[zaloguj się]
[pdf]

OBRAĆ (773) vb pf

o oraz a. jasne; w formach fut i imp o jasne; -e- (8), -é- (1); -e- : -é- SarnStat (3:1).

Fleksja
inf obrać
praet
sg pl
1 m obråłem, -m obråł m pers obralismy, -smy obrali, -chmy obrali
2 m obrałeś, -ś, -eś obråł m pers -ście obrali
f -ś obråła m an
3 m obråł m pers obrali
f obrała m an
n obrało subst obrały, obrali
plusq
sg pl
1 m -m był obråł m pers
2 m m pers -ście byli obrali
3 m był obråł m pers byli obrali, beli obrali
f była obrała m an
n było obrało subst
imperativus
sg
2 obierz
3 niechaj obierze
conditionalis
sg pl
1 m bym obråł, bych obråł m pers bysmy obrali, bychmy obrali
f obrałabym m an
2 m byś obråł m pers byście obrali
3 m by obråł m pers by obrali
f by obrała m an
con praet
sg pl
3 m by był obrał m pers by byli obrali
impersonalis
praet obråno
con by obråno
participia
part praet act obråwszy
inne formy
fut pl 2 m pers - obierzecie; imp pl 1 m pers - obierzmy; imp pl 2 m pers - obierzcie; imp pl 3 m pers - niech obiorą, niech obierą

inf obrać (127). ◊ fut 1 sg obiorę (4), obierzę (1) SkarŻyw 457. ◊ 2 sg obierzesz (3). ◊ 3 sg obierze (29). ◊ 1 pl obierzemy (3) MycPrz, GórnRozm, SarnStat, obierzem (3) Mącz, SkarŻyw, KochWr. ◊ 2 pl m pers obierzecie (2). ◊ 3 pl obiorą (14). ◊ praet 1 sg m obråłem, -m obråł (43). ◊ 2 sg m obrałeś, -ś, -eś obråł (31). f -ś obråła (1). ◊ 3 sg m obråł (211). f obrała (19). n obrało (6). ◊ 1 pl m pers obralismy, -smy obrali (15), -chmy obrali (1) RejZwierc; ~ -smy (13), -śmy (2) Diar, Mącz. ◊ 2 pl m pers -ście obrali (9). ◊ 3 pl m pers obrali (66). subst obrały (6), obrali (1) [cum N pl: postępki]; obrały : obrali CiekPotr (1:1). ◊ plusq 1 sg m -m był obråł (2). ◊ 3 sg m był obråł (19). f była obrała (2). n było obrało (2). ◊ 2 pl m pers -ście byli obrali (3). ◊ 3 pl m pers byli obrali (5), beli obrali (1) PaprUp. ◊ imp 2 sg obierz (22). ◊ 3 sg niechaj obierze (1). ◊ 1 pl m pers obierzmy (3). ◊ 2 pl m pers obierzcie (10). ◊ 3 pl m pers niech obiorą (2) Leop, GrochKal, niech obierą (2) SarnStat; -e- : -é- SarnStat (1:1). ◊ con 1 sg m bym obråł (1) OrzList, bych obråł (1) RejPs. f obrałabym (1). ◊ 2 sg m byś obråł (2). ◊ 3 sg m by obråł (23). f by obrała (2). ◊ 1 pl m pers bysmy obrali (4) MycPrz (3), ActReg, bychmy obrali (1) RejZwierc. ◊ 2 pl m pers byście obrali (1). ◊ 3 pl m pers by obrali (11). ◊ con praet 3 sg m by był obrał (2). ◊ 3 pl m pers by byli obrali (1). ◊ impers praet obråno (15). ◊ impers con by obråno (4). ◊ part praet act obråwszy (35).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Z kilku lub wielu możliwości bądź rzeczy możliwych wybrać jedną; eligere HistAl, Mącz, Modrz, Vulg, JanStat; deligere Mącz, Modrz, Vulg; creare Mącz, Modrz; acceptare Miech; recipere HistAl; acquirere, assumere Vulg; adoptare, capere, legere, sumere Mącz [w tym: kogo, co (744)] (761): s kożdé ſtrony cirpię vciſnienijé ij vdręcżenijé/ a tzo obratz mám niewiém OpecŻyw 104, 60, 103v, 104 [2 r.]; [cynamon] Ieſth ciepły w wtorym ſtopnin [!] á ſuchy w trzecim/ koſzthuiącz ſmakiem obierz dobry FalZioł III 6c; RejRozpr K2v; A no był on liepiéy obrał Czo ſie byąć wpierſzy wolał Boże wſechmodączy [!] żywy Raczýs my być miłoſcziwy RejKup r8, p5; KromRozm II ſv; LubPs Sv, T3, ccv, hh3, hh6v; Obierż żywot ſpokoyny/ pocżćiwy/ á mierny/ Nikomu nie ſzkodliwy/ cnotliwy/ á wierny. RejWiz 81; Leop Deut 12/11, Iudic 5/8, 2.Par 7/16, 2.Esdr 1/9, Is 1/29, 66/3, Zach 1/17, Luc 10/42; PArys miedzy pięknemi pániámi obierał/ Pállás/ Iuno/ á Wenus [...] Ominął zacność/ rozum/ á Wenuſá plotkę/ Obrał/ y dał iey iábłko RejZwierz 42, 64v; BibRadz Ios 9/27, 3.Reg 8/44, 48, 2.Par 7/16, 2.Esdr 1/9, Ps 25/12 (11); niżli mu [Senece] iad przynieſiono/ obrał śmierć táką/ dał ſobie żyły záciąć BielKron 145, 73v, 306v; GrzegRóżn K3; Mącz 339b; potrzebá mu [dworzaninowi] naywięcey iákieieś roſtropnośći/ y bacżenia: czo przed cżym obráć: przy cżym przeſtháć: cżego zániecháć GórnDworz 14; HistRzym 121v; RejZwierc 130v marg, Aaa3v; WujJudConf 188; BudBib Gen 6/2, Deut 12/11, 14, 18, 16/15, 16 (9); HistHel C; CzechRozm 174; ModrzBaz 135; SkarJedn 227; SkarŻyw 15, 231, 331, 528; KochDz 106; Dwie pyęśći Borzuy zámknione pokazał/ Iednę z nich obráć Fiedurowi kazał. KochSz A4v; BielSjem 15; ArtKanc I15v; ActReg 95; GórnTroas 36, 61; Obrałem téż z żołędźiem kiiec gránowity: Kulę w rękę/ hárkábuz z prochownicą ryty. WyprPl Bv, Bv; KołakSzczęśl A4v; WujNT 81, Luc 10/42, Philipp 1/22; Ná wiecżny cżás obráły [piękne Gracyje] Orchomeńſkie zdroie/ A w nim vſtáwnie myią białłe eiáłá [!] ſwoie. WitosłLut A4v; PowodPr 36; SkarKaz 39a, 121a; CiekPotr 21.

obrać czego (1): A co to ieſt zátrudność/ [...] kápuſtki nadobney oſobno obrawſzy/ fáſę iednę ná to obroćiwſzy/ nápoły głowki przekráwáiąc nadobnie ią vłożyć [...] koprzyku do niey nákłáść RejZwierc 110v.

obrać do czego (1): Dałby to był Pan Bog/ ábych y ia naypodleyſzy ſługá iego/ z tey gory ábo wyſokośći/ ktorą Pan Bog do ogłoſzenia Ewángeliey ſwey obrał/ ciebie ſławna Polſko/ [...] mogł był záſtáć PowodPr 4.

obrać z kogo, z czego (11): A ſnadz ná tym więcey miſtrza poznáć Ktory vmie z miedzi złoto kowáć Takież z proſtych rzeczy wżdy co obráć Coby ſie wżdy przygodziło ſchowáć RejRozpr Av; W thym kośćiele y w Ieruzálem/ ktorem ſobie obrał ze wſſyſtkich pokolen [!] Iſráelſkich [quam elegi de cunctis tribubus Israel]/ położę imię moie ná wieki. Leop 4.Reg 21/7, Deut 12/5; BibRadz 1.Reg 11/32; lepiey [...] obráć [...] łatwieyſze y pozornieyſze ſłowo GórnDworz F5v; RejPos 343; BudBib Deut 12/5; CzechEp 33. Cf »jedno z dwu obrać«.

obrać komu, czemu (142): RejPs 116v; LubPs M4v; RejFig Cc8v; BielKron 39, 45v, 136v; Mącz 187c; BielSpr 7v; BudBib I 301d marg, Ps 46/4[5]; Mieſzkánie tym ſędźiom o ktorych mowimy/ trzebáby obráć ná iákiem mieyſcu zdrowem [domicilia iudicum ... collocarentur in aliquo loco salubri] ModrzBaz 93; piſzą Kroniki Ruſkie/ iſz Włodzimierz/ poſły ſwoie rozſyłał po świećie: áby mu tę wiárę obráli/ ktoraby ſię im nalepiey podobáłá. SkarJedn 226; SkarŻyw 528; PowodPr 31. Cf »sobie obrać«.

obrać ku komu, ku czemu (6): RejPs 108v; BibRadz 2.Par 7/12; [Lech] obrał mieyſce kthemu [= ku mieszkaniu] [...] założył miáſto y zamek nád ieźiory/ á imię dał z wroſzki Gniezhno/ iż tám widział pełno gniazd Orłowych po drzewie BielKron 339; A gdy káżdy ſwą [grę] powie/ thedy obierze Iego M. kſiądz Biſkup ku igrze/ tę/ kthora ſie będzie naylepſza I.M. widziáłá. GórnDworz C3v, Zv; BudBib Deut 12/21.

obrać na co (9): Wyſluchałem modlitwę twoię/ y obrałem ſobie to mieyſce ná dom offiáry [elegi locum istum mihi in domum sacrificii]. Leop 2.Par 7/12; Tempus sibi seponere ad rem aliquam, Obráć ſobie oſobliwy czáś [!] ná co. Mącz 312a, 211c; SkarJedn 246; SkarŻyw 231, 471, 567, 593; Niech ná kolumnę wyſoką gdźie mieyſce Obiorą GrochKal 22.

obrać za co [= jako co] (4): RejPs 98; LubPs M4v; Bo obrał ſobie Pan Syon/ obrał ią ſobie zá mieſſkánie [elegit eam in habitationem sibi]. Leop Ps 131/13; BibRadz 2.Par 7/12.

obrać miedzy kim, miedzy czym (6): RejPs 117; ále ku ktorey kto ſtych wypocżytánych nauk godny á ſkłonny będzie/ tey niechay miedzy inſzymi obrawſzy náſladuie. KwiatKsiąż K; GórnDworz Dd; RejZwierc 126v; BudBib Ex 12/5; áby co gorſzego nie prżyſzło miedzy dwiemá rżeczámi złemi/ mniey zlą obráli. GórnRozm E2v.

cum inf (4): Andrzey Oſtrowſki w Iſzcżkowie s ſyny. TEn ſobie nádewſzytko obrał domá ſiedzyeć PaprPan I3; SkarŻyw 140; Obrałem (ſobie) być w progu domu Bogá mego niż mieſzkáć w przybytkách niezbożnośći. CzechEp 156; KochWz 142.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (6); co (21)] (21): dworna páni [...] muśi wiela dobrych rzecży wiadomość mieć/ iżby/ chczącz vcżćiwie zábáwić/ vmiáłá obráć co s ktorą oſobą [...] mowić przyſtoi GórnDworz X2, N8v; CzechRozm 248; ModrzBaz 25v, 26v; Ná woley to ieſt káżdego/ mowi Auguſtin ś. ábo obráć co ieſt dobrego [...] ábo obráć co ieſt złego WujNT 52. Cf »obrać co (na)lepsze(go)«, »obrać, co się [komu] podoba«.

W przeciwstawieniach: »obrać ... brakować, minąć, odrzucić, porzucić« (4): záwżdy co lepſzego Y nagłupſzy obierze/ minie co gorſzego. RejWiz 80v; CzechRozm 135v; CzechEp 194; GórnTroas 4.

W charakterystycznych połączeniach: obrać nadobnej kapustki; obrać [co] z Pisma Św., z prostych rzeczy; obrać faryzejskie apostolstwo, błąd fałszywej nauki, bogactwo, przejrzysty brod, ceremomonije [czyje], czas (7), (na)lepszą (dobrą) cząstkę (część) (7), wieczne dobro, drogę (naprostszą) [= sposób życia] (2), dzień (śmierci) (2), gospodę,[jaką] grę, insze imię, [jaką] jałmużnę, pewny kąt ku mieszkaniu, kijec granowity, swe kochanie [w czym], nadobny kwiat, miasto (miasteczko) [jakie] (5), miecz, miejsce ([jakie], położenia wojsku, na osadzenie stolicy biskupiej, na pogrzeb obozowi) (52), mieszkanie (3), miłosierdzie, naukę osobliwą, obyczaj żywota, ofiarę, ornat, morową plagę (mor) (2), plotkę [czyją], pokoj, przyjaźń [czyjej], krewkie rzeczy tego świata, mniej złą rzecz, skałę na mieszkanie, łatwiejsze i pozorniejsze słowo, [jaki] sposob uczenia, (inszy) stan (życia, żywota) (4), śmierć (3), [ktorą] wiarę, wołu (3), wysep [jaki], zakon [jaki], zamek, ziemię [jaką], złe (co jest złego) (3), żywot ([czyj]) (cnotliwy, mierny, nędzny, poczciwy, spokojny (2), świecki, ubogi, wolny, wzgardzony, zakonny, ziemski) (12); obrać [co] za mieszkanie (2); obrać między barany, między koźlęty, między dwiema rzeczami ziemi; obrać co z ktorą osobą mówić przystoi, co najpotrzebniejszego, co nasłuszniejszego, co się pożyteczniejszego być zda, co przed czym, co rzec a czego zamilczeć; obrać dobrze (lepiej) (3), łacno, [co] na wieczny czas, nade wszystko, osobliwie, wedle swego zdania, z miłości; obrać na święto przasnikow; obrać trzeba, woleć [co] (2).

Zwroty: »jednę (a. co) z dwu (a. trzech) rzeczy, z dwojga jedno obrać« [szyk zmienny] (3:1): Leop 2.Reg 24/12; BielKron 106v; Y ieſzczem ſię do końcá nie námyślił, cobym Z tych dwu rzeczy miał rádniey obráć ſobie: coby Trwálſzego było, álbo bárźiey należáło Do pożycia ná świecie CiekPotr 16, 79.

»obrać, co (jest) (na)lepsze(go), (to) co (jest) dobre(go) (a. dobrze)« (9:4): tegoć ia ſzukam [...] Abych mogł mieć w ſwych myſlach ſłuſzne rozeznánie. Co wżdy obráć lepſzego/ á k cżemu myſl ſádzić RejWiz 47, 10, 80v; BielKron 332; gdzieby cżłowiek/ czo dobre/ á czo złe/ grunthownie znał/ káżdy by wolał obráć/ to co dobrze/ niż to co zle. GórnDworz Ff3v, Ff3v, Ff8; zda mi ſie żebyś mi zá dobre nie miał/ iżbych cie tákim proſtakiem być rozumiał/ żebyś nie vmiał miedzy błogoſławieńſtwem á przeklęctwem obráć co ieſt lepſzego. RejZwierc 126v, [782], 270v, Bbb; KochMRot B3v; WujNT 52.

»obrać między dobrym a złym« (1): iákóż ten obráć ma między dobrym/ á złym/ kto niewié co złé/ á co dobré/ y dla czego dobré co ieſt/ ábo złé? GórnTroas 4.

»obrać sobie, co się podoba« (2): dáię wam ná wolą: o bierzćie [!] ſobie dziſia co ſie wam podoba [eligite hodie quod placet] Leop Ios 24/15; BielKron 429.

»sobie obrać« = eligere sibi HistAl, Vulg, PolAnt; recipere sibi HistAl [szyk zmienny] (129): A za naklady wssysthki ma dacz they tho Iagnyęscze Lesczynskiey Brog zytha ktory sobie w Lescznye obierze y osm kop pienyędzy ZapWar 1549 nr 2662, 1550 nr 2676; Ezop brzemioná oglądał/ Więc koſz z chlebem ſobie obrał BierEz B, S2; Narodziwſſy ſie na ten ſwiat ſyn boży/ nieobrál ſobie bogatztwa ani roſkoſſy/ [...] ale obrál ſobie żywot wielmi vbogi OpecŻyw 15v, [80]v; MiechGlab 42; Abowiem ſobie bárzo bych rad obrał obyczay żywota co náſluſſnieyſſego RejPs 177v, 98, 108v, 117, 128v, 199, 199v; przyachawſchi v chlopa nyeznayomego Goſzpodą ſſobye obrali LibMal 1546/ 111; RejKup dd4; HistAl A4, B7v; Diar 48 [2 r.]; LubPs aa6, dd2v [2 r.]; KrowObr 22v [2 r.]; Bowiem pátrz co zá rozum w tym ſobie obráli/ Práwie iáko kot zgrzebi thák práwá zwikłáli RejWiz 124, 74; Leop Deut 12/5, 17/14, 26/2, 30/19, 2.Reg 24/12 (11); Iam iuż ták domá ſiedząc/ obrał ſobie pokoy/ Bogum wſzytko porucżył/ ty tám s kim chceſz rokuy. RejZwierz 64v; Obierzmy ſobie ſąd/ á rozeznaymy miedzy ſobą co lepſzego. BibRadz Iob 34/4, Gen 13/11, Deut 18/6, 31/11, 3.Reg 11/36, 2.Par 7/12, Ps 132/13; Dáryus/ [...] piſał liſty Alexándrowi/ chcęcy mu dáć po rzekę wſzytko kroleſtwo/ obrawſzy ſobie Bábilon. BielKron 125, 3, 39, 89v, 106v, 162v (9); GrzegRóźn K3; Institutum aliquod vitae capiendum, Obráć ſobie ſtan żywotá którego. Mącz 413d, 14a, 143c, 211c, 267a, 312a, 433a: RejAp 198v; dánk/ á chwałá kthora z dobrze cżynienia roſcie ná dwu rzecżach ſkoro záwiſłá/ s kthorych iedná ieſt/ áby cżłowiek ſobie obrał pewny koniec/ ku ktoremu prowádzić myſli ſwe/ y ſpráwy ma GórnDworz Ee3v; RejPos 7, 18v, 89v, 310, 321v (8); BiałKat 103v; HistLan D3v; RejZwierc 18v, 96v, 101, 179, 204v, 236; RejZwiercTrzec Aaa2; WujJudConf 188; RejPosRozpr b3v; BudBib Zach 2/12; HistHel B4v; CzechRozm 100v, 248; PaprPan 13; Oczko 26, 26v; KochPs 98, 109; SkarŻyw 140 [2 r.], 231, 283, 284, 300 (16); CzechEp 33, 156, 249; (nagł) Ná Rózą. (–) NAdobny ſobie kwiát Venus obráłá/ Kiedyby iego kraſá dłużéy trwáłá. KochFr 44; obrawſzy ſobie mieśce przy piecu/ tám vśiadł. WerGośc 230; ArtKanc N13v; ActReg 95; Dogma – Nauka oſſobliwą ktorą ſobie obierzeſz. Calep 338b; KochFrag 43; LatHar 407, 462; WujNT 859; SarnStat 255; SkarKaz 39a; CiekPotr B4v; To ſztuká przednia żeglowánia tego/ [...] obráć ſobie trwáły Y przeyźrzyſty bród/ kędy cnotá płynie/ Y okręt cáły GosłCast 55, 5. Cf »obrać sobie, co się podoba«.

W przen [co] (4): O pełne miłości Bożey ſerce/ ktore wſzytkiego ſwego dobrego mienia odſtąpiło: á to poſpolite cżći Bożey y kośćiołá iego obráło. SkarŻyw 115.

obrać komu (3): A (przeto) duſzá moiá obrálá (ſobie) obieſzenie/ á śmierć (rádſzey) niż (zoſtáć w) kośćiách moich BudBib Iob 7/15; głupie poſtępki Twe ten ci dział obráli, ześ lżey cnotę, niżli Zbytek, y niż roſpuſtę v śiebie vważył CiekPotr 48 [idem] 91.

a. O osobach; el(l)egare Vulg, PolAnt, Modrz; eligere HistAl, Modrz, JanStat; creare Mącz, Modrz; constituere Modrz, JanStat; acceptare Miech; adsumere, electare, praeordinare Vulg; capere, cooptare Mącz; delegare, statuere JanStat [w tym: kogo (478), co (15)] (497): MetrKor 34/134; PatKaz II 47v; ZapWar 1532 nr 2402; MiechGlab 20; LibLeg 10/61v, 11/84v, 107; RejKup b6; MurzNT Ioann 13/18; KromRozm III D3v, H4, I3v; Diar 97; LubPs L3, S2 [2 r.]; Leop 1.Reg 16/9, Is 41/24, 49/7, Ier 33/24, 1.Mach 8/17 (8); A niebyłoliby go [godnego szlachcica] w inſzem Kláſztorze/ tedy obráć zakonniká narodu kmiecego/ godnego byle Polaká. UstPraw B; KochZuz A2; RejFig Cc7v; TRaian Ceſarz Spártany vmárł poráźiwſzy/ Aurelianá obráli wſzyſcy ſie zwoliwſzy. RejZwierz 14, 4; BibRadz Deut 4/37, 2.Reg 16/18, 3.Leg 11/34, 1.Par 28/5, Is 41/8, Ioann 6/70[71], 13/18; BielKron 41, 72, 116v, 182, 182v [2 r.], 393; Tym ſpoſobem Węgierſka Koroná zniſzczáłá/ Bo dwu Pánów obrawſzy/ trzećiégo doſtáłá. KochZg A3; KwiatKsiąż B4v; Interregnum, Czás ten poki królewſtwo wákuye/ Poki królá niemáſz/ po śmierći królewſkiey niżli drugiego obiorą/ Wákowánie królewſtwá. Mącz 350a; Senatum cooptare, Rádne pány obráć. Mącz 382c; Arbitrium sumere, Iednaczá obráć. Mącz 432b, 176c, 204b, 267b; GórnDworz S, Hh5v; [człowiek poćciwy ma to uważyć] iáko ma ſobie przyiacielá y obieráć/ y obrawſzy iáko mocno á nieodmiennie przy nim w ſwey ſtátecżnośći ſtać RejZwierc 93v, 70v, 205v [2 r.], 234, 249; BudBib 1.Reg 2/13, 2.Reg 16/18, 3.Reg 11/13; MycPrz I [A3], II A3; StryjWjaz A3, A4; CzechRozm 108, 203; A ták/ trzebáby tákich Dozorcow w káżdem Powiećie dwu obráć [Constituendi autem essent censores bini]: ktorziby pewnych cżáſow/ cżynili opyt y wywiádowánie około obycżáiow ludzkich ModrzBaz 32v, 24, 26, 75, 75v, 85v; KochPs 197; SkarŻyw 26, 164, 227, 472, 573; CzechEp 188, 271; NiemObr 73; KochWz 137; GórnRozm A, Av [5 r.], A3; KmitaPsal A5v; KochWr 36; PaprUp A4 [2 r.], B, E2 [2 r.], L3v, L4; ActReg 8, 48, 170; Phil L2; LatHar 128, 536; Bog vbogie obrał ná tym świećie/ áby ie bogátymi w wierze vczynił. Iák: 2.5. WujNT Cccccc2v, przedm 32, s. 217, Ioann 6/70, 13/18, 15/16 [2 r.] (16); SarnStat 5, 6, 334, 355, 411 (9); Dla tego też P. Iezus Iudaſzá obrał/ áby káżdy wiedźiał iż złość ludzka vrzędu Bożego y mocy nie pſuie. SkarKaz 611a, 610b; CiekPotr 87; SapEpit A3v; Przedawa ſpráwiedliwość/ bierze zá nię dáry: Bowiem też vrząd kupił drogo áż bez miáry. Mowi że go obrano z godnośći z zaſługi KlonWor 15.

obrać do czego (5): [Pan] ſobie do tego [do objaśnienia tajemnic bóstwa swego] racżył obráć wdzięcżny inſtrument temu to Duchowi ſwemu ſwiętemu Ianá ſwięthego Apoſtołá RejAp AA6v; WujJudConf 146; Poimánych Polakow Sláchćicow dwádzieściá y czterzey było/ s ktorych dwanaście vrodziwych młodzieńcow Amurat ſam dla ich oſobliwey vrody y pięknośći/ obrał ſobie w Andrinopolu/ do łożnice StryjKron 607; ActReg 47; WujNT 114.

obrać z kogo, z czego (51): OpecŻyw 124; PatKaz II 81; RejPs 70v; Inprimis obrać osoby, co by sądzili tak z panow jako z rycerstwa Diar 92, 94; LubPs S2, S4; Leop Deut 18/5, 1.Reg 16/10; UstPraw H2v; BibRadz 1.Par 28/4 [2 r.], 4.Esdr 3/13, ludith 3/8, 1.Mach 7/8; BielKron 57v, 175v, 458v; Sumat aliquem ex populo, Niechay yednego obierze z popólſtwá [!]. Mącz 432b; GórnDworz C7; BudBib 1.Reg 2/28, Esth 14/5, 1.Mach 7/8; MycPrz II C3v; CzechRozm 139v, 203; Ale ty ná mię iedźieſz/ którégom ia z wielá Obrał ſobie/ y záwżdy miał zá przyiaćielá. KochPs 81; ModrzBaz 92; SkarJedn 314; Pátrz ná wyſoką mądrość Boſką: Piotrá obrał z rybołowſtwá/ á Páwła z tych co namioty robią. SkarŻyw 595, 491; StryjKron 607; CzechEp 22, 118; PudłFr 75; SarnStat 18, 408; SkarKaz 489b. Cf »obrać z pośrzodka siebie«.

obrać komu, czemu (164): PatKaz II 81; SeklWyzn F; KrowObr 154v; BudBib 2.Par 25/16; Ieſli vmyślićie ſobie obráć Krolá obycżáiem inſzych narodow pogránicżnych/ tegoż obierzćie/ ktorego wam Bog obierze/ to ieſt/ z wáſzey krwie ModrzBaz 75; NiemObr 35; wydząncz vtraty tych vbogich dzatek, [...] obrali yem opyękuny ZapKościer 1585/60v; KmitaPsal A4; SkarKaz 346a. Cf »obrać sobie«.

obrać k komu, k(u) czemu (11): LubPs Y, gg4; Y obrał ſobie Ezdraſz Kápłan kilká mężow przednieyſzych z pokolenia ſwego/ [...] ku rozbierániu wſzytkiey they ſpráwy. BibRadz 3.Esdr 9/16, 1.Par 28/10, Iudith 3/8, Eccli 45/19, 1.Mach 4/42; Aliquem deligere ad imitandum, Obráć kogo ſobie ku náſliádowániu. Mącz 187c; RejPosWstaw 22; CzechRozm 173v; Ty wieſz iżeś nas obrał k niebieſkiey rádośći/ Z błędów, z grzechow wybáwił z ſwoiey Boſkiey mocy ArtKanc K3v.

obrać na co (42): OpecŻyw 40; LibLeg 10/61; A z tej liczby wyżej mianowanej obrać jednego na pisarstwo ziem polskich generaliter Diar 94, 49; KrowObr 31v; Leop Act 13/2; Ná Seymie powiátowym Rycerſtwo obráć máią czterech na Piſárſtwo UstPraw Cv; Zaden ktory walcży nie wikle ſię ſpráwámi żywotá/ áby ſię temu podobał ktory go obrał ná rycerſtwo. BibRadz 2.Tim 2/4; Kápłani też ludzi nie lecżyli pod gárdłem/ iedno ći ktore ná tho obrano według piſánych lekarſtw BielKron 9v, 403v; MycPrz I B2v; StryjWjaz Cv; CzechRozm 110; PaprPan R2v; SkarJedn 30, 76, 95, 268; SkarŻyw 241, 353, 389, 493; StryjKron 125; NiemObr 27; LatHar 536; SarnStat 573, 1076; WitosłLut A5; SkarKaz 313b. Cf »na urząd obrać«, »na [czyje] miejsce obrać«.

obrać w co [= jako co] (1): Wſzákoż ſobie zá wdzyęcżny dzyał ten dobrotliwy Pan/ Iakobá ſwego wiernego w dzyedzictwo obrał ſam LubPs gg4.

obrać za kogo, za co [= jako kogo, co] (60): PatKaz I 5; Gdyż vmarł Ariſtoteles wſzitci ſie vcżniowie ku Theofraſtowi zbieżeli, á iego ſobie zaucżyciela obrali. BielŻyw 93; RejPs 214; KromRozm II t4; Diar 87; LubPs I, Z3, dd4; Gdyż nas ſtworzył [Pan] oſobnie nád ine ſtworzenie/ A zá ſwą roſkoſz/ obrał ludzkie pokolenie. RejWiz 171; OrzList i; LeszczRzecz A6; RejZwierz 33 [2 r.]; BibRadz 1.Par 28/6, I 42b marg; BielKron 11, 330v, 353; BielKron Cies 477; KwiatKsiąż L2v; Mącz 187b, 382c; LeovPrzep Cv; GórnDworz Y3; RejPos 312v; RejZwierc 201, 242; BudBib 1.Reg 2/28; HistHel B4v; WierKróc A3; CzechRozm 60v, 94; PaprPan Fv, Hh2, [Hh5]; KochOdpr B3; SkarŻyw 62, 164, 171, 357, 440; CzechEp 379; ReszList 159; ArtKanc M11v; PaprUp B4; ActReg 49; GrabowSet X3; obierz go [Pana] ſobie zá przyiaćielá/ nád wſzytkie inſze przyiaćiele. LatHar 279, 364, 439, 465, 548; SarnStat 541, 989; SiebRozmyśl F2v; KlonKr A2v; PowodPr 15, 68. Cf »obrać za żonę«.

obrać za co [= z powodu czego] (1): Rzekłá páni/ iamći ieſt oná Pállás dawna/ Ktoram tu po ty cżáſy záwżdy byłá ſławna. Y zá to mie też ludzye ták byli obráli/ Tu rozumem ſzáfowáć/ ten mi vrząd dáli. RejWiz 85v.

obrać kim (45): Dziękuię téż o námileyſſy ſynu tobie/ ijżes mie vbogą dziewecżkę/ obrál matką ſobie. OpecŻyw 88; PatKaz II 24, 31v, 34v, 39, 41 (14); SeklWyzn F; KrowObr 154v; RejWiz 85v; Leop Ioann 6 arg, 1.Par 12 arg; A ſnadź nie dármo tego Hetmánem obrano RejZwierz 91, 17v; BibRadz 2.Reg 21/24, 1.Par 12/38, 28/4; RejPos 66v, 305; BudBib 2.Par 25/16, Sap 9/7; Szedł Heliaſz z Gálgálow/ y s Helizeuſzem/ Ktorego iuż był obrał / ſwoim towárzyſzem. HistHel D2v; GDy Krole z miáſtá byli Rzymiánie wygnáli/ Kolátinuſá ſprawcą napirwſzym obráli Widząc w nim wielką godność PaprPan Q3, Dv, Ff4v; ModrzBaz 25, 46, 108v; Szczęśliwy kto ſye vpodobał tobie/ Y kogoś obrał [quem elegisti Vulg Ps 64/5] przyiaćielem ſobie. KochPs 92, 30, 118; SkarŻyw 388; GórnRozm Av; GrabowSet L; OrzJan 26; Chriſtus [...] Páwłá obrał Doktorem Pogánow. WujNT 2.Tim 1 arg; CiekPotr 49.

obrać miedzy kim, miedzy czym (27): LibLeg 11/85v; RejWiz 85v; Obierzże tedy miedzy ludem męże ſtáteczne/ bogoboyne/ prawdźiwe/ y ktorzy łákomſtwo w nienawiśći máią BibRadz Ex 18/21, Deut 18/5; BielKron 429v; RejPos 159, 284; RejZwierc 70v; BudBib 2.Par 33/7; CzechRozm 94; ModrzBaz 47; Piotr rzekł do nich: Mężowie bráćia/ wy wiećie że od dawnego czáſu Bog mie obrał miedzy námi [in nobis elegit]/ áby przez vſtá moie Pogánie ſłucháli ſłowá Ewángeliey y wierzyli. WujNT Act 15/7, s. 390; SiebRozmyśl F2v; SkarKaz 610b. Cf »obrać między sobą«.

cum inf (6): thą panną obral bog (zwyecznoſzczy) [...] bycz matką boſtwa yego w przyyąthym czlouyeczenſtwyePatKaz II 24, 24, 30v, 47v; RejWiz 85v; Y rzekł Iehoſzua do ludu/ świadkowieśćie wy ná ſiebie żeście wy obráli ſobie Iehowę/ służyć iemu BudBib Ios 24/22.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zaimek względny] (3): BielKron 353; Delige quem diligas, Cic. Obierz ſobie kogo byś mógł miłowáć. Mącz 187c; PaprPan Ffv.

W połączeniach szeregowych (6): Tamże [w inym gmachu] poborce spolnie obrali i mianowali i spisali. Diar 90; CzechRozm 25, 214v, 222; ActReg 40; zá przyſtoyną ſie nam rzecz zdáło Kollegium [w Krakowie] miánowáć/ obráć/ poſtánowić/ záſádźić/ ordynowáć/ y erigowáć [nominandum, eligendum, constituendum, ponendum, ordinandum, et erigendum dignum duximus JanStat 216] SarnStat 196.

W przeciwstawieniach: »obrać ... odrzucić (3), odstąpić, zrzucić« (5): BibRadz Is 41/9, 4.Esdr 3/16; WierKróc B2; SkarŻyw 172; mądrość świecką odrzućił Bog/ á obrał proſtaczki. WujNT 1.Cor 1 arg.

W charakterystycznych połączeniach: obrać babę, biskupa (2), (innego, drugiego) cesarza (5), chromego, co czerstwiejszych, (cnot pełnego, dobrego) człeka (człowieka) (4), dozorcow, dyjakona (2), hetmana (3), jednacza (5), kapłana (2), kollegijum, krola (pana) (28), lud (ludzi (cnotliwe, godne, poćciwe, poważne, sprawiedliwe, stateczne, na wybor)) (10), matkę, mądrego, męże (doświadczone, mądre, przedniejsze, rozumne, stateczne) (8), młodzieńczykow (młodzieńcow) (2), możne, namędrszego, narod (3), nieuka, opiekuna (opiekuny) (2), osobę (osoby (godne, wdzięczne; wiele osob czelniejszych) (5), radne pany, papieża (2), poborce, prostaka (prostaczki) (2), prowizory, przedniejszego, przyjaciela (2), radę (3), rybitwy, rycerstwo, sędzie(go) (4), sługę, starszego, świadki, ubogie (ubogich) (2), wodza, wojewody (2), zakonnika; obrać dla cnoty (2), dla męstwa, dla sprawy sławnej; obrać do łożnice, do posługi w kościele, do [jakiej] sprawy; obrać z domu (wielkiego, znacznego) (2), z dwu jednego, ze (swego) narodu (z wszech narodow) (4), z panow (2), z [iakiego] pokolenia (2), z pospolstwa, z powiatu, z przyjacioł (2), z rybołowstwa, z rycerstwa, ze służebnych, ze wszego stworzenia, z synow ludzkich, z świata, z wiela, ze wszytkich żywiących; obrać z godności, z zasługi; obrać [kogo] ku naśladowaniu, ku poświęceniu, k niebieskiej radości, ku żywotowi wiecznemu; obrać za biskupa, za cesarza, za dziedzice (dziedzictwo) (5), za krola pana) (17), za krolowę, za książę (2), za matkę (5), za oblubienicę (2), za obrońcę (2), za ofiarownika, za pana radnego (radne pany) (2), za papieża, za patrony, za przyjaciela, za syna (syny) (2), za sędziego, za surogata, za święte, za uczenniki za uczyciela; obrać na biskupstwo, na kapłaństwo (2), na krolestwo (świeckie) (2), na Księstwo Litewskie, na monarchiją, na papiestwo, na pisanie listu, na pisarstwo (ziem polskich) (2), na podsędka, na rycerstwo, na [jaką] sprawę, na sprawowanie zbawienia ludzkiego, na woźnego; obrać w rząd; obrać biskupem, hetmanem (4), krolem (9), książęciem, (być) matką (15), (być) napokorniejszą (2), panem (radnym, zwierzchnim) (3), (na)pirwszym (sprawcą) (2), posłem, przewodnikiem, przyjacielem, towarzyszem, zwirzchnim; obrać miedzy ludem, między wszem pokoleniem, miedzy prostaki, miedzy wszytkiemi; obrać przed inszemi; obrać na sejmie (sejmiku) (2); obrać [kogo] w czyjej niebytności; obrać [komu] gwoli (2), osobliwie, z wolą bożą, zgodnie, zwoliwszy się wszyscy.

Zwroty: »jednostajnie obrać« (1): Alexander Biſkup vmarł/ á po iego śmierci: lud wſzyćiek Athánázyuſza ná ſtolicę Biſkupią iednoſtáynie obrał SkarŻyw 389.

»losem obrać« = sortiri; sortito capere a. dicere Mącz (2): Iudices sortiri, Sądowne oſoby loſem obráć wedle ſtárego zwycżayu. Mącz 403c, 403c.

»mianowaniem obrać« (1): Nominatione sua cooptare aliquem, Miánowániem ſwym obráć á żędáć kogo ná ſwe mieyſce. Mącz 249c.

»na [czyje] miejsce obrać« = zamiast albo w zastępstwie kogoś [szyk zmienny] (12): KromRozm III O2v; KrowObr 39v, 40 [2 r.]; Legere in demortui locum, Ná vmárłego mieyſce ynſzego obráć. Mącz 187b, 249c, 358b; RejPos 184, 290v; Konſtáncyus Ceſarz/ [...] kazał go [Atanazyjusa] precż wygnáć/ á ná mieyſce iego inſzego Biſkupá obráć. NiemObr 130, 169; WujNT 398.

»obrać z po(j)sr(z)odka (a. z pośrzod(ka), a. z posrzodku, a. z pośrzodku) [w tym: z pośrzodka siebie (9)]« [szyk zmienny] (13): BibRadz *2; BielKron 44v; chciałbych/ áby ſobie pan obrał s poſrodká zacnieiſzey ſláchty/ pewną licżbę mądrych ludzi s kthoremi by o wſzytkich rzecżach rádzić mogł GórnDworz Hh5; s poyſrzodká ſiebie Krolá obierzemy. MycPrz I Bv, II Av, A2v, A3 [2 r.], B2v, C4v; ArtKanc K16v; PaprUp B; SarnStat 854.

»na sejmie, na sejmiku obrać« (1:1): UstPraw Cv; tedy ći máią oſtáć ná ſądźiéch Tribunálſkich/ których więtſza część ſzláchty ná Séymiku obierze SarnStat 868.

»obrać miedzy sobą« [szyk zmienny] (13): KromRozm III H8; We środę zszedszy się posłowie rano postanowili i obrali miedzy sobą starszego pana Mikołaja Siennickiego, posła ziemie chełmskiej Diar 20, 97; BielKron 194v, 353; obráli [mężowie] miedzy ſobą kilku/ czo cżerſthwieyſzych/ á dużſzych GórnDworz P5v; RejPos 22, 23 [2 r.], 289v; BudBib Deut 1/13; SarnStat 852, 867.

»obrać (sam) sobie« (155): OpecŻyw 88, 124; ForCnR E3; PatKaz I 5; PatKaz II 30v, 39, 41, 45 [2 r.]; BielŻyw 90; RejPs 70v, 117v [2 r.], 214; RejKup o8; HistAl B5; MurzHist O2v; KromRozm II f2, ſ, t4; Diar 49, 87; LubPs B3v, G, I, S2, S4, Z3, dd4; O Floryánie Swięty/ [...] obraliſmy ćię ſobie Pátroná przed ſtholcem Bożym KrowObr 172v, 217; I rzekł Iozue do ludu: Wy ſámi ieſteśćie ſwiádkámi/ żeśćie ſámi ſobie obráli Pána [quia ipsi elegeritis vobis Dominum] ábyśćie mu służyli. Leop Ios 24/22, Deut 18/5. 4.Reg 21/7, 1.Par 12 arg, Ps 64/5, Is 48/10, 1.Mach 5/17; LeszczRzecz A6; BibRadz 1.Par 28/6, ludith 3/8, Ps 135/4, Eccli 45/19[20], I 381a marg (11); BielKron 318v [2 r.], 349, 403v, 413, 429v, BidKronCies 477; KwiatKsiąż I2v; Compromissum facere de re aliqua, Obrawſzy ſobie yednacze podáć ym ſwoyę rzecz w ręce. Mącz 227a, 151c, 174c, 187c [2 r.], 227a; RejAp AA6v, 2v, 78, 80, 84v; bo to rozum pokázuie/ iż iákowego kto ſobie przyacielá obrał/ s kim zá iednego żywie/ tákowy y ſam być muśi GórnDworz M, Y3, Z5, Hh5; RejPos 43 56v, 66v, 124, 141 (10); BiałKat 228v; RejZwierc 45, 201; Apoſtoł ieſt to názwiſko nowe/ od ſámego Páná dwánaſciąm onym dáne/ ktore on był ſobie o ſobliwie [!] obrał/ y poſłał ie vcżyć wſzytki narody. RejPosRozpr c2; RejPosWstaw [1432]v; BudBib Ios 24/22, 1.Reg 2/28, Iudith 14/1[2], Esth 14/5, 4.Esdr 6/55[54]; MycPrz 11 C3v; WierKróc Bv; CzechRozm 10v, 60v [2 r.], 94; PaprPan Fv, Ffv, Hh2; ModrzBaz 75; SkarJedn 201, 206;KochOdpr B3; KochPs 30, 81, 92, 122; SkarŻyw 62, 135, 172, 249, 329 (10); StryjKron 607; CzechEp 118, 379; NiemObr 24, 153; ReszList 159; ArtKanc A5, M11v; GórnRozm M4v; ActReg 49, 50; OrzJan 26; LatHar 279, 413, 432, 465, 548; WujNT Matth 12/18, Act 15/40; SarnStat 18, 541, 569, 584; SiebRozmyśl F2v; WitosłLut A5; PowodPr 15, 68; SkarKaz 489b; GosłCast 67; SkarKazSej 703a. Cf »obrać sobie żonę«.

»obrać wedle obyczaju (a. zwyczaju) starego, według konstytucyjej« (2:1): Sędźia w ziemi ma mięſzkáć á ſpráwiedliwoſć czynić/ á ktoryby do Roku niemięſzkał/ á poroczkow nieſądził przes Rok/ Tedy ſláchtá mogą inſzego obráć wedle obyczáiu ſtárego. UstPraw Cv; 403c; ActReg 10.

»na urząd obrać« (1): Lecż potym [Bóg] przez ludźie do ludźi mowić pocżął/ ktorych ſam ná ták zacny vrząd obrawſzy/ do tego godnymi y ſpoſobnymi vcżynił NiemObr 70.

»obrać z wieczności, z dawna, od wiekow, przed wiekiem, przed wszemi wieki« [szyk zmienny] (14:3:1:1:1): obral ſyn bozy zwyecznoſzczy tą naſzwyąthſzą panną aby gy porodzyla y pyerſyamy panyenſkymy uychouala PatKaz II 34v, 24 [2 r.], 30v, 31, 31v, 34v (16); RejPos 305; áſz [na koncylijum jerozolimskim] Piotr S. [...] wątpienie rozwiązáł [!]/ mowiąc: Wiećie Bráćia/ iż mnie zdawná Bog obrał ná áaukę Pogáńſką. SkarJedn 76, 95; Miéy ſwoię niezwyćiężoną rękę nád człowiekiem/ Któregoś ty ſobie obrał przed niemáłym wiekiem. KochPs 122.

»obrać sobie żonę (a. męża), za żonę (a. za małżonka)« [szyk zmienny] (6:1): BierEz Q3; BielKron 4; Potym [król Awerus] ſobie kazał zebráć wiele pánien z rozlicżnych kráin/ áby był obrał ſobie żonę RejPos 43; SkarŻyw 151; StryjKron 125; KochDz 106; Ale Strato/ [...] ſtárał ſye o to vprzéymie/ áby pánnie wolno było ſobie mężá obráć. KochWz 137.

Szeregi: »obrać, mianować« (1): Azas iuſz beli ſami Panowie was wzgardziwſzi Krolow nieobraly? mianowali/ y poſly po nie ſwe wyprawili/ áwi nawrzeſtzawſzi ſie tilko yako Wroni [...] iuzeſcie vmilkiwac beli potzeli PaprUp F2v.

»obrać i obwołać« (1): A ná mieyſce iego Ceſárzá drugiego ná zachod ſłońcá ſobie przychylnego obrał/ y obwołał NiemObr 169.

»ani obrać ani posłać« (1): Przetoż gánimy te wſzyſtki ktorzy bez powołánia j porzadku [!] do ſłużby kośćielney biegáią/ gdyż ich áni obrano áni poſłano. WujJudConf 146v.

»obrać i postanowić« (1): obiecuiemy [...] iż [...] nigdy nie będźiemy obiéráć/ áni brać ná wielkie Kśiążę Litewſkié y zá Páná/ iedno którégo przerzeczony Pan Włádyſław Król [...] albo iego potomkowie/ y Pręłaći/ Pánowie/ Szláchtá/ y przełożeni Króleſtwá Polſkiégo będą rozumieli obráć y poſtánowić [duxerint eligendum, statuendum vel locandum JanStat 758]. SarnStat 999.

»(nie) obrać i (a, ale) postawić« (3): KromRozm III I6v [2 r.]; Pánowie [...] żadnégo nie máią mieć y obráć zá Wielkié Kśiążę: iedno którégo Król Polſki y iego potomkowie zá rádą Pręłatów y Pánów Polſkich/ y Ziem Litewſkich będą rozumieli obráć y poſtáwić [eligendos, statuendos, et locandos JanStat 747]. SarnStat 989.

»przeźrzeć a obrać« (2): gdyż ie [przełożonych] tu Pan przeźrzał á obrał ſobie ná mieyſce Apoſtołow ſwoich RejPos 184, 305.

»obrać i wybrać« [szyk 1:1] (2): Wybrál ią buog ij nad ijné ią obrál/ ij w przybytku ſmym [!] kázál iéy/ przebywatz. OpecŻyw 181; LatHar 413.

»obrać i wywyższyć« (1): Bog ludu Izráelſkiego obrał oyce náſze [elegit patres nostros]/ y wywyżſzył lud gdy mieſzkáli w źiemi Egiptſkiey WujNT Act 13/17.

W przen (11): [wilcy o sobie radzili] W tym obráli iednego wilká ſtárego/ przy nim dźieſiąći młodſzych CzahTr D3v.

obrać na co (1): bo pirwey cżłowiek ieſt thym ná czo go przyrodzenie obráło GórnDworz Ff2v.

obrać za kogo [= jako kogo] (2): GOłębie widząc Kánię/ iż ptaki goniłá Obráli ią zá krolá áby ich broniłá. RejZwierz 120; [żaby] ſobie Boćianá zá páná obráły. BielKron 318v.

obrać kim (3): CZłonkowie wſzyſcy ſercu/ gdy kroleſtwo dáli/ Brzuch dworem/ práwą rękę márſzałkiem obráli. RejFig Dd8v, Dd8v; RejZwierz 120.

cum inf (1): Baranka też ktorego obiorą być wodzem owcżem/ może paſterż zmłodu zwycżagić głoſowi ſwoiemu FalZioł IV 3a.

Zwroty: »miedzy sobą obrać« (1): wilcy miedzy ſobą ſtárego obráli/ Ktoremu dźieśięć młodſzych ná pomoc przydáli. CzahTr D4v.

»obrać sobie« (2): Oto Ielenie/ Zorawie/ y ini ptacy kiedy do ciepłych kráin w ieſieni lecą/ záwdy iednego wodzá ſobie obiorą/ zá kthorym idą/ y ſą go poſłuſzni. GórnDworz Gg; KochBr 152.

2. Zebrać odrywając z rośliny; castrare, decerpere, distringere, succernere Mącz [w tym: co (8)] (9): Decerpere flores, Obráć á oſzczipáć kwiatki. Mącz 39c, 421d.

obrać z czego (1): Percipere fructum ex arbore, Owoc z drzewa obráć. Mącz 36d.

Przen [kogo] (3):

W porównaniach (3):

Jako comparatum (2): przypátrzćie ſie/ ieſliże ieſt boleść iáko ieſt boleść moiá: bo mię iáko winnicę obrał [quoniam vindemiavit me] Leop Thren 1/12, Thren 1/22.

Jako comparandum (1): Niech wnidzie wſſyſtko złe ich przed ćiebie: á obierz ie też by winnicę iákoſz y mnie obrał dla wſſech niepráwośći moich [vindemia eos, sicut vindemiasti me propter omnes iniquitates meas] Leop Thren 1/22.

a. Usunąć niepotrzebne części [co] (3):

obrać od czego [= z czego] (1): Frondem putridam a nucleis succernito, Obierz yądrká od Orzeſzin álbo liśćia nátęchłego. Mącz 49c.

obrać z czego (2): obierz z liſtkow ieżynowych kłotoſć FalZioł V 117; Arbores castrare, Drzewá obchędożyć/ á z wąſionek y z wilków obráć Mącz 40c.

3. Ograbić, okraść, złupić; exhaurire, nudare, orbare, tondere, (di-, ex)spoliare Cn [kogo] (2): powyada ze zyego wyadomoſzczya [...] obrali trzech studenthow, kthorzi Znyemyecz yachali LibMal 1547/134.
Szereg: »obrać i wziąć« (1): Item zeſſnal iſch iednego człowieka nyemcza na boru Sleſzinſkim obral i wſſiąl mu zameſch i kielko ſtuk zukna i okolo ſzeſczi ſlotich pienyandzi LibMal 1543/67.
*** Dubium (1): Ia kom [!] ya nyesmloczyl cztherech brogow zytha kthore ony obraly sdosvolyenya slachathney katharzyny Thurowskyey wgumnye vynczevyczach ZapWar 1509 nr 2057.

Synonimy: 1. oddzielić, wydzielić; 2. oderwać, urwać, zerwać; a. oczyścić, oddzielić; 3. obłupić, okraść, złupić.

Formacje współrdzenne cf BRAĆ.

Cf OBRANIE, OBRANY

DJ