Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POWIERZONY

Następne hasło: POWIERZYĆ SIĘ »

POWIERZYĆ (13) vb pf

o oraz e jasne.

Fleksja

inf	powierzyć

praet
	sg		pl
1	m		m pers	-smy powierzyli, -smy powierz(e)li
3	m	powierzył	m pers

impersonalis
praet		powierz(o)no
participia
part praet act		powierzywszy

inf powierzyć (3). ◊ praet 3 sg m powierzył (6). ◊ 1 pl m pers -smy powierzyli (1) OrzJan, -smy powierz(e)li (1) PaprUp. ◊ impers praet powierz(o)no (1). ◊ part praet act powierzywszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Polecić opiece, oddać z zaufaniem (13)
- W przen (2)
- a. O dobrach materialnych: oddać w depozyt, na przechowanie (3)

Polecić opiece, oddać z zaufaniem [w tym: komu, czemu (12)] (13): ále drugich wſzyſtkich Ktorzyć ſą powierzeni, rázem y z tym ktoryć Powierzył, proſto z domu wypchnąłeś ná ſzyię. CiekPotr 9, 12, 85.

powierzyć czego (2): kto tylko iednego zdrádzi/ [...] z iákim wſtidem á z iáką lekkoſcią tego vżywáć muśi. A coż owſzem ták wiele ſthanow zdrádzić/ kthorzy mu powierzywſzy gardł y máiętnośći ſwoich/ iecháli do domkow ſwych RejZwierc 37; PaprUp E2v.

powierzyć kogo, co (5): Was P. Bog podnioſł ná wyſokie vrzędy: nie dla was [...] ále dla ludu/ ktory wam P. Bog powierzył/ ábyśćie nam ſpráwiedliwość y pokoy ktory od P. Boga bierzećie/ ſpuſzczáli. SkarKazSej 665b; Ześ cudzym koniem robił/ vkradłeś robotę. K temu ieſlić go tylko ná milę powierzył Właſny Pan; á tyś ná nim dwie mili przemierzył KlonWor 4. Cf Zwrot, W przen.

Zwrot: »powierzyć sam siebie« (1): żaden mu [Turkowi] ſie w ręce niedoſtał/ ieno ten który odpaſawſzy bróń ſwoię/ powierzył ſam śiebie przymiérzu iego. OrzJan 123.

W przen (2):

Zwrot: »[co] powierzyć do rąk, wiernej ręce« [szyk zmienny] (1:1): [lud ciebie, Wasza Królewska Miłość, prosi] ábyś nie dopuſczał bráć gardł náſzych/ któréſmy wierze twoiéy/ cnocie twoiéy/ y wiernéy twéy ręce powierzyli. OrzJan 112; Co komu powierzono do rąk; może záśię Wźiąć to názad ten ktory powierzył, gdy zechce. CiekPotr 84.

a. O dobrach materialnych: oddać w depozyt, na przechowanie [czego] (3): Armátę [tj. oręże] zaś ſwą y prochy káżdy táki wypráwiony/ [...] wźiąłby z ſkárbu Krolá Ie^go M. ktorąby potym wracáiąc ſię z wypráwy/ do ſkárbu Krolá Ie^go M. wroćił/ álbożby mu iey mogł do domu powierzyć GrabPospR M4; Temubych Miał powierzyć pieniędzy? ktoremu, by nawet Szło o głowę, drobnego pieniążká ná wieki Nie wierzyłbym. CiekPotr 73, 72.

Synonimy: dać, oddać, podać, polecić, poruczyć.

Formacje współrdzenne cf WIERZYĆ.

Cf POWIERZENIE, POWIERZONY