[zaloguj się]
[pdf]

NAZNACZYĆ (443) vb pf

Oba a jasne (w tym w pierwszym 4 r., w drugim 7 r. błędne znakowanie).

-ył(-), -yli (227), -eł, -eli (6) PaprUp (4), ActReg (2).
Fleksja
inf naznaczyć
praet
sg pl
1 m naznaczyłem, -m, -em naznaczył, -m naznaczeł m pers naznaczylismy, -smy naznaczyli
f -m naznaczyła m an
2 m naznaczyłeś, -ś naznaczył m pers -ście naznaczyli
3 m naznaczył, naznaczeł m pers naznaczyli, naznaczeli
f naznaczyła m an
n naznaczyło subst
plusq
sg pl
1 m -m był naznaczył m pers
3 m był naznaczył, naznaczył był m pers beli naznaczyli
imperativus
sg pl
1 naznaczmy
2 naznacz naznaczcie
3 niech naznaczą
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy naznaczyli
3 m by naznaczył m pers by naznaczyli
n by naznaczyło subst
con praet
sg
3 m by był naznaczył
impersonalis
praet naznaczono, naznaczyło się, jest naznaczono, naznaczono jest, było naznaczono, naznaczono było
con by naznacz(o)no
participia
part praet act naznaczywszy

inf naznaczyć (88). ◊ fut 1 sg naznaczę (8). ◊ 2 sg naznaczysz (3). ◊ 3 sg naznaczy (12). ◊ 1 pl naznaczymy (13), naznaczemy (3); -ymy : -émy SarnStat (12:3); ~ -émy (2), -emy (1) SarnStat (2:1). ◊ 2 pl naznaczycie (2). ◊ 3 pl naznaczą (10). ◊ praet 1 sg m naznaczyłem, -m, -em naznaczył, -m naznaczeł (23). f -m naznaczyła (1). ◊ 2 sg m naznaczyłeś, -ś naznaczył (7). ◊ 3 sg m naznaczył, naznaczeł (127). f naznaczyła (9). n naznaczyło (1). ◊ 1 pl m pers naznaczylismy, -smy naznaczyli (6). ◊ 2 pl m pers -ście naznaczyli (1). ◊ 3 pl m pers naznaczyli, naznaczeli (20). ◊ plusq 1 sg m -m był naznaczył (2). ◊ 3 sg m był naznaczył (9), naznaczył był (3); był naznaczył SeklKat, Mącz, NiemObr; był naznaczył : naznaczył był BielKron (6:3). ◊ 3 pl m pers beli naznaczyli (1) CzahTr. ◊ imp 2 sg naznacz (4). ◊ 1 pl naznaczmy (1). ◊ 2 pl naznaczcie (1). ◊ 3 pl niech naznaczą (2). ◊ con 3 sg m by naznaczył (7). n by naznaczyło (1). ◊ 1 pl m pers bychmy naznaczyli (1). ◊ 3 pl m pers by naznaczyli (6). ◊ con praet 3 sg m by był naznaczył (2). ◊ impers praet naznaczono (23), naznaczyło się (6), jest naznaczono, naznaczono jest (5), było naznaczono, naznaczono było (5) [w tym ComCrac 14, BielSpr 55v, 60v może N sg n od NAZNACZONY]; naznaczyło się WujNT; jest naznaczono ComCrac; było naznaczono BibRadz, ModrzBaz, ActReg; naznaczono : naznaczono jest : było naznaczono BietSpr (1:1:1); naznaczono : jest naznaczono SarnStat (3:3); naznaczono : naznaczyło się GórnDworz (2:4), LatHar (3:1); naznaczono : naznaczono było BielKron (3:1); ~ -ono (6), -(o)no (27). ◊ con by naznacz(o)no (4). ◊ part praet act naznaczywszy (26).

Sł stp brak, Cn s.v. za karanie komu co naznaczyć, Linde XVI(XVIII) – XVII (z Cn; XVIII) w.

1. Wyróżnić coś znakiem lub napisem; constituere Vulg; notare PolAnt, Mącz; apponere, consignare, exsignare, sigillare, signare Mącz (62): Consigno, id est, Sigillare, Zápieczętować/ náznáczić/ pieczęć prziłożić. Mącz 392c, 112a.

naznaczyć kogo, co [= osobę lub rzecz wyróżnianą] (15): Iakob náznácżył ono mieyſce wlawſzy zwirzchu oleiu y miánował Bethel. BielKron 16, 14v; Mącz 31c, 250c. 310a; RejAp 65. Cf naznaczyć co komu; co czym.

naznaczyć co komu [w tym: sobie (4)] (5): RejFig Bb8; BibRadz 2.Mach 2/6; Affigere ad caput literam, Náznáczić komu nos álbo vcho przepalić. Mącz 126d; Potym gdy niektorzy ſzli z nim ſpołu/ chcąc ſobie náznácżyć onę drogę/ nie mogli tego mieyſcá znaleźć. BudBib 2,Mach 2/6; SkarŻyw 347.

naznaczyć co czym (4): BielKron 30; A ktoby ſie był ozwał być wiernym Páńſkim/ tu kazał káżdemu áby był náznácżył drzwi álbo podwoie ſwoie krwią báránká niewinnego. RejAp 67v; RejPos 103, 152v. [Cf 2.c. naznaczyć kim czym].

naznaczyć na czym (3): RejAp 65; A przy tym też weźmiecie krwie onegoż to báránká niewinnego/ á náznácżycie ná podwoioch ſwych. RejPos 141. Cf »naznaczyć znamię«.

naznaczyć co [= na pamiątkę czego] (1): Wzyął tedy Iakob kámień [...] y náznácżył wiecżny pokoy z Lábánem ná onym mieyſcu BielKron 15v.

naznaczyć gdzie (4): ná onym mieyſcu ná ktorim świnie záſtánie/ vtzyniwſzy znák może [...] zábić wieprzá [...]. A ieſliby ten czyie świnie były powiedzyał/ iż moie świnie w tym leſie niebyły/ tedy ten czyy ieſt lás [...] ma przyſiądz/ iżem ie záiął ná tym mieyſcu gdzyem náznáczył. UstPraw F; BielKron 30; Strum O2. Cf naznaczyć co [= na pamiątkę czego].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Kiedy żyto wożą/ tedy wiecżor Vrzędnik ma wyiecháć/ y náznácżyć poki żyto brano GostGosp 102.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć drogę (2), drzwi, kamień, miejsce (na miejscu) (4), nos, podwoje (na podwojach) (5), pokoj, sługi boże; naznaczyć, izopem, krwią (3); naznaczyć na czele (czołach) (2).

Zwroty: »własnym przezwiskiem naznaczyć« = podpisać (1): Signare appellationes, Właſnym przezwyskiem náznácżić. Mącz 392a.

»naznaczyć znamię [na czym]« (1): tedy im kazał náznácżyć znamię T. ná cżelech ná ich RejAp 67v.

Przen (24): Ták iáko ich záſtáli/ y śmierć náznácżyłá/ W leżącżki ich do lochow cżarnych poſzło śiłá. KmitaSpit C5.

naznaczyć kogo, co [w tym: kogo (1)] (11): Maiątz lutoſtz nad Adamem/ ijż go był diabeł zradzil/ gdy przez iablka vkuſſenié ſmiertz ſobie był vrodzil/ on tedy drzewo naznacżyl/ by ſſkody drzewa zapłacił. OpecŻyw 161. Cf naznaczyć kogo, co czym.

naznaczyć kogo, co czym (10): RejAp 52, 103; Pan ſwą niewinną krwią náznácżył podwoie ſercá káżdego wiernego. RejPos 103 marg, 103 [2 r.], 141, 141v; LatHar 565. Cf Zwroty.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć drzewo dusze, mężobojce, myśli, podwoje (6), złość; naznaczyć Duchem Świętym, krwią (7).

Zwroty: »jako piątnem [co] naznaczyć« (1): bo mu ſie ták zda/ iákoby ſámoſz przyrodzenie/ tákowym vłomkiem [= ułomnością] iáko iednym piątnem/ iego złość náznáczyło. GórnDworz Ee8v.

»znak [na kim] naznaczyć; znakiem [kogo] naznaczyć« (1;1): GroicPorz n4v; Wſzytkiemu temu ſtworzeniu on pánuie y roſkázuie/ y znáki boſtwá ſwego ná niektorych náznácżył BielKron 1v.

a) O wyróżnieniu przez Boga [kogo, co] (11): LubPs aa4; vmie Pan Bog tych ktorych náznácżył/ y vmiłował w pośrzod Sodomy/ y Bábilonu záchowáć NiemObr 16; WujNT 552.

naznaczyć na czym (1): iż Bog przeźrzał y zważył oſobno tego cżłowieká/ y náznácżył go ſobie ná ſercu iego/ áby w nim pokuſy żadne nie pánowáły BielKron 165.

Szereg: »pomazać a naznaczyć« (1): Iż duch Páńſki odpocżywa nádemną/ dla tego iż mie Pan pomazáł á náznácżył ſobie RejPos 244v.
α) Przez chrzest lub bierzmowanie (6): A toć tą byłá wodá ktorą widzyał ten ſwięty Prorok s koſciołá Bożego/ iż do ktorych kolwiek pryſzłá [!]/ á kogo kolwiek náznácżyłá/ iż mieli być wybáwieni RejPos 153v, 152v, 242v.

W połączeniu szeregowym (1): A ty [...] Pánie gdyżeá nas raczył z łáſki á z miłoſierdzia ſwego przeźrzeć y náznácżyć á poſlubić ſobie thymi znáki ſwemi ſwiętemi/ dayże w tey ſtátecżnośći wiáry ſwiętey nam vſtáwicżnie chodzić przed ſwiętym Máyeſtatem twoim RejPos [154].

Zwrot: »naznaczyć znakiem, piątnem« [szyk zmienny] (2:1): A dzyękowáć iego ſwiętey miłośći/ iż nas racżył ſobie náznácżyć tym znákiem wody á Duchá ſ. RejPos [154], [154]; LatHar 677.
a. Postawić znak, zwłaszcza na marginesie (11):

naznaczyć kogo [= czyje nazwisko] (1): Biſkup weźmie kártkę z kielichá/ poda ią Dyakonowi/ Diakon cżyta głoſem/ kthory Kárdynał ná kártce ſtoi/ náznácżą go/ ále niebędzie tám imię onego co kártkę włoży/ tylko onego kogoby chćiał mieć Papieżem BielKron 234v.

naznaczyć co [= miejsce wyróżnione] (3): Asteriscus, [...] Signum est ad parvae stellae similitudinem, Snák yákoby máła gwiasdeczka/ którey vzywamy gdy co, náznaczić chcemy oſobliwego/ álbo godnego ku pámiętaniu. Mącz 18b. Cf naznaczyć co [= miejsce] na czym.

naznaczyć co [= miejsce] na czym (2): wſzákem náznátzył/ káżdą kártę ná kráiu/ kędy co nápiſáno KrowObr 177; WujNT przedm 16.

naznaczyć co [= znak] na czym (1): Náznáczże ná téy Liniéy dwa punkty GrzepGeom C4.

naznaczyć czym (5): Lecz kędy nie tylko Graeckie Krolewſkie [słowa]/ ále y Láćińſkie ręką piſáne/ ábo y Krolewſkie Láćińſkie/ ábo Syryiſkie/ co więcey/ ábo mniey/ ábo ináczey máią/ to nie tylko literą G. ále y tymi literámi/ L. ábo NL. K. y S. wſzędy náznáczono. WujNT przedm 16. Cf naznaczyć czym w czym; Zwroty.

naznaczyć czym w czym (3): Gdźie záſię ktorego ſłowá ábo kilku w Graeckim texćie nie było/ [...] tedym naznaczył rożenkiem ták w texćie⌐’ iáko y ná brzegu⌐ położonym WujNT przedm 16, przedm 16 [2 r.].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Gdy przecżytaſz ty kſiąſzki/ więc náznácżyſz ſobye/ Coby ſie też ná potym/ mogło przydáć tobye. HistHel Av.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć co godnego, co osobliwego, kartę; naznaczyć ku pamiętaniu; gwiazdką naznaczyć, literami, rożenkiem; naznaczyć na brzegu (2), na kraju, w tekście (3).

Zwroty: »napisem naznaczyć« = zatytułować (1): dał théy ſwey pracéy kśiążki wydrukowáć/ [...] ktoré napiſem náznáczył/ Catalogus ſtyrpium quarundam, Latinè et Polonice, conſeriptus anno 1557 SienLek 194.

»naznaczyć znakiem« (1): A gdźie ſię lepák co ináczey w Graeckim á niżli w Láćińſkim náydowáło/ tom náznaczył tákim znákiem w texćie"’ ktory początek y koniec ſłow rożnych známionuie WujNT przedm 16.

b. Wytyczyc linię graniczną; constituere Vulg [co] (3):
Zwrot: »granice, miedze naznaczyć« [w tym: komu (1)] [szyk zmienny] (2:1): Abowiem dniá trzećiego zſtąpi Pan [...] ná gorę Synái. Około kthorey naznácżyż ludziom miedze [constituesque terminos populo] Leop Ex 19/12; [Mahomet] Gránice Tureckie áż do morzá kthore zową Ionium náznácżył. BielKron 241; PaprUp Bv.
c. Przekreślić na krzyż [co] (1): Cancellare versum, Náznáczyć/ wymázáć wierſz. Mącz 33a.
2. Mając władzę lub autorytet, ustalić, postanowić, wybrać do jakiegoś celu, przeznaczyć; constituere Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calag, JanStat; assignare Mącz, Modrz, JanStat, JanPrzyw, Cn; designare PolAnt, Modrz, Vulg, JanStat; statuere Mącz, Calag, Vulg; determinare Mącz, Calag, JanStat; dare, ostendere Vulg, PolAnt; signare Vulg, JanStat, ordinare Mącz, JanStat; praescribere Modrz, Calag; deputare JanStat, JanPrzyw; ponere, praedestinare, praeparare PolAnt; circumscribere, notare, praestituere, prodere Mącz; deligere, destinare, dicere, indicere Calag; praefigere JanStat; imperare Cn (318): Diem et tempus constituere, Náznáczić/ zákryślić Mącz 412d; GostGosp 36.

naznaczyć kogo, co [w tym: kogo (3)] (155): Naznączył tudzyez pan Bog pomſtę. SeklKat F3v; Leop 4.Reg 25/30, Ioann 6/27; BielKron 197; ModrzBaz 103v; iż zá przyięćie y nie przyięćie gośći Chriſtus nagrodę y kazń náznácżył CzechEp 5 9, 53; y náznácżył z mey ſtrony tylko cżtery oſoby [tj. zażądał, aby przeszły cztery osoby]/ ſam też w tymże pocżćie ſtáwić ſię obiecował. NiemObr 25; ReszList 156; ActReg 64; SarnStat 31, 1227, 1235. Cf naznaczyć kogo, co do czego; co dla czego; co ku czemu; co na co; komu, czemu; co komu czym; Zwroty.

naznaczyć kogo, co do czego (4): ActReg 68, 154; Dom tyło Abráhámów do krwie ſyná ſwego náznáczył: ále pożytki y błogoſłáwieńſtwo iego ná wſzytki narody roſpuśćił. SkarKaz 517a; SkarKazSej 688a.

naznaczyć co dla czego [= w jakim celu] (2): NiemObr 149; ktore źwierżątká małe były/ tym abo ſkrżydłá/ dla vlecenia dał/ ábo pod źięmią iámy zákryte dla záchowánia náznaczył GórnRozm Nv.

naznaczyć co ku czemu [= w jakim celu] (6): przeto też oná iemu [Polska królowi] dochody náznáczyłá ku wychowániu tylko iego/ á nie ku woynie OrzRozm N2v; SarnStat 891. Cf »miejsce naznaczyć«.

naznaczyć co na co [= w jakim celu] (2): SkarŻyw [282]; y trżebáby ná tym kilká lat ſtrawić/ nie te dwie niedźieli/ ktore ná poprawę práwá przed tą electią náznáczono. GórnRozm K2v.

naznaczyć komu, czemu [w tym: czemu (7); kogo (1), co (76)] (114): ConPiotr 32; [spowiednik] może mu onego karania albo pokuti vpuſcic/ albo odpuſcic y vkroczic/ iako mu był naſnacził/ dla iego pokory albo ſkruchy SeklKat X3, H3v, H4, K4v, L3, N2v; ZapWar 1551 nr 2684; Leop Ios 19 arg, 4.Reg 25/30; A ziemiáńſcy ſynowie ktorych by oćiec w dobrym imieniu odumárł dźiewkam poſágu nienaznáczywſzy/ tedy máią dáć ſioſtram poſágu 40 grzywien UstPraw B3v; Y náznáczył Iozef oycu y bráćiey y wſzytkiey ich czeládźi żywność/ według liczby oſob. BibRadz Gen 47/12, Gen 47/11, Num 4/19, 18/26, 4.Esdr 6/51; OrzRozm N2v; Vcżynili ták Grekowie iż ią [Andromachę] wolno puśćili/ [...] wſzákże ią náznácżyli Piruſowi. BielKron 60; á Krol mu náznácżył y poſtąpił Hálickiego zamku/ áby tam miał ſkład ſwoim ſkárbom prześpiecżny. BielKron 387v, 6, 98v, 170, 232v, 428, 428v; OrzQuin G4v; GórnDworz N3; RejPos 141, 162v; BudBib 4.Esdr 6/51; ModrzBaz 48, 126v [2 r.]; Náznácżył im y zábawę dla proznowánia/ nie iáko robotę ábo pracę/ ále iáko ochłodę. SkarŻyw 260, 251, 260, 262, 428, 482 (9); StryjKron 165; CzechEp 58; Rzymſkiemu [patryjarsze] we Włoſzech władzą náznácżyli. NiemObr 58, 14; KochSz C2; Swiatki/ nakładem R: P: chowali Iorgielti im naznaceli potiſiacu podwu PaprUp L2; ActReg 64; Komu da Bog źiemie álbo imienia z potrzebę/ ſromotá y grzech kupcżyć: bo to Bog innemu ſtanowi náznácżył GostGosp 152, 36; iż w piekle vſtáwicżny żal y mękę zoſtáwiono: niebu wiekuiſtą á nieodmienną rádość y weſele náznácżono LatHar 492, 122; Co mi chcećie dáć/ á ia go wam wydam? A oni náznáczyli mu trzydźieśći śrebrnych. WujNT Matth 26/15, s. 84; TAkże kto nágáni ſkazánié Podſędkowo/ nie ma bydź ſłuchan/ áż mu piérwéy náznáczy trzy wierdunki/ álbo ſkórki liśie SarnStat 560; w onym wykupnie niech náznáczą dźierżenié wedle práwá ſtronie/ która pieniądze kłádźie. SarnStat 746, 4, 36, 198, 201, 588 [2 r.] (25); VotSzl C2; CzahTr D3. Cf naznaczyć co komu czym; »czas naznaczyć«, »dzień naznaczyć«, »miejsce naznaczyć«, »rok naznać«.

naznaczyć co komu czym [= w jaki sposób] (2): przetóż poſtánawiamy/ áby śióſtróm/ którymby oycowie zapiſem/ álbo, przykłádem wypoſáżénia ktoréy dźiéwki/ zá żywotá ſwégo poſágu nie náznáczyli/ bráćia [...] byli powinni [...] náznáczyć poſági SarnStat 590 [idem] 635.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: zaimek pytajny (3), aby (1)] (4): ConPiotr 32; Leop Iudith 12/1; BielKron 403v; Constituere mercedulas praediorum, Co z którego folwárku máyą płáćić náznáczić. Mącz 413a.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć brzemię, część [jaką, czego] (12), czynsz, dochody, dom (2), działy, dzierżenie (2), grob, [ile] grzywien, jamy, jarmarki, jurgielt (jurgielcik) (3), karanie (5), kaźń (2), [ile] kościołow, królestwo, [ile] lat, mieszkanie (2), monarchiją, nagrodę, obrok, oprawy, osiadłość, [ile] osob, państwo (2), pieniądze, podpomożenie, podstawka, pokoj, pokutę (4), pola, pomstę (2), posag (6), potępienie, radość, sale, sąd, sejmik, szerokość [czego], śmierć, [ile] śrebrnych, świątki, twierdzę, urząd (2), wesele, wielkanoc, [ile] wierdunkow, więzienie, władzą, zabawę, zamek, żywność (2).

Zwroty: »czas naznaczyć« [w tym: komu (10), czemu [= w jakim celu] (1), dla czego (1), do czego (1), cum inf (2)] = diem statuere Mącz, Calag; constituere diem a. horam a. locum a. tempus, deligere locum, destinare diem, dicere certam diem, indicere in certam diem, ponere tempus Calag [szyk zmienny] (18): GliczKsiąż N3; Sędźia roſkaże ſłudze ſwemu Vrzędowemu/ áby ſtronie náznáczył czás (ktory zową rokiem) ſtánąć przed ſye náprzećiw komu. GroicPorz pv; A ták Amázá ſzedł áby zebrał lud Iudſki/ y zmięſzkał dłużey niżli było czás náznáczono iemu [ultra tempus, quod constituerat ei]. BibRadz 4.Reg 20/5; BielKron 412v; Mącz 412a; cżás hnet y mieyſce ſzránkom náznácżono. GórnDworz O7; RejPos 328; BiałKaz D3; Calag 582a; SkarŻyw 543; NiemObr 149; GórnRozm K4v; ActReg 49, 154; ALe lepiéy gdy czás náznáczą we cztérzy niedźiele po ſéymie SarnStat 44, 7, 133; SkarKaz 121a.

»dzień [który, czego], [ile] dni naznaczyć« [w tym: komu (4)] = praestituere a. prodere diem Mącz; diem constituere a. praescribere Modrz; diem assignare JanStat [szyk zmienny] (11:1): Mącz 92d, 413d; ModrzBaz 116v [3 r.]; StryjKron 140; á Fliśi ſkoro żyto pocżną łádować máią bydź/ y ſtráwę im iuż dáć/ á dźień náznácżyć namniey trzeći przed tym. GostGosp 92; byłá tá vſtáwá/ [...] áby wſzyścy ołtarzá Páńſkiego ſłudzy/ tych cudownych táiemnic/ po poświęceniu/ co dźień vcżeſtnikámi ſię sſtawáli. [...] A gdy nabożeńſtwo ſłábieć pocżęło/ trzy dni tylko do roku [...] náznácżyli. LatHar 252, 323; Tákowé ruſzenié vczyniwſzy/ wnet Woźny [...] Sędźiému [.,.] dźień piérwſzy [...] áby ſtánął z Dekrétem álbo ſkazániém od niego vczynionym náznáczyć może SarnStat 808, 810; CiekPotr 44.

»naznaczyć godzinę« (1): tákowe miedzy ſobą przymierze vcżynili/ żeby pewnego dniá s pośrzodku ſiebie poſły wypráwili náznácżywſzy godzinę/ á gdzieby ſie s ſobą ſpołem poſłowie [...] ziecháli Phil C3.

»miejsce naznaczyć« [w tym: komu, czemu (9), ku czemu (4), czemu [= w jakim celu] (3), dla czego (1), na co (1)] = locum assignare Mącz, Modrz; ostendere locum Vulg; circumscribere a. constituere a. statuere locum Mącz; locum deputare JanStat [szyk zmienny] (21): KrowObr 21; Leop Iob 38/12; [Zygmunt Pierwszy] náznácżył mieyſce z iechánia ich poſłom w Poznániu ná S. Michał BielKron 421v, 12v; circumscribere aliquem locum habitanti, Náznáczić komu mieyſce budowánia. Mącz 374d, 392c, 412b, d; GórnDworz O7; ModrzBaz 103v, 126v; KochPs 97; SkarŻyw 511; NiemObr 25 [2 r.]; tedy my mamy zá oznaymieniem páná Podſkárbiégo inſzé mieyſce dla odbiéránia pieniędzy náznáczyć. SarnStat 365, 36, 301, 864, 951, 1041.

praw. »rok naznaczyć« [w tymi komu (6)] = naznaczyć termin rozprawy sądowej; assignare a. praefigere terminum JanStat [szyk zmienny] (11): GroicPorz t2; pozowieſz go [złoczyńcę]: náznáczy mu Sędźia rok [dantur ei dies a iudice]/ odkłádáią iy dla wiela przycżyn/ á zá długi cżás nieſądzą. ModrzBaz 84v; GórnRozm F4v; SarnStat 463, 513, 514, 535, 575 (3).

Szeregi: »dać, (i) naznaczyć« = conferre et assignare JanStat [szyk 4:1] (5): Tedy Iozef oycu y bráćiey ſwoiey náznáczył y dał mieſzkánie [habitare fecit ... et dedit eis possessionem] w Rámeſes BibRadz Gen 47/11; dla tego y z téy przyczyny żadnému Kśiążęćiu [...] żadnégo/ Zamku/ twiérdze/ [...] ku rządzeniu do czáſu álbo ná wieczność nie damy/ nie náznáczymy [dabimus, assignabimus JanPrzyw 14]/ áni żadnym ſpoſobem nie będźiem konferować SarnStat 891, 36, 1028, 1089.

»(nie) naznaczyć i (ani) konferować« = assignare aut conferre JanPrzyw (2): SarnStat 891; A nie tylko ludziom Rycerſkim przednieyſzym/ trzebáby condigna praemia náznáczyć y konferowáć: ále y młodſzym VotSzl C2.

»naznaczyć i omianować« (1): winni będą Opáći pewny poczet ſzlácheckich dźieći [...] ludźiom godnym náuk wyzwolonych vczyć dáć: wedle tego/ iáko káżdému Opátowi Kśięża Biſkupi onych mieyſc náznáczą y omiánuią. SarnStat 201.

»postanowić (a. ustawić) i naznaczyć« = constituere et determinare, eonstituere et designare JanStat [szyk 3:1]: Obrok mu też poſtánowił y náznáczył [constituit] bez przeſtánia a vſtáwiczny ktory mu dawano od Krolá ná káżdy dzień Leop 4.Reg 25/30; SarnStat 1227, 1235, 1236.

»rozkazać a naznaczyć« (1): TEdy [...] Holofernes [...] roſkazał á náznácżył [et constituit qui daretur] co iey miano dáwáć z iego ſtołu. Leop Iudith 12/1.

W przen (3): pátrzay gdzýe mu dał złożenie/ á gdzye mu náznácżył pokoy iego/ [...] iż go poſádził w przybytkoch Abráámowych RejPos 162v; áby iuſz dom y gniazdo náznácżył ná dánie onego obiecánego zbáwićielá świátá SkarŻyw [282], 260.
Przen [co] (1): KRolewno lutnie złotéy/ [.,.] Ty ſámá powiédz/ á krés náznácz/ póki mamy Płákác KochPieś 39.
a. Kazać, zalecić, postulować [w tym: komu (23)] (25): BielKron 238; GórnDworz D2v, Ff8v; rozeſlą liſty do wſzyſtkich kráin Vrzędnikow áby byli pogotowiu z ludem ták wielkim iáko im náznácżą BielSpr 51v; A tak kiedy Staw buduieſz/ wſzyſtkich rzeczy tych pilnuy iákomći tu náznáczył Strum F; ActReg 110; á kędy dworu niemáſz we wśi/ tedy do Włodárzá [gnać]/ álbo kędy w niebytnośći Páńſkiey Vrzędnik náznáczy. GostGosp 108.

naznaczyć co (14): á iáko pan Kriſki dworzáninowi profeſsią náznácżył rycerſkie rzemięſło/ ták ia dworney pániey tho naprzód zleczam/ áby byłá ludzką GórnDworz V8v, B2v, I4v, M3v, N3, V6 (11); ſámemu Ceſarzowi boſemi nogámi z Rzymu áſz do [...] Gárganu gory chodzenia náznácżył SkarŻyw 573; GosłCast 50. Cf naznać co do czego.

naznaczyć co do czego [= aby zrobił] (1): iż te rzecży ktores w. m. pánu do cżynienia náznácżył/ nie mogę inácżey rzec/ iedno że ſą wielkie á ważne GórnDworz Ii4v.

cum inf (3): Tu Moiżeſz [...] náznácżył dwie rzecży cżłowieku napotrzebnieyſze wiedzyeć w pirwſzych kſięgach ſwoich Geneſis/ to ieſt/ pirwſzy grzech y pirwſzą łáſkę. BielKron 4; GórnDworz H4, X4.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Wſpomnię też tu y to/ żem nie náznácżił Dworzáninowi/ áby málowáć vmiał GórnDworz B2v.

W charakterystycznych połączeniach: co się [komu] naznaczyło (4); jako ([kto]) naznaczył (naznaczono itp.) (6).

b. Przeznaczyć komuś jakiś los lub jakąś rolę (o Bogu lub przeznaczeniu) (39): Forsan ita dii fata ordinaverunt, Podobno pan Bóg ták nácznácził [!] Mącz 268b; ácżkolwiek Syn cżłowiecży idźie/ ták iáko náznácżono LatHar 717.

naznaczyć kogo (19): A ktore on przedthym náznácżył/ tych też wezwał/ á ktorych wezwał/ ty też vſpráwiedliwił/ á ktore vſpráwiedliwił/ ty też y vwielbił. BibRadz Rom 8/30, 1.Cor 4/9; RejPos [254]; MycPrz II B[3]; CzechEp 19, 130, 274; NiemObr 108; Bo mniemam iż Bog nas oſtátnie Apoſtoły náznáczył/ iákoby ná śmierć ſkazáne. WujNT 1.Cor 4/9, Act 17/31, s. 505, 625; SkarKazSej 689b. Cf naznaczyć kogo do czego; kogo na co; kogo czym; Ze zdaniem dopełnieniowym.

naznaczyć kogo do czego (1): kogo iedno P. Bog oſwiećił/ á do żywotá wietznego náznátzył/ iuſz tu może was ſnádnie poznáć. KrowObr 99.

naznaczyć kogo na co (1): ktory też ſądzić będzie świát/ przez tego męża ktorego iuż z dawná ná tho náznácżył y poſtánowił CzechRozm 9v.

naznaczyć kogo czym [= aby został kim] (1): gdyż on [Bóg] iuż káżdego ták wiernego iáko niewiernego náznácżyć racżył tákim ftanem y thákim tytułem/ ktorego żądny minąć nie może/ gdy będzye fwięta wola iego RejPos 316.

naznaczyć kogo (2), co [= osobę lub los przeznaczony] [w tym: „co” (5)] (13): CzechRozm 24; poſłał ſyná ſwego miłego/ przez ktorego wypełniwſzy to co był náznácżył/ przez drugie świádki [...] náukę prorocką obiaśniał NiemObr 35. Cf naznaczyć komu; Przysłowie; Zwrot.

naznaczyć komu [w tym: kogo, co (11)] (13): RejJóz Lv; [Dzieweczka] Tá niechay będźie którąś ty náznáczył ſłudze twemu Izáákowi BibRadz Gen 24/14; y Iudaſzowi zdrayey biádá/ choćiaż ſyn cżłowiecży ná śmierć idźie iáko mu náznácżono. CzechEp 62; Opátrzność Boża ták życżliwą byłá/ Ze mu dwá Throny ſławne náznáczyłá W ták młodym wieku GrochKal 4; O móy kléynoćie drogi/ [...] Tyś był ozdobą domu/ [...] który iuż zginął/ ty oſtátnie ginieſz/ Tego coć náznáczono / iuż widzę nie minieſz. GórnTroas 52; LatHar 51; zá tym iśdz mu z tąd kazano, Ná mieyſce támto, gdzie mu náznáczono. KlonKr D3v; SzarzRyt Cv, C3v, D3. Cf Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: kogo; aby] (3): BibRadz Rom 8/29; CzechRozm 214v; Tákći mowią wſzyścy Kátholiccy káznodzieie Chrześćijáńſkim ludziom: Acz was Pan Bog przeyzrzał y náznáczył ábyśćie byli zbáwieni: wſzákże was żadną miárą ná to nie przymuſza WujNT 505.

Przysłowie: RejJóz Lv; Co Bog náznáczy, minąć to nie może KlonKr B; PaxLiz D3v.
Zwrot: »naznaczyć czas, ilekolwiek wieku« [w tym: komu (3)] [szyk zmienny] (3:1): Exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit, Krótki nam czás żiwotá nátura przirodzenie náznácziło. Mącz 374d, 19b; NiemObr 162; BY bóg duſzę zá duſzę chćiał od nas przijmowáć/ [...] Ile mi kolwiek wieku náznáczono w niebie/ Dáłá bych byłá wſzytko/ mężu móy/ dla ćiebie. KochFr 70.
Szeregi: »postanowić i nasnaczyć« (2): Wierzę iż był zábity/ iż to iuż ták Bog v ſiebie ſámego [...] poſtánowić y náznácżyć racżył. CzechRozm 24, 9v.

»przej(ź)rzeć (obrać) i naznaczyć« (3): Iuż ći go Pan Bog przeyrzał y náznáczył/ y prozne ſwary náſze po bieſiádách MycPrz II B[3]; A to zaś vcżynił wedle onego ſwoiego poſtánowienia przedwiecżnego: wedle ktorego ſam w ſobie z nieprzebránych bogactw dobroći/ łáſki y miłoſierdźia ſwoiego/ nas przeyźrzał/ obrał y náznácżył: ábyſmy byli świętymi y nienágánionymi przed nim? CzechRozm 214v; WujNT 505.

Przen [kogo] (1): a zatym, ktorego Śmierć sobie z nas naznaczy, niechaj umrze KochMon 22.
c. Mianować, powołać na urząd, stanowisko; wybrać do spełnienia jakiejś funkcji [w tym: kogo (62), co (żywotne) (1) = tego, kto ma zostać kimś lub zrobić coś] (35): BielKron 176v; GórnRozm K4; A Potym náznáczył Pan y drugich śiedmidźieśiąt y dwu: y rozeſłał ie po dwu przed ſobą do káżdego miáſtá WujNT Luc 10/1, s. 236; náznáczyliſmy niktóré z Rad náſzych/ którzy pilnie obaczyć máią ſpoſób céł SarnStat 397; y Komendorów przerzeczonych z Piſárzmi niżéy napiſánémi náznáczyłem dla wiáry y świádectwá wſzyſtkich y kożdéy zoſobná rzeczy SarnStat 1108, 1124.

naznaczyć do czego [= do spełnienia czego] (1): Kmieći dwu náznácżyć do oddawánia poborow. GostGosp 42.

naznaczyć komu (10): którégo álbo którą My/ álbo nazacnieyſza Páni Królowa Mátká ich á Zoná náſza namilſza iem náznáczymy/ álbo náznáczy/ onégo álbo onę niech máią zá dźiedźicá SarnStat 882. Cf naznaczyć komu co; kogo komu; kogo kogo komu.

naznaczyć k(u) czemu [= do spełnienia czego] (3): tedy przed Námi/ álbo oſobnym Kommiſsarzem náſzym/ którégo ktemu naznaczymy/ będą powinni odpowiedáć SarnStat 957, 350, 892.

naznaczyć komu co [= funkcję] (3): SkarŻyw 596 marg; StryjKron 6; y Czapka Cardinalska iuz go mineła. ktorą mu było naznaczono ActReg 69.

naznaczyć kogo [= kim] (16): NiemObr 58; A my náznáczywſzy Kommiſsarze náſze/ którzy czynić máią gránice/ ich ſądów żadnémi liſty zábrániáiącémi nie mamy przekázowáć SarnStat 841, 235 [2 r.], 839 [2 r.], 934 [2 r.]. Cf naznaczyć kogo do czego; kogo komu; kogo kogo komu; kogo na co; »naznaczyć krola«, »namiastka naznaczyć«.

naznaczyć kogo do czego [= do spełnienia czego] (1): NAznáczyliſmy Kommiſsarze náſze [...] do rozgrániczenia Wołyniá od Woiewództw/ Ruſkiégo/ Podolſkiégo/ y Bełzkiégo. SarnStat 1196.

naznaczyć kogo komu (3): náznácżyć Włodarzowi drugiego podſtáwká/ áby tego doglądał GostGosp 108. Cf »naznaczyc krola«, »namiastka naznaczyć«.

naznaczyć kogo [= kim] kogo komu (2): náznácżył im Opiekuná Micháłá Glińſkiego BielKron 430; NiemObr 28.

naznaczyć kogo na co [= do spełnienia czego] (1): NA rozgrániczenié Woiewództwá Podláſkiégo z Woiewództwem Brzéſkim/ parem numerum z oboygá narodu Kommiſſarzów ex nunc náznáczyć mamy SarnStat 1029.

naznaczyć na co [= do spełnienia czego] (2): Náznácżył Pan Beſeleelá y Oolijábá na budowánie Przybytku y innych rzecży ktore roſkazał Leop Ex 31 arg; SarnStat 1046.

naznaczyć na co [= aby objąć urząd] (14): á ieſzcże go był zá żywotá Iulius náznácżył ná Ceſárſtwo BielKron 131v; á po śmierći ſwey náznáczę ſyná ſtárſzego twego ná Monárchią zupełną Polſką BielKron 357v, 141, 148v, 152, 301v, 428v, 430; RejPos [290]v; ModrzBaz 43v; StryjKron 280, 345, 427, 462.

naznaczyć za kogo (3): á thám Máryą náznácżyli zá dziedzicżkę kroleſtwá BielKron 238. Cf naznaczyć za kogo komu; »za pana naznaczyć«.

naznaczyć za kogo komu (1): IEzu/ ktoryś świętego Iozephá/ zá oblubieńcá/ y cżyſtośći wiecżney ſtrożá/ y opiekuná/ mátce twey Máryey/ náznácżyć racżył. LatHar 548.

naznaczyć kim (5): iż on ieſt ktorego Bog náznáczył ſędźią żywych y vmárłych. WujNT Act 10/42. Cf naznaczyć kim czym; »naznaczyć krolem«, »panem naznaczyć«.

naznaczyć kim czym [= robiąc znak czym] (1): Przyſzedſzy Házáhelá/ wnetże gdy obacżyſz/ Izráelſkim go krolem/ oleiem náznácżyſz [unges Hazael regem Vulg 3.Reg 19/13]. HistHel C4.

cum inf (4): Oto [...] pozwał go á náznácżył go być ſzáfárzem Boſkich táiemnic ſwoich á kroleſtwá ſwoiego ſwiętego RejPos [290]; StryjKron 692; y naznaczeł Maciejowskiego Biskupa Łuckiego iachac do Maximiliana ActReg 59; KmitaPsal Av.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (2): Zażeć nie thy ieſt ktoryś zoſtał ze cżterzech źwierząt/ ktorem był náznácżył áby krolowáli [quae faceram regnare] ná ſwiećie moim Leop 4.Esdr 11/39; StryjKron 345.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć dygnitarze (6), kardynały, komendory, kommissarze (5), opiekuna (2), patryjarchy, rewizory, stroża, urzędniki (6); naznaczyć [komu] urząd; naznaczyć do oddawania [czego], do rozgraniczenia; naznaczyć na budowanie, na cesarstwo (4), na konsulatstwo, na krolestwo (2), na księstwo (2), na monarchią (3), na oznaczenie [czego], na państwo (2); naznaczyć za dziedziczkę; naznaczyć sędzią; naznaczyć być szafarzem, być wielkim księdzem; naznaczyć po śmierci (sw(oj)ej) (5), za żywota (swego) (7).

Zwroty: »naznaczyć królem, krola« [w tym: komu (1)] = designare regem PolAnt (2:1): BudBib 2.Mach 9/25; HistHel C4; Náznáczyłem ia królá iuż ludowi memu. KochPs 133.

»naznaczyć na sw(oj)e (a. to) miejsce« = in locum suum deputare JanStat [szyk zmienny] (14): Náznácżywſzy ſyná Ludwigá ná ſwe mieyſce/ vmárł w Akwiſgranie BielKron 170, 102v, 140, 170v, 178v, 228v (9); SkarŻyw 231; SarnStat 57, 129, 302; SkarKazSej 687a.

»[komu] namiastka naznaczyć« (1): Pan Moizeſſowi y ſmierć opowiedzał [!]/ y námiáſtſká [!] náznácżył. Leop Num 27 arg.

»panem, za pana naznaczyć« [szyk zmienny] (2:1): KmitaPsal Av; Sina iego mlodzijuchnego Lelka z Matka iego naznatzono za Pana PaprUp B3, C2v.

»po sobie naznaczyć« [szyk zmienny] (4): BielKron 141, 178v; Kazimierz Sin iego/ ten bel niezoſtawil pomtomka meſkiei plci Ale poſobie neznatzel [!] Lodwika Wegierſkiego Krola PaprUp B3v; SkarKazSej 687a.

Szeregi: »dać i naznaczyć« (1): A ieſliby którykolwiek z tych wysſzych námięnionych do przekłádánia tego z przyczyny ſłuſznéy bydź niemógł/ tedy nam będźie wolno innego ná to mieyſce dáć y náznáczyć. SarnStat 57.

»obrać a naznaczyć« (1): Pan go obrał/ á Pánem náznácżył zacżnemu Kroleſtwu być Sármatom/ nieopuſzcżonemu. KmitaPsal Av.

»naznaczyć i potwierdzić« (1): Kázimierz [...] ná Kroleſtwo Polſkie Ludowiká Sieſtrzeńcá ſwoiego [...] Krolewicá Węgierſkiego imo dwu inſzych Brátow náznáczył/ y potwierdził zá przyzwolenim Pánow Polſkich. StryjKron 427.

»ustawić i naznaczyć« (2): A Ieſli w náznáczonym czáśie nam która wieś tákowych pieniędzy zániedba zápłáćić/ tedy ten/ którégo ku wybiérániu tákowégo podatku vſtáwiemy y náznáczemy [quem duxerimus deputandum JanPrzyw 16]/ w teyże wśi iednégo wołu [...] wźiąć będźie miał zupełną moc. SarnStat 350 [idem] 892.

»zalecić i naznaczyć« (1): á potym Syná Germontá Xiążę Zmodźkie zá żywotá ſwego/ ná Xięſtwo Wielkie Litewſkie Pánom y Boiárom zálećił y náznáczył/ áby go ſobie zá Páná wczás wybrali. StryjKron 345.

W przen (2): Przy wtorym powołániu także mu páſterſtwo nawyżſze náznácżył. SkarŻyw 596 marg; á Chriſtus pan náznácżył owcom ſwym páſtyrzá iednego przednieyſzego Piotrá. NiemObr 28.
Przen [kogo (= kim) komu] (1): Anielſka y náſzá Ceſarzowa [...] cudem onym/ náznácżyłá ſługę wielkiego/ Pánu Bogu [tj. uzdrowiła dziecko, z którego wyrósł sługa boży]. SkarŻyw 352.
α. Wybrać kogoś z grona osób pełniących jakąś funkcję do spełnienia określonych zadań w ramach tejże funkcji (10):

naznaczyć komu (4): OBiecuiemy téż náznáczyć przerzeczonym Studentóm Bánkiérzá [...]/ który będźie miał doſtátek pieniędzy ku pożyczániu im ná zaſtáwy SarnStat 205; tedy ſąd támże siedzący z vrzędu ſwégo temu proſzącému Prokuratorá godnégo powinien náznáczyć. SarnStat 569, 912; VotSzl Cv.

naznaczyć na co [= do spełnienia funkcji] (5): obiecuiemy/ iż do ſędźi/ któré ná ſądzenie ſpraw ná Séymie króleſtwá náznáczymy/ iednégo álbo dwu z Rad náſzych/ álbo Vrzędników Kśięztwá onégo przydamy SarnStat 146, 67, 887, 1145, 1184.

naznaczyć na co [= dokąd] (1): Tákże ná Podole y Pokućié/ Kommiſſarze náznáczymy SarnStat 1196.

W charakterystycznych połączeniach: naznaczyć bankierza, dziesiętnika kommissarze, prokuratora (2), rotmistrze; na rozgraniczenie [czego] naznaczyć, na sądzenie (2).

3. Powiedzieć lub napisać o czymś, podać jakiś ważny szczegół; notare Mącz, JanStat; determinare Mącz (57):

naznaczyć co (13): SeklKat E; O zacnośći inych mężów Rzymſkich/ tákież o ſpráwie ich będzye niżey/ bo ty rzecży záſzły daleko ná piąty wiek/ przeto cżás náznácżyć piąty wiek/ w ktorym ſie ty rzecży dzyały. BielKron 110; Náznácżył theż Dániel Prorok zmartwych wſtanie ludzkie tymi ſłowy: w on cżás będźie zbáwion twoy lud wizytek BielKron 467v, 129, 235, 336v, 449v, 467; Mącz 450b; Zdáło ſie nam tedy zá potrzebną/ te fáłſze ktorechmy w niey ná prędce obácżyć mogli/ náznácżyć: y co nakrocey/ káżdy zoſobná prawdą Wiáry Kośćiołá prawdźiwie Powſzechnego zbić y zeprzeć. WujJud A6v; Strum C4v; ále kazał [Kazimierz król] Reyeſtr ſpiſáć/ y wſzyſtki zwyczáie pilnie ſtáré ná wieki náznáczyć SarnStat 370. Cf naznaczyć co dla czego.

naznaczyć co dla czego [= w jakim celu] (1): Zdáło mi ſię zá ſłuſzną/ to co od oycow ieſt nam podano ná tym mieyſcu náznácżyć/ dla wpráwienia ábo náuki tych/ ktorzy pocżątki wiáry przyimuią CzechEp 132.

naznaczyć przez co (1): Plſałem iuż poſtronnych Ludźi ſpráwy Rycerſkie/ dawnych y śrzednich cżaſow/ rzecż przychodzi do tego áby też co było náznácżono przes piſanie potomkom náſzym/ ktorym ſpoſobem y obycżáiem náſze ſpráwy Rycerſkie záchowáne bywáią BielSpr 60v.

naznaczyć o kim, o czym (2): ktorego to cżáſu było trudno to wiedzieć/ [...] wſzákże poſtronni Hiſtorykowie nieco náznácżyli otym BielKron 337, 336v.

naznaczyć w czym (1): Aczkolviek wliſcziech Oldownych Xiązęczia Pruskiego ieſt naznaczono, iż takove odezvy od Xiązeczia Pruskiego Commisſarze zobv ſtron zlozeni [...] mieli vznavacz. ComCrac 14.

cum A cum inf (1): bo nas dawniey náznácżyli hiſtorykowie ſtárzy/ tu być niż Cżechowie nápiſáli. BielKron 336v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zaimek pytajny (5), iż (1)] (6): ComCrac 14; A iáko Rzym záłożon od potomkow iego/ krotko náznácżę. BielKron 98v, 230v; BielSpr 60v; WujNT 509; náſz dom/ który był Sczepaná Páncérzá/ y który Herzdof mieſczánin niegdy Krákowſki miał/ ná Vlicy S. Anny/ iáko w ſobie ieſt w ſzérz y w dłuż náznáczyliſmy SarnStat 205.

Z przytoczeniem informacji (1): Ktorego cżáſu Lech w ty kráiny nád Wiſłę z hordámi ſwemi przyćiągnął [...]/ w thym ſie niemogą zgodzić Kronikarze náſzy z Cżeſkimi/ thylko Hiſthorykowie ſthárzy náznáczyli/ cżáſu Mauriciuſá y Fokáſsá Ceſárzow Greckich pánowánia. BielKron 336.

Fraza »jako(m), ktore(m) pierwej (a. przedtym, a. bliżej) naznaczył; jako się tu naznaczyło« [jako zdanie wtrącone]: (5:2;1): SeklKat L3v; Przypłynęliſmy napierwey do wyſpy Medery [...]. Potym do wyſpow Kanáryiſkich/ ktorem też bliżey náznácżył. BielKron 449v, 205, 205v, 206v, 235; Ia nie náyduię lepſzégo odważenia źiémie y wody iedno tymi Inſtrumenty/ kthórém piérwéy náznáczył. Strum C4v; Tego słowá, pieczętowánych, Graeckie kśięgi nie máią tylko ná przodku á ná oſtátku: iáko ſię tu náznáczyło. WujNT 854 marg.
Zwroty: »krotko, nakrotce naznaczyć« (3:1): Pyſma otim pełno ieſt ſtarego y nowego zakonu/ aleby długo było wſziſtko okazować/ ale nakrotce niektore mieſcza naznaczę/ atam ſobie otim ſzerzey czitay. SeklKat E; BielKron 98v, 129; BielSpr 57v.

»naznaczyć [kogo] znakiem« (1): Nie mieli też dźiedźicznego króleſtwá/ áni ſynowie ich ná nie wſtępowáli: iedno kogo náznáczył Pan BOg znákiem ſwoim iákim [tj. dał znak, że ten mu być sędzią]. SkarKazSej 689b.

Szereg: »naznaczyć i opowiedzieć« (1): thedy ſyn Tomas y s Panęm Barthlomieięm Bothlmanęm [...] Cyrograffy moie na tym mieſſczu naydą gdzie ym ya naznaczę y opowiem. ZapKościer 1587/71.
a. Wskazać, wymienić, zwłaszcza miejsce w tekście; adnotare Mącz (13):

naznaczyć co (10): Przetzytay ſobie [...] wáſze właſne Cánony/ ktore ſą o thym nápiſane/ wſzákem náznátzył mieyſcá. KrowObr 231, 159; Náznácżyli cżás tych trzech bráćiey przyść do Ruſkich kráin/ láth od ſtworzenia świátá 6370. BielKron 427v; Mącz 342b; WujJud 3v; Toż naydzieſz ná wielu inſzych mieyſcách/ z ktorychći oto kilka náznácżę ábyś ſam w nie weyźrzał [...]/ iáko 1.Moy: 26. y4. A 28. CzechRozm 134, 3v, 119; CzechEp 160; SarnStat 781 marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): Zeznawa yſz themv tho zidowy oznaymyl yako rzeczi thech doſtall y naznaczill gdzye. LibMal 1551/159; że Synod zlećił/ ábychmy wten przekład pilnie wezrzeli/ á coby ſię ku poprawieniu godnego być zdało/ żebychmy náznácżyli. BudBib b.

Fraza: »jakom naznaczył [w czym]« [jako zdanie wtrącone] (1): Ale pewnieyſze świádectwo ſłowá Bożego/ iákom ia náznácżył w nowym Teſtámenćie Polſkim Dźieie 8. CzechEp 156.
Szereg: »namienić abo naznaczyć« (1): Piſmá o tym ieſt bárzo wiele [...]: wſzákże ſie ia nim długo bawić niechcę: doſyć będzie/ gdyć iedno y drugie przypomnię: á inſze tylko namienię/ ábo náznácżę/ iáko to: Słuchay Izráelu/ Pan Bog náſz Pan ieſt iedyny. 5. Moyże. 6. v 4. y 32. v 39. CzechRozm 3v.
b. Przepowiedzieć (6):

naznaczyć kogo, co (5): BielKron 127; A wieſzczek co náznáczył tego ſie nie boi. GórnTroas 44. Cf Zwroty.

naznaczyć w czym (2): Dał Pan Bog tego krolá ná ſwiecie [...]/ ktorego Dániel Prorok przed tym náznácżył w ſwiętym piſmie w poſtáći Kozłowey/ á Dáriuſá Skopowey. BielKron 127, 128v.

cum A cum inf (2): Cżwarte źwirzę známiouie Monárchią Rzymſką/ nád Rzymſkie ieſzcże pod zákryćim náznácżył powitáć drugie kroleſtwo okrutnośći pełne BielKron 10; A ſtąd Dániel náznácżył w ſwiętym piſmie Antykryſtá ſpoſobem Antyochowym przyść BielKron 128v.

Zwroty: »czas [czego] naznaczyć« (1): gdy mu [Barakowi] Deborá/ ktora wtymże obozie byłá/ cżás y dźień ſtocżenia bitwy náznácżyłá/ mowiąc: Tego dniá/ podáć ma Pan Bog Zyzárę w moc twoię SkarŻyw 559.

»dzień [czego] naznaczyć« (2): SkarŻyw 559; Gdy mu [Mojżeszowi] Pan Bog dźień śmierći iego náznáczył/ prośił P. Boga mowiąc SkarKazSej 678a.

c. Przypisać coś komuś, wyrazić sąd, że coś jest czyjeś [co komu] (1): (marg) Kredo od Apoſtołow mamy. (‒) Ma dwánaśćie ártykułow [...] według licżby dwunaſtu Apoſtołow. Rozmáićie ie Apoſtołom ś. przypiſuią: á niektorzy náznácżyli pierwſzy ártykuł Piotrowi ś. drugi Iędrzeiowi LatHar 9.
d. Zanotować w skrócie, zapisać cos dla pamięci; excipere ad calamum, praenotare Mącz (3): Id quae praenotarat, To co był przed tym náznácził. Mącz 250d, 35d.

[naznaczyć w czym: którą [suknię] rozkazał opiekunom przedać i ręką to swą w książkach kamiennych naznaczył InwMieszcz 1567 nr 134.]

Szereg: »naterminować a naznaczyć« (1): Adversaria, Prothocol vulgo dicitur. Xiąſzki álbo Liſtek/ w który prętko naterminowáć á náznáczić może á z niego záś tak yáko ſie godźi przepiſać. Mącz 3d.
e. Przedstawić w postaci wizualnej (3): ná ten cżás ták ſie ſpráwowáli [Turcy] iákom piſał/ y iáko w tey Figurze práwie náznácżono ieſt. Położenie Obozu Tureckiego. [tu rysunek] BielSpr 55v.

naznaczyć przez co (2): Gdy ſie tedy trafi Okázowánie mieć [...] náſzey bráćiey/ przewodźić ie sſzykowawſzy tym obycżáiem ná Koniech/ iáko w tey Figurze przes Litery náznácżono. [tu rycina przedstawiona za pomocą liter „y”] BielSpr 71v, 25.

4. Utrwalić coś w pamięci, zapamiętać sobie [co] (2): gdy poydzie ſpáć/ náznácż że [nota] ſobie mieſce gdzie będzie leżał Leop Ruth 3/4; Náznácżyć ſobie trzebá to mieyſce o duchu świętym CzechRozm 14v.
5. Naszkicować, zrobić zarys przyszłej formy czegoś (1): Ducere primas lineas, Náznáczić/ Nácechować. Mącz 95d.
6. Wymierzyć [czym co] (1): Snopy kędy wielkie wiążą/ tám po pułkopy máią młoćić ná dźień: á kędy mnieyſze/ tám po kopie iedney: wſzákoż łokćiem náznácżyć więtſzy y mnieyſzy ſnop/ więtſze powroſło. GostGosp 158.
7. Przekazać (błędne tłumaczenie dwuznacznego łac. assignare) [kogo] (1): [ten zamek do rąk] Włádyſłáwá Biſkupá Włodzcłáwſkiégo imieniém náſzym máią oddać/ wrócić/ y w rżeczy náznáczyć [et assignare cum effectu JanStat 858]. SarnStat 1080.
*** Dubium (w formule czarodziejskiej) [czego] (1): Poſtrzelyenye thak zegna, schla, myla panna cziſtha ſ ſzwyenthym Ioſephem zyola krzczycz, thego zyelya myla panna cziſta naznaczila LibMal 1544/89.

Synonimy: 1. nacechować, naznamionować; 2.a. kazać, rozkazać; c. mianować, obrać, postanowić, ustawić; 3. nadmienić, namienić, wskazać, wymienić; c. przypisać; d. annotować, naterminować, przypisać; e. naznamionować, pokazać, ukazać; 5. nacechować.

Formacje współrdzenne cf ZNACZYĆ.

Cf NAZNACZENIE, NAZNACZONY

AL