Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZSIANIE

Następne hasło: ROZSIEC »

ROZSIANY (10) part praet pass pf

rozsiany (8), rosiany (2) BartBydg, MurzNT.

rozſ- (5), rozś- (3).

o jasne; w formach złożonych -ån- (4), -an- (4); -ån- RejZwierc, WujJud, KochFr; -an- MurzNT; -ån- : -an- Mącz (1:3); w formie niezłożonej -åna.

Fleksja

sg
m	N	rozsiåny	f	N	rozsiåna, rozsiånå	n	N	rosiané

pl
N	m pers	rozsiåni
N	subst	rozsiåné

sg m N rozsiåny (3). ◊ f N (praed) rozsiåna (1) KromRozm II, [rozsiånå ]. ◊ n N rosiané (1). ◊ pl N m pers rozsiåni (1). subst rozsiåné (4); -é (1), -(e) (3).

Składnia dopełnienia sprawcy: rozsiany przez kogo (1).

Sł stp s.v. rozsiać, Cn brak, Linde XVIII w. w innym znaczeniu s.v. rozsiać.

Znaczenia

1. Rozrzucony, rozsypany (5)
- Przen: Rozmieszczony w dużej ilości w różnych miejscach (3)
  - a) O ludziach (2)
  - b) O gwiazdach
- a. O nasionach (1)
2. Rozgłoszony, rozpowszechniony (5)

1. Rozrzucony, rozsypany; circumsparsus Mącz (5): Circumsparsus, Wokół y tu y owdzie rozſiany. Mącz 404b.

Przen: Rozmieszczony w dużej ilości w różnych miejscach (3):

a) O ludziach (2): A tenći [człowiek] ieſt przy drodze zaśiány [seminatus est] (marg) Co śię tycze textu greckiégo/ mogłoby śię to ściągać na słowo rośiané iako i niżyi Lec ſęns przeciw tęmu ieſt (–) MurzNT Matth 13/19.

rozsiany na czym (1): ktorego [nieba] tu pocżęśći kęs widzimy około tey máłey á okrągłey zyemie/ ná ktorey ieſtechmy rozſiani wſzędy RejZwierc 3.

b) O gwiazdach [po czym] (1): noc w myślách teſkliwa/ Y té ogniſté gwiazdy rozśiané po niebie Swiádkiem/ że nic milſzégo niémam okrom ćiebie. KochFr 98.

a. O nasionach; disseminatus BartBydg (1): BartBydg 43b; [rozność zboża przy ſobie gdy będźie rozśiana/ ſwą mocą też rozną rozrywa ſubtelną wilgotę ná iedney roli/ tak iż w iednym álbo też y w oboygu pożytek vmnieyſzy śię Cresc 1571 111].

2. Rozgłoszony, rozpowszechniony; dispersus, dissipatus, divulgatus Mącz (5): Dispersa fama per auras, Rozsławione/ rozſiáne słowá. Mącz 404b, 360c.

rozsiany miedzy kogo (1): Divulgatus, Rozsławiony/ rozwołány/ rozſiány miedzi poſpólſtwo. Mącz 511d.

rozsiany czym [= za pomocą czego] (1): Cżego W. Kro. M. ſnádnie dokázáć możeſz/ gdy do tego zwierzchność ſwą przyłożyſz/ áby w Kroleſtwie twoim tákowe ſproſtne á iádowite Kśiąſzki y piſánia/ [...] ktoremi rozmáite błędy y Kácerſtwá ſą rozśiane/ mieyſcá niemiáły. WujJud bv.

Wyrażenie: »po wszytkim świecie rozsian« (1): [Pan Jezus cierpiał dobrowolnie] áby żydowye y pogáni tym chutliwyey náukę yego/ ktora przez Apoſtoły po wſſytkim śwyećye byłá rozśyaná/ przyyęli KromRozm II d3.

Synonimy: 1. rozrzucony; 2. rozsławiony, rozwołany.

Cf ROZSIAĆ