy, Piłatowi (5), poganom (4), pospolstwu, rocie, sędziemu (4), słudze, sprzeciwnikowi, staroście, szatanowi, urzędowi (2), zwierzchności; podać ku biczowaniu, ku krzyżowaniu, ku nagrawaniu, ku popełnianiu nieczystości, ku potępieniu, ku pożarciu; podać miedzy lud szalony, miedzy obce narody; podać na głod, na łup (2), na męczeństwo, na (wieczne) męki (3), na niepowściągliwość, na pohańbienie, na pożarcie, na ukamionowanie, na ukrzyżowanie, na wieczne zatracenie, na wrzucenie w ciemności wieczne, na zabicie, na zamordowanie, na zapalenie gniewu, na zelżywość, na związanie nog; podać w potwarzenie, w rozborzenie, w śmierć, w ucisk, w udręczenie.

Zwroty: »podać w moc, pod moc [komu (8), czyją (1)]« = dare in manum, tradere coram aliquo PolAnt [szyk zmienny] (8:1): OpecŻyw 119v; MurzHist P3; RejWiz 86v; Gdy też zgrzeſzą przećiw tobie/ [...] á rozgniewawſzy ſie podaſz ie pod moc nieprzyiaćielowi BibRadz 3.Reg 8/46; RejZwierc 201; BudBib 2.Esdr 9/27; SkarŻyw 151, 559; Stworzył Pan Bog rozmáite lekárſtwá dla zdrowia y pożytku náſzego: podał ie nam w moc ábyſmy ich vżywáli ReszPrz 11.

»podać w niewolą, in servitutem« = dare in captivitatem PolAnt [szyk zmienny] (10:1): LubPs Sv, gg5v; BielKron 463v; RejPos 158 [2 r.]; BudBib Iudith 9/3; Nie tilko natim krziwde mami od tego zmarlego Pana/ ze nam przes ten yeden Dom chcial wſzitkie naſze prawa polamac/ ale nas iuſz bel za Ledwie inſeruitutem niepodal Poganom PaprUp G2v; GórnTroas 64; PowodPr 30; GosłCast 15; Rozſzárpano ná dwoie bezecnego kupcá/ Ktory podał w niewolą nie iednego głupcá. KlonWor 32.

»na ofiarę [komu] podać« (1): Szłá męcżennicá ná śmierć/ [...] á ono cżýſte ćiáło ná ofiarę Bogu ſwemv/ ná on ołtarz podáłá. SkarŻyw 152.

»podać pod straż« (1): Podał ie tedy pod ſtraż [posuit eos in custodia] do domu Márſzałká nadwornego/ do wieże gdźie theż y Iozef był w więźieniu. BibRadz Gen 40/3.

»na śmierć [komu] podać« (1): aby go [Pana Jezusa] tak na ſmiertz tym rychlé pilátowi podali. OpecŻyw 112.

»podać do więzienia, w więzienie, do ciemnice« = ponere in custodiam a. custodia PolAnt, Vulg; ponere in carcerem Vulg [szyk zmienny] (5:2:1): LubPs Sv; BibRadz Act 5/18, 12/4; y poimáli Apoſtoły/ y podáli ie do więźienia poſpolitego. WujNT Act 5/18, Act 4/3, 5/25, 12/4; Słyſzyćie/ przyiaćiele/ [...] iużeśćiego w więźienié podáli? GosłCast 72.

»podać na wolą, ku woli, wolej [komu (2), czyjej(-ą) (4)]« = tradere voluntati PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (3:1:1): A takoż Pilát chtzątz vkoijtz zloſtz ij gniéw żydowſki/ Barrabáſſa ijm puſcil/ a Iezuſa podál ijm ku ijch wolij OpecŻyw 124v; MurzNT Luc 23/25; Pan go będźie ſtrzegł y záchowá go żywo áby był ſzczęſliwym ná źiemi/ y nie poda go ná wolą nieprzyjaćiołom iego. BibRadz Ps 40/3; LatHar 724; WujNT Luc 23/25.

W przen (58): Nie podáyże zwierzętom duſze śinogárlice twoiey BibRadz Ps 73/19; RejPos 196.
Zwroty: »pod miecz podać« (1): żoná pocżnie a nie porodźi/ á ktore porodzi pod miecż ie podam [gladio dabo]. BibRadz Mich 6/14.

»podać w ręce (rękę), do rąk (ręku) [komu (19), czyje(-ą, -ich) (36)], [czyjej] ręce« = tradere in manu(m) (a. manus) Vulg, PolAnt; in manibus destinare a. praesentare HistAl, concludere a. dare in manu, adducere ad manus, tradere coram aliquo PolAnt [szyk zmienny] (51:5:1): LibLeg 11/66; HistAl L8v, M; LubPs hh5; Leop 1.Esdr 5/12, 3.Esdr 6/15; Nie czyńćież thák bráćia moi/ gdyż nam tho Pan dał y ſtrzegł nas/ á podał w ręce náſze woyſko ktore było przyſzło przećiwko nam. BibRadz 1.Reg 30/23, Gen 14/20, Ios 10/8, 12, Iudic 2/14, 23 (24); RejPos 68v, 188, 251v; Oto ia podam ie wrękę Newuchad-recará krolá Bawelſkiego/ y pobije ie przed ocżyma wáſzemá. BudBib Ier 29/21; y podam ćię do rąk mężow zuchwáłych/ rzemieślników trácenia. BudBib Ez 21/36[31], 2.Par 16/8, 2.Esdr 9/24, 30, Ier 44/30, 3.Esdr 6/15, Esth 14/6; SkarŻyw 151; NiemObr 9; iuż nie dźiw/ żechmy odrzuceni Od łáſki twoiéy: y byli wzgárdzeni: Kiedyś nas podał to Idumſkiéy ręce/ To Páleſtinóm/ ku niewrótnéy męce ZawJeft 18; OrzJan 18; LatHar 658; WujNT Act 21/11; PowodPr 11 [2 r.], 12, 14, 57, 58; KlonWor 40.

Przen (6):

podać komu, czemu (5): ták mowi Pan Bog/ Iákom drzewko máćice [...] podał ku ſpaleniu ogniowi BibRadz Ez 15/6; WujNT Rom 1/24, s. 526. Cf Zwrot.

podać ku czemu (2): BibRadz Ez 15/6; A przetoż podał ie Bog pożądliwośćiom ſercá ich/ ku nieczyſtośći: áby miedzy ſobą ćiáłá ſwe ſromoćili. WujNT Rom 1/24.

podać w co (1): áby rąk ſwych nye ſcyągáli/ Ci ludzye ſpráwyedliwi k złoſcyam kthore ználi/ Żeby prze nye ſercá ſwe w zginyenye podáli. LubPs cc5.

Zwrot: »podać szatanowi« = przekląć (2): A wy będąc w imię Kryſtuſowe zgromádzeni y z duchem moim/ podayćie ſzátánowi tákiego cżłowieká. GrzegŚm 20; WujNT 722.
6. Okazać, ujawnić; dare PolAnt [co] (12): także y Piotr S. Apoſtolſkie Kśiążę/ nieiáki Boſki kſtáłt álbo regułę Biſkupiego vrzędu podał [tj. był jego pierwowzorem] KuczbKat 245; BudBib Ioel 2/22; Pirwſze boie niech będą huffu porywcżego/ Káżdy z Tewkrow niech znáki poda męſtwá ſwego [Prima citae Teucris ponam certamina classis]. ModrzBaz 118; przeto látá/ chorobá/ á śiłá/ w wodách tych [tj. cieplicach] śiedzeniu/ ſnádnie miárę poda. Oczko 27v; KochJez A2v.

podać komu (2): Bog przemowił prorokuy/ á Pánu powolność poday SkarKaz 160a. Cf »na oko podać«.

podać na kim (1): RejPos 125 cf Szereg.

cum inf (1): Potym ex occasione natrącac będzie to, cosama rzecz podabydz potrzebnego ActReg 150.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): SLiczna Piëris [...] wielkie łáſki twoie Każe wdźięcznie wſpomionąć: á iákiéy ſą godné Wdźięcznośći/ przez té wiérſze podáć nieozdobné. KochPropKKoch 3.

W charakterystycznych połączeniach: kształt podać, miarę, moc, pociechę, pogorszenie, powolność, probę, regułę, rozdział [czego], własność, znaki.

Zwroty: »na oko [komu] podać« (1): áż źiemiá/ álbo popiół/ [...] rozdźiał ónych żywiół ná oko nam poda: iż iáko z żywiół było [drzewo]/ w téſz ſye álbo w ogniu gwałtem/ álbo gnijąc powoli/ obróćić muśiáło. Oczko 5v.

»z siebie podać« (2): Yuż znam yáko wielki pokoy tácy ludzye máią/ Co [...] żadnego pogorſſenya z ſiebye nye podádzą LubPs ccv; Oczko 6v.

Szereg: »podać a ukazać« (1): Bo pátrzay ieſzcże coć zá drugą pociechę Pan podáć á vkazáć racżył ná tym ſwiętym Proroku ná tym to Dánielu ſwiętym RejPos 127.
7. Zrodzić (27):
a. O roślinach: wydać plony; dare Vulg, PolAnt [co] (24): A gdy ty záś pożegnaſz roku pocżętego/ Muſſą polá zákwitnąć z zwycżáyu ſwoyego/ Y myeyſczá puſte muſſą podáć ſwe hoynośći LubPs P3, P3.

podać komu (2): LubPs Tv; Tedy wam ſpuſzczę dżdże czáſu ſwego/ á poda wam źiemiá vrodzay ſwoy BibRadz Lev 26/4.

Zwroty: »podać owoc« = fructum dare Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (7): LubPs Tv; A będzie iáko drzewo kthore w ſzcżepione ieſt przy ćiekących wodách/ kthore owoc ſwoy poda cżáſu ſwego. Leop Ps 1/3; BibRadz I 423d marg, Mar 4/8; RejAp 188; Abowiem żadnym obycżáiem dobre drzewo nie może s ſiebye podáć złego owocu RejPos 187; RejZwierc 7v.

»podać z siebie« [szyk zmienny] (4): Praca wáſzá wniwecz ſie obroći/ bo áni źiemiá wáſzá poda z ſiebie vżytkow ſwych/ áni drzewá kráiny wáſzey wydádzą owocu ſwego. BibRadz Lev 26/20; RejAp 188; RejPos 187; RejZwierc 7v.

Przen (13):

podać komu (8): A gdy tákie kwiatki á tákie wdzięcżne owoce podaſz temu Pánu ſwoiemu [...]: iużeś ſie náſłuchał iákie cie błogoſłáwieńſtwá máią potkáć od niego RejPos 172, 60, 60v, 61 [2 r.], 61v, 62, 204v.

Zwroty: »podać owoc« = dare fructum PolAnt [szyk zmienny] (13): LubPs Bv; Stąd wdzyęcżny owoc podaſz v ſwiátá wſzytkiego/ A ſam ſtánieſz w ogrodzye v Páná ſwoiego. RejWiz 194v; A przetoż powiedam wam/ iż będźie odięte od was Kroleſtwo Boże/ y będzie dane narodowi ktoryby podał owoc iego. BibRadz Matth 21/43; RejPos 60, 60v, 61 [3 r.], 61v, 62 (10).

»podać z siebie, od siebie« (5:1): á ći bezecni robacy vſtáwicżnie pilnuią/ áby im dáley tym bárzyey podgryzáli á niſzcżyli ty gáłąſki twoie cnotliwych á Krześćiáńſkich ſpraw twoich/ ábyś vſchnął á zniſzcżał nie podawſzy żadnego powinnego owocu s ſiebie temu Pánu ſwoiemu. RejPos 204v, 61 [3 r.], 61v, 62.

Szereg: »przynieść i podać« (1): day táką ſpráwę dobrotliwy Pánie náſz/ ábychmy w niey [w winnicy] roſli wierną látoroſlą tobie/ á przynieſli y podáli s ſiebie wdzyęcżcżny [!] owoc cżáſu ſwego Bogu Oycu ſwemu RejPos 62.
b. O ludziach: urodzić [kogo, co (Przen)] (3):
Zwroty: »z siebie podać« (1): Gdźie też Błogoſłáwieńſtwo Boſkie oglądáłá/ Syná y ślicżną Corkę gdy z śiebie podáłá. KołakCath Bv.

»podać na świat« (1): Bogom dzięki cżyniłá zá to/ iż tákiego ſyná podáłá ná ſwiát/ kthory nie ſtráchał ſie ſmierći dla Oycżyzny podiąć. Phil N2.

Przen: Wynaleźć (1):
Zwrot: »na świat podać« (1): że wſzyſtkié rzemieſłá/ wſzyſtkié náuki/ którémi ludźmi zoſtawamy/ oni ſámi [Niemcy] ná świát podáli OrzJan 64.
8. Sprawić, aby coś się gdzieś znalazło: włożyć, umieścić, dostarczyć itp.; dare, ponere PolAnt [kogo, co] (24):

podać do kogo, do czego (4): [Czart mówi:] Nu już nam nicz ojednego Bo zwetujem richło ſwego Alie ty wżdy drugie do nas Poday rychliey RejKup x8; RejZwierc 197 [2 r.]; Którą ordinácią/ áby do wſzech wiádomości przyſzłá/ ma [Jan Zamoyski] do Akt Tribunálſkich w Lublinie podáć SarnStat 1048.

podać komu (3): BielKron 97v; RejZwierc 197; Práwie go te boginie wſzytki wychowáły/ Y podáły go ludzyom z obycżáymi temi/ Iż ſie wſzytkim podoba s poſtępkámi ſwemi. PaprPan O4v.

podać na kogo (1): Y thu ieſzcże zá żywota moc iego poznáią/ Bo pan na nie poda ogień w ktorym pogoráią LubPs hh4.

podać w co (2): A wzyąwſzy iey práwą rękę podał w práwą Thobiaſzowi BielKron 97v; GrabowSet G2.

cum inf (1): Coć mamy wydać albo ukazać, kiedy tego nimasz u nas przy księgach, [...] ale na terminacie tam pan podstarości ma przy sobie, kiedy to poda wpisać, tedy wam wydadzą. ZapMaz II G 78/407.

Przen (14):

podać do czego (3): O nieſzcżęſna godźino coś mnie w świát wydáłá/ Cżemuś nie rádniey z mátki do grobu podáłá? GrabowSet A4v. Cf »podać serce«, »do serca podać«.

podać w co (2): Y ciebie záraz zá niemi [sługami i czeladzią]/ w też tropy Mokra śmierć poda w ſłonych wod zatopy. GrochKal 11. Cf »podać oczy«.

Zwroty: »podać oczy [w co], serce [do czego]« = zwrócić uwagę, zastanowić się; ponere cor PolAnt [szyk zmienny] (1:1): BudBib Eccle 8/9; A ktoby oczy podał ieſcze w głębſzé látá/ Przodkóm náſzym wielka część hołdowáłá świátá. KochCz A3v.

»do serca podać« (1): A niechay iuż Vnijéy w ſkrzyniách niechowamy/ Ale ią w pewny zamek do ſercá podamy KochProp 15.

»na świat podać« (1): ROſkoſzy ná świát ſczéréy niepodano/ Ale do káżdéy żółći przymiéſzano. KochFr 72.

a) Zwykle o Bogu: zesłać, natchnąć, skłonić (8):
Zwroty: »podać w myśl« (1): A Pan Bog podał rádę [= sposób wyjścia z sytuacji] w myſl ſtárcá onego HistLan Cv.

»do ręku podać« (1): ktory go [Bóg człowieka] do tego ſpoſobnym vcżynił/ y ony vcżynki dobre do ſercá iego y ręku podał. CzechRozm 213.

»do serca, w serca podać« [szyk zmienny] (4:1): á ſwiát podał [Bóg] w ich ſercá myſliwe/ áby nie rozumiał cżłowiek dzyełá Boſkiego BielKron 79v; KochSat Bv; Bądźże dobrey myſli/ y miey ſie zá ſzcżęſliwego: gdyć Bog (bo pewnie nie ćiáło) chuć tákową do ſercá twoiego podał CzechRozm 2, 213; SkarŻyw 396.

»podać do ust, w usta« = dare a. ponere in ore PolAnt [szyk zmienny] (2:1): A ták teraz nápiſzćie ſobie thę pieśń/ á náuczcie iey ſynow Izráelſkich/ y podayćie ią do vſt ich BibRadz Deut 31/19; podał Pan duchá kłamliwego w vſtá tych wſzytkich prorokow twoich BibRadz 3.Reg 22/23, Deut 18/18.

9. Wystawić naprzód wysunąć; prodere Mącz; proferre PolAnt [w tym: co (16), czego (3)] (20): gdyby ſie przydało iżby telko iednę rękę podało dziecię/ [rodzące się] [...] Tedy onę rękę vwięzać iaką chuſtecżką aby ſie zaſię nie wemknęła FalZioł V 33v; Mącz 92d; Owoż iuż teraz ogląday rány w ręku y w nogach moich/ á poday pálec thwoy/ á wpuść gi w ránę boku moiego RejPos 118; BibRadz 2.Mach 7/10; Oni krzyż S. ná ſię kłádąc/ ochotnie ſzyie podáli. SkarŻyw 21, 444.

podać komu, czemu (9): podáłá mu ſzyię ſwoię wyciągnioną/ mowiąc/ ieſli niewierzyſz/ ſkoſztuy tego pierwey ſzáblą ſwoią ná moiey ſzyi. StryjKron 406. Cf podać komu ku czemu; Zwroty.

podać komu ku czemu (1): a podniozſſy rącżkę [Jezus] podál ijm [trzem królom] ku potzalowaniu OpecŻyw 24v.

podać na co (1): Tedy ſtáry Piotr podał nogi y ręce ſwoie/ ná ſrogie gozdzie SkarŻyw 601.

W charakterystycznych połączeniach: podać język, nogi, palec, ręce (4), szyję (2); podać na goździe, ku pocałowaniu.

Zwroty: »ucha, ucho podać« [w tym: komu, czemu (3), do czego (1)] = wysłuchać [szyk zmienny] (3:2): tyś mnie/ ſłudze ſwemu Nieſzczęśćiém vtrapionemu/ Láſkáwé vcho podał KochPs 201; Wykłády tych przypowieśći. Ktorym proſzę áby kożdy podał vchá łáſkáwego. CzahTr D4, A3v, G; Teraz coć powiém/ niegardz tym/ [...] á twé vcho wdźięczné Poday do ſłowá mégo. GosłCast 57.

»żagle (wiatrom) podać« = wyruszyć na morze [szyk zmienny] (4): Wſzytko ſię woyſko tedyſz ma ruſzyć/ y proſto Ku Troii żagle podáć KochOdpr D3; Drudzy co podáli Zagle wiátrom/ ná ſlepé ſkáły powpadáli KochTr 23; KochPam 82; GrochKal 5.

»podać żagiel wiatrom w moc« = rozpuścić żagle (1): Roſpuśćiſz żagiel/ podaſz go go [!] wiátrom w moc KlonFlis H4.

Przen (1):
Zwrot: »podać ręce« = poddać się (1): A ſnadz wſſyſcy przełożeni z Egiptu pobieżą poddáwáiąc ſie pod możnoſć twoię [Boga] y ziemie murzyńſkie podádzą dobrowolnie ręce ſwoie ſſukáiąc przymierza RejPs 99.
10. Sprawić, że coś się z kimś a. czymś stanie, że coś uczyni; narazić; dare PolAnt; tradere Vulg [kogo, co] (23):

podać miasto czego (1): BibRadz Ez 25/5 cf podać ku czemu.

podać czemu (1): Przypátrzyłem ſye vtrapieniu któré przepuśćił Bóg ná ſyny Ludzkié/ áby ſye ćiągnęli á mordowáli ná tym/ iáko wſzyſtko Bóg dobrze vczynił czáſu ſwégo/ á świát podał diſputácyam ich [filozofów]/ áby niewidźieli ſpraw którémi wſzyſtko trzyma od pocżątku áż do ſkóńczenia. Oczko 5v.

podać ku czemu (1): Podam Rábbath ku mieſzkániu wielbłądom/ á ſyny Ammonowe miáſtho łożyſká owcam BibRadz Ez 25/5.

podać na co (4): áby miał ſtárość ſwą podáć ná iákie wſzetecżne á złe obycżáie. RejZwierc 143v; WujNT Act 7/42; SkarKazSej 663a. Cf podać na co komu, Ze zdaniem dopełnieniowym.

podać na co komu (1): Y zádał ſromotny raz nieprzyiaćielowi/ Y podał go ná pośmiéch wſzytkiemu wiekowi. KochPs 118.

podać w co (15): Słuſznie was tedy Pan Bog w tákowe cudzołoſtwá/ gámráctwá/ y nietzyſtośći podał KrowObr 228v; RejWiz 118; BibRadz 2.Par 7/20; Oczko [41]; ActReg 128; Zmiłuy ſię nádemną/ zmiłuy ſię łáſkáwy/ Oycże/ nie dopuſzcżay/ by złośliwe ſpráwy/ Grzechy y wyſtępki/ winy/ niedbáłośći/ Miáły w zátrácenie podáć/ me krewkośći. GrabowSet N; WujNT 424, Rom 1/26, 28, s. 526; Podał Pan Bog w zápámiętanie świętá vrocżyſte/ y Niedźiele PowodPr 10; SkarKazSej 705b. Cf Zwrot.

podać czym (1): O błogoſłáwyonyſz Pan ktory nas nye podał/ Lupem ſrogich zębow ich LubPs cc4v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Y odwroćił ſię Bog y podał ie ná to áby ſłużyli zaſtępom niebieſkim WujNT Act 7/42.

W charakterystycznych połączeniach: dom podać, krewkości, starość, świat (2), święta, zdrowie (2), żywoty; podać dysputacyjam, wszytkiemu wiekowi; podać ku mieszkaniu; podać na pośmiech, na rane wstawanie, na złe obyczaje; w cudzołostwa podać, w ćwiczenie, w dysputacyją, w gamractwa, w inwidyją, w namiętności (2), w nieczystości, w przypowieść, w sromotę, w umysł (2), w zapamiętanie, w zatracenie.

Zwrot: »w niebezpieczeństwo (a. w niebezpieczność) podać« [szyk zmienny] (2): LubPs hh; Andrzey Kościelecki ná ten czás Zupnikiem będąc/ [...] z Sewerinem Betmánem Krákowſkim Bormiſtrzem [...] w Gorę [= kopalnię] ſię wpuśćił/ y ći dwá podawſzy żywoty ſwoie w wielką niebeſpieczność [...]/ on ogień bárdzo ſzkodliwy przeważną pracą vgáśili. StryjKron 722; Phil C.
W przen (1): Mądry ſerce ſwoie podał ná ráne wſtawánie do P. Bogá SkarKazSej 663a.
Przen (1):
Zwrot: »w okowy nogi podać« (1): A ktorzy przez gwałt Bogá odſtąpić nie chćieli/ W ćięſzke [!] okowy nogi ſwe podáć muſieli. CzahTr E3v.
11. Uczynić, zrządzić, sprawić; często z rzeczownikiem, od którego można utworzyć odpowiedni czasownik, np. pocałowanie = pocałować, obietnicę = obiecać; dare PolAnt, Calag [w tym: co (34)] (38): Pan záryczy w Syonie/ á poda głos ſwoy w Ieruzálem BibRadz Am 1/2; Y zaſię ſię modlił/ á niebo podáło deżdz/ y ziemiá wydáłá owoc ſwoy. BibRadz Iac 5/18, Os 12/10, Ioel 3/16[21]; BielKron 152; iáko dobry málarz/ cienięm/ wyſádzi rzecż/ y vcżyni ią oblą: á iáſnoſcią poda ná dálą/ ná głębią/ zniży/ ſkroći GórnDworz I5v; BielSpr 68v; wiedział to świát wſzytek/ iſz nic ná Koncylium ważno nigdy nie było/ ná co ſtolicá Rzymſka ſwego zezwolenia nie podáłá. SkarJedn 187; Oczko 31v; Tobie [Boże] świát nic równégo podáć nie może KochPs 114; Gelegenheit geben. Okázyą podáć. Dare occasionem. Calag 227b; [(nagł) Sokoł [i raróg]. (–) Ieden rodzay y gniazdo/ ieden żyćia mawá ſpoſob/ y też iednáki pożytek podawa [forma wskazuje na czasownik PODAĆ, sens zdania raczej na PODAWAĆ]. CygMyśl Av].

podać komu czego (1): y podał mu Duch S. tákiey rády. SkarŻyw 462.

podać komu, czemu (20): OpecŻyw 88v; LibLeg 10/114v; LubPs F2; Leop Esth 2/4; A to będźie karánie ktore Pan poda [plaga, qua percutiet Dominus] wſzytkim narodom ktorzy będą walcżyć przećiw Ieruzálem BibRadz Zach 14/12, 3.Reg 12/8; O wſzechmogący náſz miły Pánie/ podayże z łáſki ſwey ſwięthey podpárcie ſercá y myſli temu nędznemu cżłowiecżeńſtwu náſzemu RejPos 241v, [308]; RejZwierc 271; BielSpr 46; WujJud 131v; WujJudConf 79; SkarŻyw 117; WysKaz 27; VotSzl B3v. Cf »przykład podać«.

podać jak (2): Lecż Fatá nieprzemożne inácżey podáły KołakCath C2, A3v.

cum inf (1): Rządź ſmyſły/ by godnie dobrodźieyſtwá twoie Przyimuiąc/ mnie ſynem godnym okazáły/ A tu miłym cżyniąc/ z tobą żyć podáły. GrabowSet C3.

W charakterystycznych połączeniach: cud podać, deszcz, głos (2), karanie, losy, obietnicę (2), okazyją, pocałowanie (2); podparcie, przyczynę, radę (rady (G)) (5), rzecz (2), widzenia, wspomożenie, zezwolenie, znak (3).

Zwroty: »przykład, na przykład podać« [w tym: komu (5)] (4:3): GliczKsiąż F4v; O ktorych [bocianiąt] przyrodzeniu ták mądrzy piſáli/ A práwie ie ná przykład złem dzieciom podáli. HistLan B2; RejZwierc 140; PaprPan H3; SkarŻyw 497; ReszList 142; Auguſtyn lepák powieda: Iż oſobliwſzy y świętobliwſzy przykład Piotr potomkom podał/ áby ſię dáli mnieyſzym ſtrofowáć WujNT 655.

»podać na świat« (1): Miły Boże/ któréż wżdy przyrodzenié kiedy podáło ná świát rzecz ták dźiwną/ y cud táki? OrzJan 20.

12. Zwroty w różnych znaczeniach (114):
»drogę, drogi, [cug] podać« [w tym: komu, czemu (19), do czego (5), ku czemu (4), czego (1), na co (1), cum inf (1), ze zdaniem dopełnieniowym (4)] = dać, wskazać sposób; dać przykład zapoczątkować; nastręczyć okazję; praebere occasionem, viam monstrare Modrz [szyk zmienny] (21:2): BielKom A3; GliczKsiąż E8v; Był [Zoroasters król Baktryjański] vcżony ták iż then napirwey drogi podał ku wyzwolonym náukam. BielKron 8; [Maksymilijan cesarz krześcijański] przeſzłego roku poſłał poſły do niego [króla Zygmunta]/ námawiáiąc go áby w ſtan małżeńſki wſtąpił/ [...] podawſzy mu dwie drodze k temu BielKron 417, 6v, 263; BielKronCies Mmmm3; OrzQuin H4; RejPos 116v; HistLan B4v, F3, F5v; WujJud 21; ModrzBaz 18v, 23v; Oczko 11v; SkarŻyw 2; CzechEp 269; KochWr 23; ActReg 107 [2 r.]; GostGospPon +2; WyprPl A2v; [Wſſak kto by chciał mieć na pieczy. Snadnie by to wyrozumiał/ Bom mu do tego cug podał/ Iak by rozumieć miał. RozprKsiędza Dv].

»podać głosy« = zharmonizować (1): Modulari voces, Miárkowáć/ vmiárkowáć/ podáć gloſy. Mącz 227d.

»głowę, duszę podać« [w tym: komu, czemu (2), w co (1)] = zginąć [szyk zmienny] (3:2): RejPos [105]; Smierć mówiſz ſtráſzna tylko niezbożnemu: Przéczże ſye tobie vmrzéć cnotliwemu Niechćiáło: kiedyś prze dotkliwą mowę Miał podáć głowę. KochTr 16; StryjKron 195; Na któréy [królewny] ślicznych ręku/ byłbych Bogu wźięty/ Prágnąłem duſzę podáć/ gdybykolwiek były Nieprzeiednáné śioſtry przędze ſwey dowiły. KochPam 87; GosłCast 71.

»podać ręce« = poddać się (2): Kuſz [tj. Etiopia] prędko poda ręce ſwe Bogu [carrere faciet manus suas Deo]. BudBib Ps 67/31[32]; SkarŻyw [407].

»rękę, ręki podać« [w tym: komu (8)] [na powitanie lub pożegnanie, też aby pomóc powstać, wydostać się skąd] = dare dextram, porrigere manum Mącz; dare manum Vulg [szyk zmienny] (9:1): ForCnR C; TarDuch B3v; Páni potym ná pokoy kiedy iuż idź chciáłá/ Po drugie rękę ſłudze nowemu podáłá/ Mowiąc bądźże mi wierzen/ á ſnadź w krotkim cżeſie/ Iście ſie twoy ſtan znácżnie ku gorze podnieſie. RejWiz 27; BielKron 348v; Mącz 84a, 350d; á temu kto niema żony/ y ręki cżáſem chybá ná witánie nie poda GórnDworz Mm3, Cc7; A podawſzy iey rękę/ podnioſł ią. WujNT Act 9/41; Iáko wielkie miłośierdźie/ związánego rozwięzáć/ y tonącemu ręki podáć SkarKaz 386b.

»podać rękę, ręki« [w tym: komu (22)] = udzielić pomocy; porrigere manum Vulg [szyk zmienny] (23:2): RejPs 39v, 55v, 88, 107v; Ty ſam obácż pokorę mą iteż pracą moyę/ A poday mi w vpádku mym możną rękę twoyę LubPs G; Leop iob 8/20; RejPos 74, 165v, 173 [2 r.], 177, 227 (10); zmiłuy ſię Pánie/ á poday ſwey ręki. GrabowSet A4v, M4v, S2; SiebRozmyśl A4, F; SkarKaz 347b, 387b; Tylko vbogim ſługą ſwym nie pogárdzayćie/ Mną brátem ſwym ktoremu rąk ſwoich podayćie. CzahTr G3v; SzarzRyt B2v.

»trawę podać« [w dosłownym tłumaczeniu łacińskiego przysłowia] (1): Herbam porrigere proverbium, Tráwę podáć/ To yeſt podáć ſie/ Znáć ſie być zwicieżonym. Mącz 350d.

»tył, tyłu podać« [w tym: przed kim, przed czym (5), komu (2), od kogo (1)] = uciec, zawrócić; terga vertere HistAl, Vulg, Mącz; fugere Vulg, PolAnt, Cn; in fugam converti Vulg, PolAnt; terga verti HistAl; converti, declinare in retro, facere fugam, vertere se PolAnt; dare fugam a. terga, terga convertere Mącz; profligari Calag [szyk zmienny] (41:6): á gdy ieden huph Tatarſki porażony tyłu podał/ oni ſie na drugi więtſzy obrocili MiechGlab *4; Po tym s ſtrony Perſow wiele ciał vmárłych pádáło/ co widząc kſiążę thył podawſzy z ręku nieprzyiacielskich ledwie z małem vciekł HistAl C8v, B4, C7, F4, G7v, H; O gdybyś Boże złośniki mocą thwoyą pobił/ Iużby káżdy mąż winny krwye odemnye podał tył LubPs eev, Cv, E2, R6, aa3v; Ciż wnet podawſſy tył vćiekáli Leop Ios 7/4; Y wiele ich było ránnych/ á drugich też y pobitych/ á wſſyſcy ini tył podawſſy vćiekli Leop 2.Mach 4/42, 2.Par 14/12; BibRadz Gen 14/10, 4.Reg 3/24, Ps 6/11, 34/4, 1.Mach 4/35, 11/70; OrzRozm I3; BielKron 256v, 384v; Mącz 91c, 138c, 450a, 485d, 487c; BudBib Ps 77/9, 1.Mach 9/47, 10/82, 2.Mach 12/22; Calag 297b; KochPs 12, 29, 65, 96, 115; StryjKron 305, 390, 757; KochJez B2; ZawJeft 14; A nie mogąc wytrzymáć náſzym/ [Grecy] tył podádzą. GórnTroas 53; KmitaSpit C2v; SzarzRyt B2.

Synonimy: 1.b. napisać, obwołać, opisać, opowiedzieć, oznajmić, powiedzieć, wyłożyć; α. objawić, obwieścić, ogłosić; c. przedłożyć; d. deklarować, objawić, obwieścić, odkryć, ogłosić, pokazać, rozkazać, ustanowić, ustawić, zalecić; 2. darować, ofiarować, podetknąć, udzielić; 3. mianować, naznaczyć, postanowić, powołać, przełożyć, ustawić; 5. powierzyć; α. skazać; 6. objawić, okazać, ukazać; 7. narodzić, porodzić, urodzić, zrodzić; 9. wystawić; 11. sprawić, uczynić, udziałać, zdziałać, zrobić, zrządzić.

Formacje współrdzenne cf DAĆ.

Cf PODAJĄCY, PODANIE, PODANY

MM