[zaloguj się]
[pdf]

PROPOZYCYJA (58) sb f

-si-, -ſi- (34), -zy- (18); -ci- (24), -cy- (16), -ti- (10).

Oba o jasne, a pochylone.

Fleksja
sg pl
N propozycyjå
G propozycyjéj, propozycyi propozycyj, propozycyj(e)j
A propozycyją propozycyj(e)
I propozycyją
L propozycyjéj, propozycyi

sg N propozycyjå (16). ◊ G propozycyjéj (15), propozycyi (1) Diar; -éj (2), -(e)j (13). ◊ A propozycyją (9). ◊ I propozycyją (4). ◊ L propozycyjéj (4) CzechEp, ActReg, SarnStat (2), propozycyi Diar (2); -éj (2), -(e)j (2). ◊ pl G propozycyj (1) CzechEp, propozycyj(e)j (1) PaxLiz. ◊ A propozycyj(e) (5) [w tym: ę (4)].

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn; XVIII) – XVIII w.

1. Projekt, wniosek, krótkie przedstawienie sprawy poddawanej pod dyskusję; propositio Calep, Cn; propositum, thema Cn [propositio – zadawanie ku rozeznaniu prawdy BartBydg; – umysł albo przed się wzięta rzecz, około której chcemy mówić, zupełna sentencyja Mącz 311d; – podanie, propozycyja Calep; okreszenie rzeczy, mowy, suma rzeczy; postanowienie umysłu, abo na umyśle, abo u siebie; stanowienie czego – propositio Cn] (38): Propositio – Podanie, propoſiką [!]. Calep [862]b.
a. Przedmiot obrad sejmowych lub rady królewskiej i jego przedstawienie (37): Diar 22; Potym był Syem Niemieckich Kſiążąt w Spyrze ná ktory Ceſarz poſłał ná ſwe mieyſce krolá Ferdynándá dawſzy mu propoſicie ſpiſáne BielKron 204; ActReg 10; A po propozyciiéy/ y odpráwieniu przy Pośléch źiemſkich wót Senatorſkich/ tydźień cáły dźiéń podle dniá mamy mieć wolny SarnStat 149, 30, 149, 856 [2 r.].

propozycyja o kogo, o co (2): Ta Propozycya inSenatu była Napierwey O Iuramentum aby ci Panowie ktorzy nie przysięgali naiutrosię nagotowalj yVrzednicy. ActReg 9. Cf Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym.

propozycyja o czym (1): Aleć to ná ſeymikach nic niema czynić/ o czym Seym wálny być żadną miárą niemoże: áni ná Seymikach Propoſicya Królewſka o tym bywa/ áni być może. OrzQuin Dv.

propozycyja czyja [w tym: ai poss (5), G sb (1), pron poss (1)] (7): Diar 25; Iáko ią [propozycyję sejmową] powiádáć zwykł Pan Ian Oćieſki Kánclerz Koronny/ hnet my wyrwiemy też propoſicyą ſwą/ od propoſicyey Krolewſkiey bárzo rozną OrzRozm C3, L3; OrzQuin Dv; StryjKron 762; PowodPr 6.

Ze zdaniem przydawkowym [aby (1), iż (1), jesli ‘czy’ (3)] (3): Tám [na sejmie w Piotrkowie] byłá pierwſza propoſitia Krolewſka/ Iż káżdy Pan ná iednym vrzędzie álbo doſtoieńſtwie miał przeſtáć StryjKron 762; Radzie ta Propozycya była. Iesli ku Maximilianowi zwoiskiem ciągnąc czyli ku Szancowi ActReg 3v, 9.

Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym (1): Była ta propozycya wRadzie. OMaximiliana Pierwsza. Gdziego prowadzić. Conclusum doKrasnego stawu ActReg 67.

Z przytoczeniem (1): odpowiedząć Czechowie/ że ná Czeſkich wálnych Seymiech/ táka propoſitia Ferdynándowa bywa: Páni mili/ Ieho Krolewſka miłoſt/ pirwey proſi/ á potym to ták mieć chce. OrzRozm L3.

Zbiór kazań Hieronima Powodowskiego zawierający wskazówki, polecenia, pouczenia dla biorących udział w obradach sejmowych (11): PROPOSICIA Z wyrokow piſmá S. zebrána: Ná Seym Wálny Koronny Krákowski w Roku 1595. Przez X. HIERONYMA POVVODOVVSKIEGO. PowodPr kt; tedy tę Propoſicią ſpiſawſzy/ podawam wſzyſtkim ſtanom tey Nawy/ przez ręce y obronę Wáſzey K.M. PowodPr 2; Ktora to propoſicia/ áby ſię vważeniu y pámięći wáſzey od dáć [!] lepiey mogłá: zámknę ią w te trzy głowne cżęśći. PowodPr 6; Propoſiciey Cżęść Pierwſza. PowodPr 6 żp, 4, 5 marg, 5 żp, 6 [2 r.], 16 żp, 54 żp.

Zwrot: »uczynić propozycyją« (1): Vczynił potym Propozycją od KrolaPanKanclerz ktorąby Posłowie umawiac mieli nadwoie sprawy rozdzieliwszy. ActReg 6.
Wyrażenie: »propozycyja sejmowa« (4): Rozkazano nam w propozycyji sejmowej od Krola JM Pana naszego transverso ordine, abychmy ni o czym inym nie radzili, jeno o obronie postronnej. Diar 35, 19, 22; O ſpráwách też inych Seymowych/ forom y mowić iákowe ſą: ná począthku Seymu niemoże być mądrzey/ wymowniey/ y pożyteczniey/ propoſicya Seymowa nam powiedźianá. OrzRozm C3.
Szereg: »propozycyja i wota« (1): [posłowie] radząc miedzy sobą wszyscy się na to zgodzili, że nie o tym była i propozycyja i wota pańskie, o czem sejm być miał wedle recesu sejmu pośledniejszego Diar 25.
Przen [czyja] (2): poſłuchay też Propoſiciey ſámego Krolá Niebieſkiego: ktory dźiś przez niegodne vſtá moie do ćiebie mowi PowodPr 6, 2.
2. Oświadczenie składane przed sądem [propositio – żałoba BartBydg] (10): A piſánia controwerſiiéy iuż teraz ten porządek trzymáią, Act zápiſawſzy, pozew miáſto propoſitiiéy áktykuią SarnStat 1300, 151.

W połączeniu szeregowym (3): Wſzákże ſąd/ od którégo będźie áppellowano/ będźie powinien ſtronam práwuiącym ſie dáć ná piſmie spropozycię [dare in scripto Propositiones JanStat 644]/ ábo żáłoby y odpory/ y ich kontrowerſię z Akt ſwych SarnStat 535 [idem (2)] 807, 812.

Wyrażenie: »propozycyja pozwu, w pozwie« (1:1): Przypátrz ſie porządkowi: piérwéy Propozycia w Pozwie: więc Probácia. SarnStat 758; iuż przećiw pozwu nie godźi ſie mówić, ále wypráwiwſzy vizią onę, ná propoſitią pozwu ſtroná tylko ma odpowiádáć. SarnStat 1284.
a. Wypis, wyciąg z dokumentu prawnego (2): A od controwerſiiéy/ gdźie iuż nie máło piſmá/ tymże obyczáiem ma bydź płácono Piſárzowi: od Reſcryptów/ od Allegáciy/ iáko y od zapiſow ich/ to ieſt/ od propozytiiéy iedno pułgroſzá SarnStat 1158; iże zápiſawſzy Act, propoſitią ma wyiąć z pozwu SarnStat 1261.
b. Wzór, formuła (1):
Wyrażenie: »propozycyja pozwu« (1): List 141. wysſzéy. Támże y o inné tym podobné rzeczy propozycię pozwów tákich znaydźieſz. SarnStat 412.
3. Zdanie, opinia, twierdzenie; sylogizm; przesłanka sylogizmu (9): Ten ktory ſtworzył cżłowieká ieſt iſtym BOgiem. Lecż Pán Chriſtus/ iáko inſze rzecży wſzytkie/ ták y cżłowieká vcżynił: przetoż ieſt prawdźiwym Bogiem rć. gdyż pierwſza propozycya/ o bogo oycu á nie o ſynu rozumiána/ieſt prawdźiwa. CzechEp 275, 77, 359, 384; Protasis – Przełozenie, propoſiką [!]. Calep [865]b; (marg) Bárzo śmiáła ále prawdziwa propoſicia. (–) Iż ieſliby Czyscá nie było, tedy Bog nie ieſt Bogiem. WysKaz 14; [(marg) Syllogiſm ma być ze trzech propoſiciy. (–) Trzy ſą cżęśći tego Wywodu/ y káżdego inego [...] być ma. Dwoie przełożenie/ á trzećie Zámknienie. Pirwſze przełożenie zową więtſzym/ á drugie mnieyſzym. Ná tych dwu cżąſtkach/ lub podániach/ wſzytko należy (w dowodźie) BudUrzęd 68; GrodzCzyś I 19].

propozycyja czyja (1): Wyznawáią to oni [...]: iż ſyn ieſt Bogiem wſzechmogącym/ iáko y oćiec: á my powiádamy: iż nie ták. Oni ſwoiey propoſicyey/ żadnym piſmem ś. dowieść nie mogą NiemObr 106.

Wyrażenie: »obalenie propozycyj« (1): Maior propoſitio żeby ſię godźiło Heretyki prześládowáć nie prawdźiwą ſię być pokazáłá. Minorem trudno ná nas ma wkłádáć/ gdyż idem actor et iudex ſimul eſe non potest. [...] A ták zá obáleniem tych dwu propozycyy/ vpádło y zámknienie I.M. CzechEp 101.
Szereg: »propozycyja abo położenie« (1): Káżdy Antykryſt ieſt przećiwnik Chriſtuſow: Papież nie ieſt żadnym przećiwnikiem Chriſtuſowym/ A ták żaden Papież nie ieſt Antychriſtem [...]. Abowiem/ gdy by wtorey propoſicyey/ ábo położenia/ ſłowem Bożym y pewnymi á niewątpliwemi známiony [...] dowiodł y obronił. A ktoby temv mogł co ná odpor mówić CzechEp 327.
4. Układ znaków wróżebnych, stanowiący podstawę przepowiedni (1): Przetoż z Znákow Niebieſkich ktemu z obrotow ich/ Doznam iſtnośći iáwney/ iuż propoſitiey tych. PaxLiz Cv.

Synonimy: 1. podanie, wniesienie, zadawanie; 2. oświadczenie; a. wypis; b. forma, formuła; 3. mniemanie, opinija, przekonanie, rozumienie, sąd, zdanie; 4. aspekt, konstellacyja.

MPi