[zaloguj się]
[pdf]

ROZSĄDZENIE (15) sb n

rozſ- (14), rosz- (1).

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N rozsądzenié
G rozsądzeniå
D rozsądzeniu
A rozsądzeni(e)
L rozsądzeniu

sg N rozsądzenié (1). ◊ G rozsądzeniå (4). ◊ D rozsądzeniu (5). ◊ A rozsądzeni(e) (3). ◊ L rozsądzeniu (2).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

1. Rozpatrzenie (spornej) sprawy i wydanie wyroku (9): zacnego Mázowieckiego księſtwá Posłowie/ ná iednem ſeymie żądáli/ áby iych prze [= spory] cudzoźiemcom á nie oney źiemie obywátelom ku rozſądzeniu były zlecone [ut … extranei iudices … eos iudicarent]. ModrzBaz 75; Iudicatus, Iudicatio, iudicandi facultas, vel officium iudicis – Mocz do rozſądzenią. Calep 567b; SarnStat 2.

rozsądzenie czego [= co jest rozsądzone] (2): A iże iuż nie ſtawa czáſu ku rozſądzeniu áreſtów [= protestów przeciwko wyrokom]: tedy oná ista cauſa zoſtawa, áże ná drugié Roki SarnStat 1297. Cf »rozsądzenie sprawy«.

rozsądzenie czyje (1): Przy rozſądzeniu Sędziów, napiérwſzé baczenié ma bydz ná ſpráwiedliwość. SarnStat 788.

Wyrażenia: »rozsądzenie prawa« (1): Isze my szraczczamy myasteczka ostrovyey szthovaryszmy naszemy nyeyalyszmy Iana nyeszythka [...] any go przykazal nam chovacz wczvyerdzy mykolay pyothrovsky burgrabya ostrovsky do roszadzenya prava ZapWar 1507 nr 1982.

»sprawiedliwe rozsądzenie« (1): [planeta Jowisz] Czci y doſtoynoſci w duchownych rzecżach dawa. vmieiętnoſc wprawie: ſprawiedliwe rozſądzenie. FalZioł V 51.

»rozsądzenie sprawy« (1): Cżás rozſądzenia y końcżenia káżdey ſpráwy [Tempus cognoscendi et finiendi ... causam]/ ktoraby do tych ſędźiow przychodziłá/ niechby był trzy miesiące. ModrzBaz 92v.

a. O sądzie Bożym [kogo] (1): Iż ia vſiędę ná gorze Iozáphát ku rozſądzeniu wſzytkich [ut iudicem omnes gentes in circuitu Vulg Ioel 3/12] RejAp 126.
2. Rozpoznanie; ocena (5):

rozsądzenie czego (3): Chorób iuż będących znáki ku rozſądzeniu SienLek S[ss]v, T[tt]v; SkarJedn 213.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Kápłani ſtárego zakonu [...] mieli moc tylko rozeznánia ábo rozſądzenia/ ktory był od trędu oczyśćiony. WujNT 34.

Zwrot: »[komu] ku rozsądzeniu podać« (1): ten ſwoy przekład Theologom do tego náznáczonym/ ku rozſądzeniu y popráwiem podał. WujNT przedm 3.
Szereg: »rozeznanie (a. uznanie) abo (i) rozsądzenie« (2): Ceſarz Michał [...] piſał do Papieżá Mikołáiá pierwſzego wielkim názwánego/ áby poſły ſwoie poſłáł do Cárogrodu/ ná vznánie y rozſądzenie rzecży oney. SkarJedn 213; WujNT 34.
3. Decyzja [czyje] (1):
Zwrot: »dać w rozsądzenie« (1): Tedy [synowie zmarłego króla ubiegający się o sukcesję] przyſzli ku onemu Rycerzowi dáli iemu wyzwolenie [= powołanie] Krolá w iego rozſądzenie. HistRzym 101.

Synonimy: 1. rozstrzygnienie; 2. rozeznanie, uznanie; 3. decyzyja, postanowienie, sąd.

Cf ROZSĄDZIĆ

LW